अविश्वासं दुनावनाच्वंगु अर्थतन्त्रया छगः थां
तेज नारायण महर्जन
देय्या अर्थतन्त्रया छगः थां धयातःगु सहकारी थौंकन्हय् धरमरय् जुयाच्वंगु दु । देय्न्यंकंया तःतःधंगु सहकारी धाःगु धमाधमय् समस्याग्रस्त जुयावयेवं राज्या अर्थतन्त्रया छगः बल्लाःगु थां धयातःगु सहकारीं राज्यया अर्थतन्त्रयात हे तहसनहस यानाबीगु खः ला धयागु ग्याःचिकु ब्वलनाच्वंगु दु ।
सहकारीत थथे समस्याय् लाना वनाच्वंगु धयागु छखे सहकारी संचालकतय् कारणं खःसा मेखे राज्यया बेवास्ताया कारणं नं खः । तर बांलाःगु धयातःगु सहकारीं नं समस्या फयेमालाच्वंगु कारण थुपिं जक मखु, बचतकर्तातय् अविश्वासया कारणं नं खः । विशेषतः स्वनिगःया स्थानीयतय्सं संचालन याना वयाच्वंगु सहकारीतय्सं बचतकर्तातय् अविश्वासया कारणं संकट फयेमालाच्वंगु दु ।
थौंकन्हय् सहकारीत डुबय् जुयाच्वंगु मू कारण धयागु संचालकतय्सं हे बचतकर्तातय् ध्यबा हिनामिना याइगु, अनुत्पादक क्षेत्रय् लगानी याइगु, त्यासा बीबलय् आवश्यक कथं बरः (धितो) मकासे त्यासा बीगु कारणं खः । थज्याःगु कारणं थःपिंसं लगानी यानागु ध्यबा उठे यायेमफयेवं बचतकर्तातय् ध्यबा लित बीफइमखु, अले सहकारी समस्याय् लाइ, डुबय् जुइ । थ्व हे कारणं देय्या हे ततःधंगु सहकारी धयातःगु कान्तिपुर, लाँलीगुराँस, गौतमश्री, शिवशिखर थेंज्याःगु यक्व हे सहकारी थौंकन्हय् समस्याय् लानाच्वंगु दु । थुपिं सहकारीतय्सं थौंकन्हय् बचतकर्तातय् ध्यबा लित बी फयाच्वंगु मदु । थज्याःगु तःधंगु धयातःगु छगू सहकारीं जक हे अर्बौं तक बचतकर्तातय् ध्यबा लित बी ल्यं दनि । बचतकर्तात ध्यबा लित कायेगु निंतिं सहकारी ज्याकुथिइ न्हियान्हिथं धावय् जुयाच्वने मालाच्वंगु दु । करोडौं बचत यानातःपिंसं नं न्हि न्याद्वः दां तक नं लित काये फयाच्वंगु मदुनि । ततःधंगु सहकारी धाःपिनि हे थज्याःगु हविगत खनाः बचतकर्तातय् सहकारीप्रति हे विश्वास मदया वनाच्वंगु दु । अले थ्व अविश्वासया हे कारणं नं गुलिखे बांलाःगु धयागु सहकारीं नं समस्या फयेमालाच्वंगु दु ।
विशेषतः येँया कुलेश्वरय् च्वंगु गौतमश्री सहकारीं बचतकर्तातय् ध्यबा लितबीमफुगु खँ पिहां वयेवं बचतकर्तातय्सं सहकारीयात अविश्वास याइगु विकराल समस्या पिहां वःगु खः । थ्व अविश्वासया कारणं धमाधम मेमेगु सहकारी समस्याय् लात धयागु खबर नं पिहां वयेगु सुरु जूगु खः ।
गौतमश्री नेपाःया हे छगू तःधंगु सहकारी खः । थ्व सहकारीया थःगु हे भवन दु, अथेहे सहकारीं मेशिनरी सामानय् लगानी यानाः विक्री वितरण याना वयाच्वंगु दु, सा लहिनाः थःगु हे डेरी फार्म चायेकातःगु दु । थुकिया लिसें थाय्थासय् छेँ, जग्गा न्यानातःगु दु । अथे खःसां आकाझाकां थ्व सहकारीया अध्यक्ष… बिसिउँ वन धयागु खबर पिहां वल, अले सहकारीं बचतकर्तातय् ध्यबा नं लित मबिल धयागु खँ सार्वजनिक जुल । थ्वयां न्ह्यव नं मेमेगु सहकारीतय्सं नं ध्यबा लित बीमफुगु खबरत पिहां वयाच्वंगु खः, तर गौतमश्री सहकारी समस्याय् लाःगु खबर भाइरल जुइवं मेमेगु सहकारीइ बचत यानातःगु बचतकर्तातय् नं सहकारीप्रति हे अविश्वास ब्वलनावल । अथे जूबलय् बचतकर्तात थःपिंसं ध्यबा मुंकातयागु सहकारीइ ध्यबा लितकाःवनेगु सुरु जुल । थथे ध्यबा लित काःवइपिं अप्वः, नगद प्रवाह म्हो जूगुलिं मेमेगु तःधंगु, चीधंगु सहकारीत नं धमाधम समस्याय् लाःगु खनेदयावल ।
थौं अप्वः धयाथें सहकारीतय्सं याना वयाच्वंगु ज्या धयागु बचतकर्तातय् पाखें बचत मुंकेगु व उगु बचत रकम मेपिं आवश्यक जूपिंत त्यासा बीगु व थःपिंसं हे लगानी यानाः लबः कायेगु खः । लगानीया प्रतिफल व त्यासाया ब्याजपाखें हे थःगु शेयर दुजःपिंत प्रतिफल बीगु व बचतकर्तातय् ध्यबाया ब्याज बीगु याइगु खः । थथे यानाः ज्या याना वयाच्वंगु सहकारीतय्सं न्हियान्हिथंया कारोबारया निंतिं वा बचतकर्तातय्सं ध्यबा लित काःवइबलय् लित बीगु निंतिं २०÷२५ प्रतिशत तक ध्यबा लिक्विडिटीइ तयातइ, अर्थात ध्यबा नगद वा बैंकय् तयातइ । मेगु ध्यबा फुक्क लगानी यानातःगु तइ । थथे त्यासा लगानी याइबलय् सहकारीया निमय कथं दछि तकया निंतिं जक त्यासा बीदइगु खःसां अप्वः थें सहकारीतय्सं तःदँया निंतिं एकमुष्ठ ध्यबा बियातःगु दइ । थुकिया लिसें अप्वः सहकारी संस्थां छेँ, जग्गाय् नं लगानी यानातःगु दइ ।
बचतकर्तातय्सं ध्यबा लित काःवइगु अवस्थाय् सहकारीतय्सं लिक्विडिटीइ तयातःगुपाखें ध्यबा लित बीगु याइ । २०÷३० प्रतिशत तक बचतकर्तातय्सं ध्यबा लित काःवतले ला सहकारीतय्सं याउँक ध्यबा लित बीफइ, तर थ्वयां अप्वःसिनं ध्यबा लित काःवल धायेवं सहकारीयात ध्यबा लित बीत समस्या जुइ । छाय्धाःसा लगानी यानातःगु ध्यबा तुरुन्त उठे जुइमखु, थःपिंके दुगु अचल सम्पत्ति नं तुरुन्त मीफइमखु । थथे जुइबलय् सहकारीतय्के सम्पत्ति ला दइ, तर नगद धाःसा दइमखु । नगद मदइबलय् ध्यबा लित बीफइमखु । बचतकर्तातय्सं काःवःबलय् ध्यबा लित मबिलकि उगु सहकारी नं समस्याय् लाइ । थौंकन्हय् छुं सहकारीत थज्याःगु कारणं नं समस्याग्रस्त जुयाच्वंगु दु ।
संचालकतय् कमीकमजोरी, हिनामिना, संचालकतय् अनियमित खर्चया कारणं समस्याय् लाःगु सहकारी ला दु हे दु । तर थज्याःगु सहकारीतय् कारणं थौंकन्हय् मनूतय् सहकारी धयागु हे ध्यबा नयाः बिसिउँ वनीगु संस्था धयागु कथंया मनय् वनेधुंकूगु दु । थ्व हे अविश्वासया कारणं बांलाक न्ह्यानाच्वंगु सहकारीइ नं ध्यबा काःवनीपिं बचतकर्तातय् झ्वः ताःहाकः जुया वनाच्वंगु दु । चल अचल सम्पत्तिया ल्याखं बांलाःगु हे सरकारी जुयाच्वंसां धायेसातकि नगद बीमफुगु कारणं थुपिं सहकारीत नं समस्याय् लानाच्वंगु दु ।
सहकारीप्रति थज्याःगु अविश्वासया कारणं बांलाःगु सहकारीया संचालकतय् नं होस उडे यानाच्वंगु दु । गुबलय् बचतकर्तातय् ह्वार्ररं वयाः ध्यबा लित काः वइगु खः ला धयागु ग्याःचिकु दथुइ च्वनाच्वनेमाःगु अवस्था दु । स्वनिगलय् स्थानीयतय्सं स्थानीयरुपं संचालन यानाच्वंगु सहकारीतय्सं दकलय् अप्वः थज्याःगु मार फयेमालाच्वंगु दु । उपिं सहकारीबारे छुं न्ववाये तकं मफुगु अवस्थाय् लानाच्वंगु दु । छुं न्ववातकि थ्व सहकारी नं खतम जुल का धकाः ध्यबा लित काःवइपिं ह्वारर्र वइगु खःला धयागु ग्याःचिकु उमिके दु ।
थन स्थानीय रुपं सहकारी संचालन यानाच्वंपिनि पिने वयाच्वंपिंसं चायेकातःगु सहकारीया कारणं हे थज्याःगु समस्या वयाच्वंगु द्वपं दु । स्वनिगः पिनें थन वःपिंसं थन सहकारी चायेक, स्थानीय मनूतय्त यक्व ब्याज बीगु, थीथी उपहार बीगु यानाः ह्ययेकाः ध्यबा बचत याकल, अले थः यःयःथे लगानी यानाजुल, खर्च यानाजुल । ध्यबा लित बीमफुतकि बिसिउँ वन । अथे जूबलय् सहकारीप्रति हे विश्वास मदयावन । तर स्थानीय मनूतय्सं संचालन यानाच्वंगु सहकारी अथे जुइमखु धयागु खँय् विश्वास यायेमाःगु उमिगु धापू दु । छम्ह सहकारी संचालकया धापू दु, ‘स्थानीय मनूतय्सं संचालन यानाच्वंगु सहकारी बिसिउँ वनीमखु, छाय् धाःसां उमिगु थःगु व्यक्तिगत सम्पत्ति, ज्या फुक्कं थन हे जुइ, उकिं उपिं काचाक्क बिसिउँ वने फइ हे मखु ।’
अथे धकाः स्थानीयतय्सं चले याःगु सहकारी नं डुबे जुइ हे मखु धयागु मखु । संचालकतय् नियत बांमलात वा लगानी थासय् मलात धाःसा स्थानीयतय्सं चले यानाच्वंगु सहकारी नं डुबय् जुइफु । उकिं ध्यबा मुंकेबलय् बचतकर्तात सचेत धाःसा जुइ हे माः । थःम्हं ध्यबा तयेत्यनागु सहकारीया संचालक सु गज्याःपिं, उमिगु ज्या छु, सहकारीं गज्याःथाय् लगानी यानाच्वंगु दु धयागु सीकेमाः । अथेहे थःम्हं बचत यानातयागु सहकारीइ इलय् ब्यलय् वनाः छु गुकथं न्ह्यानाच्वन धयागु सीकेगु यायेमाः ।
LEAVE YOUR COMMENTS