चिकित्सा शिक्षा विधेयक व पहिचानवादी

संघीय संसदया प्रतिनिधिसभाय् वंगु माघ ११ गते सभामुख कृष्णबहादुर महरां चिकित्सा शिक्षा विधेयक पारित जुल धकाः हथासं घोषणा यानादीबलय् ‘चिकित्सा शिक्षा विधेयक पारित याये जिउ धाइपिनिगु बहुमत दुगुलिं’ धायेमाःथाय् ‘मजिउ धाइपिनि बहुमत दुगुलिं’ धासें विधेयक पारित यानादिल ।

वय्कःया थ्व पहलं हे सीदु कि थ्व राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक गुलि हथासं पारित यात । सभामुखं शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलयात सःतेवं कांग्रेसया सांसदतय्सं तसकं विरोध यात, तर अज्याःगु अवस्थाय् नं मार्सल लगे यानाः वय्कः मन्त्री रोष्ट्रमपाखे झायादिल, मानौं छगू संघर्ष हे त्याका वःम्ह थें ।

अले कांग्रेसया सांसदतय्सं मदिक्क नाराबाजी शुरु यात । अज्याःगु अवस्थाय् संसदं पारित याःगु विधेयकयात कयाः थौं प्यखेरं चर्चा जुयाच्वंगु दु । नेपाःया राजनीतिइ राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयकबारे तसकं बहस जुयाच्वंगु दु । थ्व विधेयक पारित जुइ न्ह्यवंनिसें आः संसदं पारित यायेधुंकाः तक नं थुलि बहस जुयाच्वंगु दु कि मानौं नेपाःया चीधंगु संविधान हे थ्व विधेयक खः ला धइथें च्वं ।

चिकित्सा शिक्षा विधेयकबारे सदनंनिसें सतकय् तकं सः थ्वयाच्वंगु दुसा उकी विरोधया सः थ्वःगुया मूल कारण धइगु प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेस खः । ओली सरकार वःसांनिसें सदनय् प्रमुख प्रतिपक्ष हे मदुगु जकं खःला धकाः मनूतय्सं न्ह्यसः तयाच्वंगु अवस्थाय् थुगु विधेयक जब वल अबलेनिसें धाःसा प्रमुख प्रतिपक्षया भूमिका नं खने दया वल ।

न्हापा लिपा नेमकिपाया सांसदतय्सं जक धाइगु खः— संसदय् प्रखर प्रतिपक्षी धइपिं जिपिं हे खः, नेपाली कांग्रेस ला सत्ता पक्षलिसे जानाः भागबन्डाय् जुयाच्वंगु दु । आः वयाः धाःसा कांग्रेसं संसदय् प्रतिपक्षया भूमिका म्हितूगु महसूस जुया वःगु दु । संसदीय मान्यता व अभ्यास धइगु हे प्रतिपक्षं जनताया सः संसदय् तयेगु अले उकियात सत्तापक्षं संबोधन यायेगु ।

पार्टी नेताया नांया निंतिं दलत गुकथं न्ह्याः वन अले कन्हय्या दिनय् नं वनी । तर नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसीनिसें उत्पीडित समुदायया पहिचानया सवालय् धाःसा दलया नेतातय् अःखः भूमिका दु ।

सदनय् जनताया सः थ्वयेकीम्ह प्रतिपक्ष खः । थौं नेपाली कांग्रेसं संसदय् चिकित्सा शिक्षा विधेयकया विरोध यानाच्वंगुया मूल कारण धइगु हे पुलांपिं प्रधानमन्त्रीलिसें कांग्रेसया सभापतिपिं गिरिजाप्रसाद कोइराला व सुशील कोइरालाया नामं दयेकातःगु अस्पताल खारेज यायेत्यंगुलिं खः ।

थ्व अस्पतालया सवाल नापनापं प्रा. डा. गोविन्द केसीया अनसन, वय्कःलिसे याःगु सहमति कार्यान्वयन, निर्मला पन्त हत्या प्रकरणया दोषीयात कारवाही यायेमाःगु लगायतया नं मुद्दा कांग्रेसं ल्ह्वनाच्वंगु दु । चिकित्सा शिक्षा विधेयक गुकथं पारित यात अले उकिं गुज्वःगु लिच्वः लाइ धकाः बिचाः यायेगु खःसा न्हापां संविधान पारित याःगु घटनायात लुमंकेमाः ।

तत्कालीन निगूगु संविधानसभाया चुनावपाखें नेपाली कांग्रेस न्हाप, एमाले लिउ व माओवादी लियांलिउ लाःगु खः । अबले कांग्रेस, एमाले व माओवादी जानाः संविधानया धारात भताभत पारित यानाः संविधान जारी याःगु खः । आदिवासी जनजातितय्सं सतकय् च्वनाः विरोध यानाच्वंगु, संसदय् नं विरोध जुयाच्वंगु, तराई लागाय् गनं कफ्र्यु अले गनं गोलीं कयेकाच्वंगु इलय् हे संविधानया धारात धमाधम पारित याःगु खः ।

संविधानया धारात तकं मस्तय्त स्कूलय् आखः ब्वंकीबलय् थें ल्हाः ल्ह्वंकाः लगातार रुपं धारात पारित याःगु खः । उगु इलय् संसदय् कांग्रेस, एमाले व माओवादी यानाः ९० प्रतिशतसिबें अप्वः सांसदत दुगु खः । ल्यंदुपिं मध्ये नं राप्रपा, राजपा, नेमकिपाया सांसदतय्सं मदिक्क ल्हाः ल्ह्वनाः पारित यानां हे त्वःतूगु खः ।

संविधान थेंज्याःगु देय्या मूल कानून तकं कफ्र्यु तयाः, गोली चले यानाः पारित याःगु खः । नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसीनिसें उत्पीडित समुदायया भावनायात बेवास्ता यानाः खस आर्ययात जक संवैधानिक जातिया रुपय् संविधानय् हे परिभाषित यानाः गुकथं संविधान दयेकल, उबलेनिसें हे मदिक्क सरोकारवालातय्सं संविधानप्रति असन्तुष्टि प्वंका वयाच्वंगु दु ।

संविधान जारी याःगु दिनय् राजनीतिक पार्टीया नेता व कार्यकर्तातय्सं गनं दिपावली याःगु खःसा गनं उत्पीडित समुदायं हाकुगु न्हि हंगु खः । थौं मुलुक व हे संविधानया सवालय् अलमल जुयाच्वंगु दु । उत्पीडित समुदायया मागकथं संविधान संशोधन यायेमाः धकाः फुक्क पार्टीतय्त धायेत बाध्य जूगु दु अले गुकथं छु छु माग संबोधन यायेगु धइगु बारे एकमत जुयाच्वंगु मदु थौंया राजनीति ।

म्हिगः बहुसंख्यक आदिवासी जनजातिया भावनायात बेवास्ता मयाःगु जूसा थौंया इलय् संविधान कार्यान्वयनंनिसें संविधान संशोधनया सवालय् खास हे बहस याये म्वाःलीगु खइ । तर थौं अप्वः ई हे संविधान संशोधन व उत्पीडित समुदायपाखें वइगु दबावयात नुगलय् ततं संविधान कार्यान्वयन नापनापं फुक्क कथंया ज्या याना वनेमाःगु अवस्था वःगु दु ।

म्हिगः फुक्क पार्टी जानाः गुकथं संसदीय मान्यता धकाः बहुमतया आधारय् संविधान जारी यात, थौं नं ओली सरकारं दुई तिहाइ बहुमत दु धकाः हे नेपाली कांग्रेसया मागयात बेवास्ता यानाः चिकित्सा शिक्षा विधेयक पारित यानाः त्वःतूगु खनेदु ।

कांग्रेसं थौं थःपिनिगु पार्टीया सभापति नापं पुलांपिं प्रधानमन्त्रीपिनिगु नांनाप स्वानाच्वंगु अस्पतालया बारे गुलि चिन्ता कयाः सतकय् व सदनय् कुहां वल वसिबें नं अप्वः नेपाःया आदिवासी जनजातितय्गु पहिचानयात समाप्त याइगु अले खस आर्यतय्त जक संवैधानिक जातिया रुपय् स्थापित यायेगुकथं संविधान जारी याःगु इलय् छाय् बिचाः मयाःगु जुइ धकाः आः न्ह्यसः ब्वलनीगु स्वाभाविक हे खः ।

पार्टीया नेता वा पुलांपिं प्रधानमन्त्रीपिनिगु नांया पहिचान तःधं ला कि नेपाःया म्हसीका पिब्वयाच्वंपिं समुदायया पहिचानयात समाप्त यानाः खस आर्ययात जक संवैधानिक जातिया रुपय् स्थापित याना मेपिंत विभेद याःगु सवाल तःधं धकाः थ्व इलय् थुइकेमाः ।
थःपिनि पार्टी नेताया नांया निंतिं दलत गुकथं न्ह्याः वन अले कन्हय्या दिनय् नं वनी ।

थ्व बांलाक हे थुइकेमाः । तर नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसीनिसें उत्पीडित समुदायया पहिचान, समानताया हक अधिकारया सवालय् धाःसा दलया नेतातय्सं न्हापांनिसें अःखः भूमिका म्हिताच्वंगु खनेदु ।

थौं पहिचानवादी नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसी, उत्पीडित समुदाय नं म्हिगः संविधान जारी याःगु ईयात लुमंकाः आःया इलय् पहिचानया नितिं मंकाःकथं न्ह्याः वनेगु खँ थुइका वनेगु निंतिं कांग्रेसया भूमिका व आन्दोलनं छगू कथं न्ह्यलं चायेका बिउगु खँयात ध्यानय् तयाः मंकाःकथं न्ह्याः वनेगु नितिं पहल कदमि यायेमाः ।