सीमा विवाद ः वार्तां मज्यंसा अन्तर्राष्ट्रियकरण

सुगौली सन्धिइ महाकाली खुसि पश्चिमया जमिनय् नेपाःया जुजुं थःगु दाबी त्वःती धकाः धयातःगु दु । थ्व ल्याखं महाकाली खुसि ला नेपाःया हे जुइमाःगु दाबी याइपिं नं दु । अथे खःसां महाकाली खुसि सीमानाया खुसि खःसा थुकिया पूर्वया जमिन फुक्क नेपाःया खः । गन तक विवादया खँ दु, महाकालीया मुहान लिम्पियाधुरा खः कि लिपुलेक धइगु खँ धाःसा विवादया विषय जुयाच्वंगु दु ।

लिम्पियाधुरा महाकाली खुसिया मुहान जुइमाःगु थासय् लिपुलेकं पिहां वइगु कावा खुसियात भारतं काली खुसि धकाः भूभागया दावी यानाच्वन धइगु खँ ला न्हापा हे पिहां वःगु खः । आः भारतं वंगु नोभेम्बर ३ य् प्रकाशित याःगु भारतया न्हूगु राजनीतिक नक्साया गुक्वःगु संस्करणय् लिपुलेक, लिम्पियाधुरा जकमखु, वयां क्वय् वयाः कालापानी तकं भारतया हे यानाः क्यनातल ।

अजू चायापुगु खँ ला छु धायेबलय् नेपाःया नापी विभागं न्हापा पिथनातःगु नक्साय् नं उगु भूभागयात यच्चुक क्यनाः व नां तयाः नक्सा दयेकातःगु मदु । जम्मु, काश्मिर व लद्दाख भारतया केन्द्रशासित क्षेत्र खः धकाः क्यनेत थुगु संशोधन भारतया सर्भे अफ इन्डियां पिथंगु खः । थुगु नक्साया देय्न्यंकया खास नां कियातःगु मदु, तर उत्तराखण्डया नक्साय् वनाः स्वयेबलय् नेपाःया भूभाग नं भारतय् लाकातःगु खनेदु ।

थुकिं हे नेपालय् भारतया विरोध जुयाच्वंगु खः । सर्भे अफ इन्डियाया वेबसाइटय् धाःसा आः उत्तराखण्ड व उत्तरप्रदेशया नक्सा डाउनलोड यायेमजीक नियन्त्रित यानातःगु दु ।महाकाली वारिया कालापानी क्षेत्र नेपाःया हे भूभागय् लाः । तर थन भारतीय सैनिकया अखाडा दु । नेपाःया उत्तरी सीमानाय् थीथी थासय् भारतीय चेकपोस्ट तःगु इलय् हे थन थुगु चेकपोस्ट तःगु खः ।

मेमेथाय्या चेकपोस्ट कीर्तिनिधि विष्ट प्रधानमन्त्री जूगु इलय् भारतनाप पत्राचार यानाः चीकाछ्वत धाःसा कालापानीया नां नेपालं पत्राचार जूगु चेकपोस्टया धलखय् हे मदु धइगु खँ पिहाँ वयाच्वंगु दु । थुकथं हे लिपुलेकयात लँपु दयेकाः चीन व भारतया दथुइ सम्झौता जुल धकाः प्यदँ न्ह्यः हे खँ पिहां वःगु खः ।

थ्व सवालय् व्यापक चर्चा परिचर्चा जूसां तबि नेपाःया सरकारी पक्षं थ्व सवालय् खास छुं पहल मकाः । थ्व सवालय् चिनिया पक्षयात खँ ल्ह्वंगु तक खँ पिहां वल, वयांलिउ छुं जूगु सीमदु । अले लिम्पियाधुरां पिहां वःगु खुसि हे महाकाली खुसिया मुहान खः उकिं लिम्पियाधुरा नेपाःया हे खः धइगु खँ ला वयां न्ह्यःनिसें नेपाली पक्षं वकालत यानाच्वंगु खः ।

नेपालय् जनता दनावःगु ल्याखं हे जक ग्यानाः गुलिं नेता जुलुस यानाजुयां सीमाना समस्या ज्यनी मखु धाइपिं दु धाःसा गुलिं नेतां काश्मिरया मामलाय् संयुक्त राष्ट्र संघया सुरक्षा परिषद्या निर्णय हे माने मयाइम्ह भारत खः, उकिं थ्व मुद्दायात झीसं अन्तर्राष्ट्रियकरण यानां ज्या वइमखु धकाः धाइपिं नं दु ।

तर थ्व मामलाय् नं सरकारी पक्षं छुं पहल काःगु खनेमदु । थथे हे जुयाः भारतं कालापानी, लिपुलेक व लिम्पियाधुरायात थःगु थें यानातयातःगु खँय् नेपाःया शासक वर्गया हे अघोषित सहमति दुगु खःला धकाः नं मनूतसें वाःचायेका हःगु खः । थुपिं क्षेत्र भारतीय नक्साय् लाकूगु धइगु गुगुं प्राविधिक गडबडी मखसें न्हापांनिसें हे थ्व क्षेत्रयात भारतं रणनीतिक, व्यापारिक व पर्यटकीय लँपु नापं लाःगु ल्याखं थः यानाः कायेत स्वःगु खः धइगु नं खनेदु ।

कालापानी क्षेत्रय् गां मदुसां वयां च्वय् कुति, गुञ्जी व गब्य्राङ धइगु गां दु । थुपिं गांयापिंसं चुनावय् भोट नं कुर्कूगु खँ दु । तर उगु गांयात कियाः नक्साय् तोके यायेगु ज्या धाःसा जूगु मदु । थ्व नेपाःया हे कमजोरी खः । तर थ्व खँ कमजोरी सिकं नं च्वय्या निर्देशनय् हे नं छुं छुं दुगु अनुमान नं जुयाच्वंगु दु ।

जुजु महेन्द्रं पञ्चायत टिके यायेत कालापानीइ भारतीय सैनिक पोस्ट चीकेगु खँय् ध्यान मतःगु धइगु खँ नं पिहां वयेधुंकूगु दु । गुलिसिनं धाःसा थुकियात छुं प्रमाण मदुगु खँ धकाः धाःगु दु । चीन व भारतया दथुइ सीमा विवाद जुयाः सन् १९६२ स युद्ध जूगु खः । लडाइँ लद्दाख क्षेत्रय् जूगु खःसा उगु विवादया झ्वलय् चिनियातय्त निगरानी तयेत व भारतं पूर्वया ओलाङचुङ्गगोलानिसें पश्चिमया टिंकर तक सैनिक चेकपोस्ट चायेकूगु खः ।

कीर्तिनिधि विष्ट प्रधानमन्त्री जूगु इलय् २०२७ सालय् कूटनीतिक पहल यानाः हे पोस्ट चीकेबिउगु खः । सन् १९६२ धुंकाः सन् १९६५ स नेपाः व भारतया दथुइ गोप्य सैनिक सम्झौता जुल धइगु नं खँ दु । छाय्कि चीननाप युद्ध जुइधुंकाः नेपाःया सीमाना नं भारतयात महत्वपूर्ण खनेदत । थ्व हे ल्याखं थ्व सम्झौता जूगु जुइमाः ।

नेपाली सेना व भारतीय सेनाया प्रधानसेनापतिया दथुइ तरवार हिलीगु परम्परा नं उबलय् हे सुरु जूगु खनेदु । थ्व स्थितियात विचाः यायेबलय् नेपालं कालापानी ला अघोषित रूपं हे भारतयात छ्ययेके बियातःगु खनेदु । कालापानी छ्ययेके बी धुंकाः वयां उत्तरपाखेया लिपुलेक तकं आः वयाः चीननाप व्यापारिक प्रयोजनय् छ्यलीगु सम्झौता यात ।

थथे जूबलय् वयां नं पश्चिमय् लाःगु लिम्पियाधुरा ला स्वभावतः हे भारतं दुथ्याकीगु हे जुल । थथे जुयाः भारतं आः नेपाःया खँ न्यनाः नक्सा संशोधन याइगु सम्भावना धाःसा म्हो जक खनेदु । लित हयेगु नितिं अन्तर्राष्ट्रियकरण यायेमाः धाइपिनिगु सः थ्व ल्याखं सही खः ।

तर नेपालय् जनता दनावःगु ल्याखं हे जक ग्यानाः गुलिं नेता जुलुस यानाजुयां सीमाना समस्या ज्यनी मखु धाइपिं दु धाःसा गुलिं नेतां काश्मिरया मामलाय् संयुक्त राष्ट्र संघया सुरक्षा परिषद्या निर्णय हे माने मयाइम्ह भारत खः, उकिं थ्व मुद्दायात झीसं अन्तर्राष्ट्रियकरण यानां ज्या वइमखु धकाः धाइपिं नं दु ।

यदि छक्वलं हे अन्तर्राष्ट्रियकरण यायेगु पाय्छि मजुइगु खःसा तप्यंक प्रधानमन्त्रीस्तरय् खँ जुइमाः । राजनीतिक तहय् खँ जुइमाः । अले आवश्यकता कथं माःगु मेमेगु तहय् नं वार्ता जुइफु । तर आःयात सचिवस्तरय् खँ ल्हायेगु धाःगु दु, उकिया नं तिथिमिति क्वःजिउगु मखुनि ।

थ्व हे झ्वलय् नेकपाया हे नेता शशि श्रेष्ठया नेतृत्वय् दुगु प्रतिनिधिसभाया राज्य व्यवस्था समितिं लिम्पियाधुरायात नं दुथ्याका नेपाःया नक्सा तयार यायेमाल धकाः निर्देशन बिउगु सही खँ खः । भारतया आधिकारिक नक्साया लिसलय् नेपाःया नं आधिकारिक नक्सा पिहां वल धाःसा तिनि वार्ताया टेबुलय् झीगु नं बार्गेनया क्षमता दइ ।