सरकारया असफलता, पार्टीया अकर्मन्यता
सरकारया ज्या लोकतन्त्रयात संस्थागत यानाः देय् विकास यायेगु खः । तर नेपाःया वर्तमान सरकारया गतिविधि स्वयेगु खःसा लोकतन्त्रयात संस्थागत यानाः देय् विकास यायेगु मखुसे लोकतन्त्रयात कमजोर यानाः देय्यात भज्यंक स्यंकेगु कुतः जुयाच्वंगु जकं मखुला धइगु आभास बियाच्वंगु दु। चुनावया इलय् वर्तमान प्रधानमन्त्रीं थीथी कथंया आश्वासन बिउगु खः । तर उगु आश्वासन कथं ज्या धाःसा यानाच्वंगु मदु । अखतं लोकतन्त्रयात हे धरापय् लाकेगु ज्या यानाच्वंगु दु ।
नेपाःया संविधानय् नेपाःयात ‘संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल’ धकाः न्ह्यथनातःगु दु । तर आः वयाः सरकारं संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल धकाः च्वयेगु मखुसें ‘नेपाल’ जक च्वयेगु धकाः निर्णय याःगु दु। देय्या नामय् गुगु नं कथंया विशेषण म्वाः धइगु तर्क तयाः सरकारं उगु निर्णय याःगु खः । तर संविधानविद्तय् कथं सरकारं याःगु थ्व ज्या संविधानया उल्लंघन खः । सरकारयाके उकथं निर्णय यायेगु अधिकार मदु। संविधान संशोधन मयायेकं याःगु थ्व निर्णय गलत जूगु धासें उकियात कयाः विरोध जुयाच्वंगु दु । सरकारया उगु निर्णययात कयाः समाजवादी पार्टीं प्रतिगमनया लँपुइ सरकार वनाच्वंगु द्वपं तकं बिउगु दुसा नेपाली कांग्रेसं नं सरकारया निर्णय पाय्छि मजू धासें उकियात भिंकेमाःगु खँ धाये धुंकूगु दु ।
थ्वहे झ्वलय् प्रतिनिधिसभा राज्य व्यवस्था समितिं नं सरकारयात उगु निर्णय कार्यान्वयन मयायेत निर्देशन बीधुंकूगु दु । विश्वया थीथी देशं थःगु राज्यय् छु गज्याःगु व्यवस्था दु धइगु अःपुक सीके फइ कथं विशेषण बीगु याना वयाच्वंगु दु । गथे संयुक्त अधिराज्य अमेरिका, पिपुल्स रिपब्लिक अफ चाइन व गणतन्त्र भारत धकाः च्वयेगु यानाच्वंगु दु। तर नेपालं थःगु राज्यय् गज्याःगु व्यवस्था न्ह्यानाच्वंगु दु धइगु बारे स्पष्ट यायेमाःगु आवश्यकता मदु धकाः धयाः वर्तमान सरकार प्रतिगमन पाखे न्ह्यानाच्वंगु जक मखुला धइगु न्ह्यसः थन ब्वलनाच्वंगु दु ।
अथेला २०६२-६३ सालया आन्दोलन न्ह्यानाच्वंगु इलय् बयल गाडाय् च्वनाः अमेरिका थ्यंके फइ मखु धकाः कूतर्क यानाः उगु इलय् जनतां माग यानाच्वंगु गणतन्त्र आन्दोलनं वइमखु धकाः धाःम्ह व्यक्ति हे थौं देय्या कार्यकारी प्रमुख जुयाच्वंगु दु । गणतन्त्र व संघीयता म्वाः धकाः वर्तमान प्रधानमन्त्रीं थीथी इलय् धायेगु यानाच्वंगु खः । अले आः संघीयता नालेमाःगु मू कारण धइगु पार्टीया कारणं जक खः, गुगु व्यवस्था म्वाः धकाः धया वयाच्वंम्ह व्यक्ति हे सरकार प्रमुख जुयाच्वंगु अवस्थाय् संघीयतायात कार्यान्वयन याइ मखु धकाः बुद्धिजीविपिंसं धायेगु याना वयाच्वंगु खः । व थौं वयाः प्रधानमन्त्रीं यानाच्वंगु गतिविधिं प्रमाणित याना बिउगु दु ।
अथे ला प्रधानमन्त्री ओली प्रम जुइधुंकाः यायेमाःगु आपालं ज्या दुगु खः, तर प्रधानमन्त्रीया ध्यान उखेपाखे मदु। संघीयतायात कार्यान्वयन यायेगु निंतिं माःगु आपालं कानुन दयेकेगु लिसें स्थानीय सरकारयात माःगु कानुन दयेकेगु ज्याय् अलमल यानाच्वंगु दु। उकथं हे संघीयताया उपहास यायेगु ज्या नं यानाच्वंगु दु। वंगु छुं ला न्ह्यः जक प्रदेश केन्द्रीय सरकार मातहत खः धकाः अभिव्यक्ति बिउगु खःसा कर्णाली प्रदेशय् सरकार प्रमुख हिलेगु तकं कुतः याःगु खः ।
सरकारया असफतायात कयाः सत्तारुढ नेकपा पार्टीं ज्वनेमाःगु छुं नं कथंया रणनीति पार्टीं नाला मकायेवं थौं सरकार स्वेच्छाचारी जुयाच्वंगु दु । लगाम मदुम्ह सल थें । तर पार्टी धाःसा सरकारया गलत ज्यायात गलत धाये फइगु अवस्थाय् मदु ।
गुगुं नं प्रदेशया निर्णय उगु हे प्रदेशं यायेमाःगु आवश्यकता जुइ । संविधानं नं प्रदेशय् गुगुं नं कथंया पार्टी वा केन्द्रं हस्तक्षेप यायेमदइगु व्यवस्था यानातःगु दु। तर डबल नेकपां प्रदेशया नां तयेगु सम्बन्धय् प्रदेशया सांसदपिंत ह्वीप जारी यानाः जनताया चाहना अःखः जनमतया अःखः प्रदेशया नां तयेत बाध्य यात । थ्व धइगु नं संघीयतायात असफल यायेगु कुतः कथं शुरु जूगु ज्या खः । आः उकियात निरन्तरता बीकथं संविधानय् व्यवस्था मदुगु जिल्ला विकास समिति व सिडिओयात धाःसा निरन्तरता बियाच्वंगु दु । पञ्चायती व्यवस्थाया अवशेषयात ल्यंकातयेगु थ्व ज्या संविधान कथं पाय्छि मजू । तर प्रम ओली धाःसा पञ्चायतया थज्याःगु व्यवस्थायात फुसा अझ संस्थागत यायेगु कथं न्ह्याःवनाच्वंगु आभास जुयाच्वंगु दु। थुकिं क्यं वर्तमान प्रमया धात्थेंगु राजनीतिक चाहना छु खः ?
खय्त ला लोकतन्त्रय् पार्टीया नीति कथं सरकार न्ह्यायेमाःगु खः । तर नेपालय् धाःसा पार्टी स्वयां नं व्यक्ति प्रधान जुयाः राजनीति न्ह्यानाच्वंगु अवस्था दु । थौं प्रम ओली पार्टीया निर्देशन कथं ज्या यायेगु मखुसे थः यत्थे ज्या यानाच्वंगु दु। तर पार्टीं माःगु भूमिका म्हिताः सरकारयात लँपुइ हयेगु कुतः धाःसा यायेफयाच्वंगु मदु। थुकिया मू कारण धइगु पार्टी हाइकमाण्डया अनिर्णयया बन्दी जूगुलिं खः धकाः धायेमाः । थ्यंमथ्यं दछि न्ह्यवंनिसें पार्टी व सरकारया दथुइ द्वन्द जुयाच्वंगु दु। गुकिया लिच्वः देशय् ब्वलनाच्वंगु कोरोना महामारीया इलय् सरकारं जनतायात माःगु व्यवस्था तकं याये फयाच्वंगु मदु । महामारीया इलय् जनतायात माःगु वासः निसें आइसोलेसन व अस्पतालया क्षमता वृद्धि यायेगु स्वयां नं पार्टी व सरकारया द्वन्द प्राथमिकताय् लानाच्वंगु दुसा मेखे सर्वसाधारण जनतां अस्पतालया बेड मदयाः अनाहकं ज्यान छ्वयेमाःगु अवस्था जुयाच्वंगु दु ।
थौं वर्तमान सरकार पूर्ण रुपं असफल जुइधुंकूगु दु। अले सरकारया असफलता धइगु पार्टीया असफलता खः धइगु खँ थुइकेमाःगु अवस्था जुयाच्वंगु दु। तर नेकपां थ्व खँयात आत्मसात याये फयाच्वंगु मदु। वा धाये आत्मसात यानाच्वंगु मदु। गुकिया लिच्वः थौं देय् विकासपाखे न्ह्याये फयाच्वंगु मदु । सरकारया असफतायात कयाः पार्टीं ज्वनेमाःगु छुं नं कथंया रणनीति पार्टीं नाला मकायेवं थौं सरकार स्वेच्छाचारी जुयाच्वंगु दु । लगाम मदुम्ह सल थें । तर पार्टी धाःसा सरकारया गलत ज्यायात गलत धाये फइगु अवस्थाय् मदु । नेकपाया थ्व अकर्मन्यता देय् व जनतायात गनं थ्यंकी धइगु न्ह्यसः थौं ब्वलनाच्वंगु दु ।
खः लोकतन्त्रय् पार्टीया भूमिका महत्वपूर्ण जुइ । तर थौंया अवस्थायात स्वयेगु खःसा पार्टीया भूमिका गौण जुयाच्वंगु दु । गुकिं यानाः छखे सरकार भ्रष्टाचार व विसंगतिपाखे न्ह्याःवनाच्वंगु दुसा मेखे नेकपा पार्टी नं जनताया दथुइ अलोकप्रिय जुजुं वनाच्वंगु दु। इलय् सरकारयात लगाम तयेगु कुतः पार्टीं मयात धाःसा नेकपा पार्टीयात जनतां गन थ्यंकी धइगु थौं बिचाः यायेमाःगु आवश्यकता जुयाच्वंगु दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS