जा नं नयेमखं ख्याकं नं त्यः

खोकना बुंगमतीया फाष्ट ट्र्याक पीडित जनता थ्व इलय् नेवाःतय् पुलांगु उखान ‘जा नं नयेमखं, ख्याकं नं त्यः’ धइथें जुयाच्वंगु दु । छखे सरकारं जग्गा लाकाकाःगु कारणं जग्गा जमीनं बञ्चित जुइ मालाच्वंगु दुसा मेखे भुखाय् ब्वयाः छेँ मदुगु कारणं बिचल्ली जुयाच्वंगु दु । नापं थीथी मुद्दा मामिलाय् तक्यने मालाच्वंगु कारणं कमाइ यायेगु ई तकं मदयाच्वंगु दु ।

थीथी कथंया आन्दोलनय् वने ला, मुद्दा ल्वायेत दां खर्च याये ला वा कमाइ जुइगु ज्याय् वनेत ई पिकाये ला जुयाः अतःमतः कनाच्वंगु स्थिति दु । वंगु २०७२ सालया तःभुखाचं उगु लागाय् नं तहस नहस हे याःगु खः । आः नं आपालं स्थानीय कृषकतय् न्हूगु छेँ दनेगु अवस्था मदुनि । गुलिसियां ला थःगु जग्गा धकाः बुँइ हे टहरा ग्वया च्वनेत स्वःगु खः, तर आः उगु जग्गा जमीनय् तकं हक अधिकारं बञ्चित यायेकथं सरकारं जग्गा हडपे याःगु स्थिति दु ।

अथे जुयाः नं थ्व इलय् स्थानीय जनता दोहोरो मारय् लानाच्वंगु दु । खास यानाः करुणामयया रथ दयेकेगु ज्याय् लगे जुयाच्वंपिं छथ्व नेवाः जाति दुनेया पुरुवार जातिं चले यानाच्वंगु बोसि खान्की गुथिया १४४ रोपनी जग्गाय् बुंगमतीया हाल नीन्यागू परिवारं जग्गा याना नयाच्वंगु दु । २०७२ सालं वःगु तःभुखाचं थःपिनि छेँ दुनेवं उपिं उगु हे जग्गाय् टहरा दयेका च्वनाच्वंगु खः ।

तर आः करणामयया रथ दयेकेगु ज्यायात गुथि संस्थानं मेपिं हे मनूतय्त ठेक्का बियाः उमित जग्गापाखें नं बञ्चित यानाः बिचल्ली यानाबिउगु दु । थथे छखे राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं सरकारया नीति तथा कार्यक्रमय् सुं नं नेपाःमि नयेमखना सीम्वालीगु खँ न्ह्यब्वयाच्वंगु दुसा मेखे ज्यापु ज्यामितय्त म्वाम्वाकं स्यायेगु काइदा नं न्ह्यब्वयाच्वंगु दु ।

छखे सरकारया नीति तथा कार्यक्रमय् सुं नं नेपाःमि नयेमखना सीम्वालीगु खँ न्ह्यब्वयाच्वंगु दुसा मेखे ज्यापु ज्यामितय्त म्वाम्वाकं स्यायेगु काइदा नं न्ह्यब्वयाच्वंगु दु ।

थःपिंसं पुर्खौंनिसें यानाच्वंगु जग्गां बञ्चित यानाः उमित यानाच्वंगु ज्यां नं लिकायेगु तप्यंक हे म्वाम्वाकं स्यायेगु वा ‘जा नं नयेमखं, ख्याकं नं त्ययेका च्वनेमाःगु’ अवस्था ब्वलंकूगुया दसु खः ।मूलवासी वा आदिवासीतय्त उठिबास यानाः अन थीथी कथं सामन्त, जमिन्दार व सत्तालिसे सतीपिं मनूतय्त थाय् बिइत स्वयेगु धइगु राष्ट्र संघं क्वछिनातःगु अन्तर्राष्ट्रिय आदिवासी अधिकार सम्वन्धी बुँदाया अःखः नं खः ।

जल, जमीन व वन सम्पादाय् न्हापांगु अधिकार अदिबासीतय्गु हे जुइ । तर थ्व इलय् नयाच्वंगु जाभू हे लित काःगु अवस्था दु । बुुंग व खोकनाया ज्यापुज्यामित थ्व इलय् थःपिंसं यानाच्वंगु जग्गां बञ्चित जुइमालिगु अवस्था वःगु दु । फाष्ट ट्र्याक, हाइटेन्सन लाइन, स्मार्ट सिटी व सुख्खा बन्दरगाहया निंतिं जमीन माःगु कारणं क्यनाः अनया फुक्कं जग्गा दंकं कयाः फुसा उकिया छुं नं कथंया मुआब्जा तकं मबिसे जग्गा जमीनं उठिबास यायेत्यंगु अवस्था दु ।

खोकना थेंज्याःगु ऐतिहासिक महत्वया बस्ती बिनाश यायेत्यंगु अवस्था दु । उकियात विकास धायेगु खः वा विनाश थ्व विश्लेषण याना स्वयेमाःगु दु । चीनया छम्ह संरक्षणविद् नेपाः वयाः होटेल याक एण्ड यतिइ च्वंगु इलय् उगु याक एण्ड यति होटेलया जग्गाय् यदि वा पित, बाली सयेकल धाःसा उगु होटेलं आम्दानी यानाच्वंगु स्वयां अप्वः उब्जनी दुकाये फइगु जक मखु कि शुद्ध व अर्गानिक खाद्य पदार्थ नये खनीगु तथ्यांक पिकाःगु खः ।

तर झी उब्जनशील जग्गा जमीन फुक्कं भुकुटीमण्डप, सेनाया टुंडिखेल, व्यारेक, पुलिस क्लब व सभागृह दयेका फुके धुंकूगु दु । अले लः मदु, धः मदु व चा तकं उब्जनशील मजूगु पाखाय् वा पिइगु दुश्प्रयास यानाः जुयागु दु । थ्व हे दकलय् कमी कमजोरी जुयाच्वंगु दु । उम्ह संरक्षणविद्या कथं स्वनिगः थेंज्याःगु उब्जनशील जमीनय् न लँ दयेके जिउ, न कारखाना हे तयेजिउ ।

थ्व ला तरकारी सयेकाः अन्तर्राष्ट्रिय स्तरया तरकारी बजाः यानाः एयरपोर्टं विश्व बजारय् तरकारी मियाः धनी जुइफुगु थाय् खः ।
बुद्धि हे क्वपुंपिं राज नेतातय् निर्णयया कारणं किपू थेंज्याःगु डाँडाय् बस्ती तयाः खोकना थेंज्याःगु उब्जनशील जमीनयात बुँज्याय् त्वता तयेगु थेंज्याःगु झी पुर्खाया बांलाःगु निर्णय फाता पुइका बिल ।

बुँगद्यः हे दुगु थ्व उब्जनशील जग्गायात आः भारतनाप सतीक वनेत वा भारतीयतय्त थन दुत हयेत अःपुकेगु उपाय यायेत जमीन फुक्कं नष्ट यायेत स्वयाच्वन । उगु ज्याय् आः नकतिनि जक संसदीय अभ्यासयात स्वीकार याना गणतान्त्रिक जूगु नेपाली सेनायात बदनाम याकेगु निंतिं प्रयोग यानाच्वन ।

थ्व नेपाःया जनता वा बुंग करुणामयया भावना अःखः हे खः । म्हिगः थन अनिकाल जूगु कारणं भारत थ्यंक वनाः बुंगद्यः थेंज्याःम्ह सहकालया बैज्ञानिक आधार तयार यायेफुम्ह द्यः काःवनेगु नीति जुजु नरेन्द्र देवं काल । आः जुजुया हे भूमिका म्हिताच्वंम्ह गणतान्त्रिक निर्वाचित नेतां धाःसा थन सुख्खा यानाः भारतयात हराभरा यायेगु काइदा स्वयाच्वंगु दु ।

झी गज्याःगु बुद्धियापिं ?सरकारं राष्ट्रिय गौरवया आयोजना धाधां सेना हे छ्यलाः जनताया छेँ थुनेगु, जनताया उब्जनीशील जग्गा जमीनयात नष्ट यायेगु लिसें सेनायात हे प्रयोग यानाः भारतीय नागरिक अःपुक थन वये फइगु कथंया फाष्ट ट्राय्क निर्माण सुरु यानाच्वंगु दु ।

गुलिं थासय् थथे सडक तव्या जक याःगु कारणं जनता बिचल्ली जुल धकाः सम्मानित सर्वोच्च अदालतय् मुद्दा तयाः आः गाक्कं मुआब्जा मबिसे उगु थासं चीके दइमखु धकाः निर्णय याःगु दु । थ्व छगू हड तक ला न्यापूर्ण निर्णय हे खः । अथे खःसां आः फाष्ट ट्राय्क व स्मार्ट सिटीया लागिं धाधां जग्गा जमीन फुक्कं लाका कायेगु खत धाःसा कन्हय् छु नयाः झी नेपाःमित आत्मनिर्भर जुयाः म्वायेगु ?

बस्ती दुथाय् बस्ती हे चीकाः जूसां खानी लिकया प्रयोग यायेमाः धइगु पृथ्वीनारायण शाहं उमित स्यना थकूगु नीति अःखः थें मजू ला थ्व ज्या ?हिमाल पर्वत सुरु जूगु प्यंगू लाख दँ दत धाइ । अब्लेनिसें हे आः तक मनू हिमालय् म्हो, तराई व पहाडय् अप्वः । थ्व कारण धइगु उब्जनी जूगु थाय् ल्यंकेमाःगु जुयाः हे खः ।

स्वनिगः थेंज्याःगु सफा, सुन्दर व हराभरा शहर आः खाली कंक्रिटं जायेकेगु व लँ व भवन जक यानाः उब्जनी हे नाश यायेगु धइगु थःत थःम्हं तुतिइ पां पालेगु थें हे जूवनेफु । उकिं फाष्ट ट्र्याक, हाइटेन्सन लाइन, स्मार्ट सिटी नं थन माः कि म्वाः बिचाः यायेमाः ।