ने. सं. ११४४ कछलागा षष्ठी -

नेपालय् अदृश्य ध्यबाया लगानीया भण्डाफोर

येँ – नेपालय् कर पुले माली धकाः विदेशी बैंकय् ध्यबा तयेगु व विदेशय् तुं कर पुले म्वाःगु देशय् सुनां मसीक ध्यबा लगानी यानातःपिं मनूतय्गु बारे भण्डाफोर जूगु दु । खोज पत्रकारिता केन्द्रपाखें ‘नेपालिक्स’ नां बियाः थ्व भण्डाफोरया ज्या याःगु खः । छुं ई न्ह्यः ‘टाय्क्स हेभेन’ धाइगु पनामाय् ध्यबा लगानी यानातःपिं मनूतय्गु नां बेलायतं सार्वजनिक याःगु ‘विकिलिक्स’ या हे नकल यानाः नेपालय् नं थ्व भण्डाफोर यायेगु ज्या जूगु खः ।
नेपालीक्सं सार्वजनिक याःगु थ्व सम्बन्धी थीथी रिपोर्ट मध्ये छगू रिपोर्ट नेपालय् दुहां वयाच्वंगु विदेशी ध्यबा सम्बन्धी खः ।

रिपोर्टय् धयातः कथं भारत व चीन लिपा नेपालय् लगानीया लागिं दुहां वइगु विदेशी ध्यबा ब्रिटिश भर्जिन आइल्याण्डपाखें वइ । तर थ्व देशं वइ धाःगु ध्यबा खास यानाः अनं हे वःगु धाःसा जुयाच्वनी मखु । ब्रिटिश भर्जिन आइल्यान्डस् नं कर बारे गबलें छानबिन व अनुगमन मजुइगु छगू सुरक्षित ‘ट्याक्स हेभेन’ मुलुक खः । थज्याःगु देशय् संसारया न्ह्याम्ह मनुखं न्ह्याक्व नं ध्यबा तयाः मुंकूसां उगु देशं उकिया स्रोत माली मखु । थौंकन्हय् नेपालय् अप्वः यानाः थ्वहे देशं दुहां वइगु ध्यबाया मात्रा अप्वयाच्वंगु दु । नेपालय् लगानी यायेगु धकाः दुहां वइगु ध्यबाया दुई तिहाइ स्थान कायेधुंकूगु दु ।

राष्ट्र बैंकया छगू प्रतिवेदन कथं नेपालय् थौंकन्हय् जुयाच्वंगु कुल लगानी मध्ये ६० प्रतिशत दां थज्याःगु हे ट्याक्स हेभेन देशतपाखें दुहां वयाच्वंगु दु । प्रतिवेदन कथं थौंकन्हय् नेपालय् कुल १ खर्ब ३७ अर्ब ६७ करोड ८४ लाख तका बराबरया विदेशी लगानी जुयाच्वंगु दु । राष्ट्र बैंकया धापू कथं ट्याक्स हे भेन धाइगु विश्वया १७ गू देशया ६८९ कम्पनीतय्सं नेपालय् प्रत्यक्ष विदेशी लगानी यानाच्वंगु दु । उमिगु उद्योगया नां व विवरण नं गोप्य याना तःगु दु ।

राष्ट्र बैंकया कथं अनुमति कयाः ध्यबा दुकाइपिं कम्पनीतय्सं तकं थौंकन्हय् अनुमति कयातःगु स्वयां अप्वः दां दुकयाः लगानी यानाच्वंगु खने दयाच्वंगु दु । अझ मेगु रोचक खँ ला छु दु धाःसां केम्यान आइल्यान्डस् व बु्रनाई निगू देय् नं विश्वया नांजाःगु ट्याक्स हेभेन देय्त खः । आः तक थ्व देशया सुं नं उद्योगपति वा ब्यापारीं नेपालय् लगानी यायेगु धकाः लगानी बोर्ड वा नेपाःया छुं नं निकाययाके अनुमति काःगु मदुनि । तर अथे खःसां थ्व निगू देय् मध्ये केम्यानपाखें १६ करोड तका व बु्रनाईपाखें ३ करोड ९ लाख तका दां लगानी यायेगु धकाः दुहां वयाच्वंगु खनेदु । विश्वया ट्याक्स हेभेन धाइगु १७ गू देय्पाखें दुहां वःगु लगानीपाखें उद्योग चायेके दइगु व्यवस्था नेपालं यानातःगु दु । थुकी ६६ अर्ब ९० करोड ४३ हजार २८४ तका बराबरया लगानी थुपिंपाखें जुयाच्वंगु दु । थथे गनं छुं अनुमति तकं मकासे थुलिमछि दां गनं नेपालय् दुहां वल धइगु बारे राष्ट्र बैंक तकं अनभिज्ञ जुयाच्वंगु दु ।

राष्ट्र बैंक सूत्रं धाः कथं राष्ट्र बैंक वा मेगु छुं निकायलिसे मिलोमतो मयायेकं थथे ध्यबा नेपाः दुहां वइगु सम्भावना मदु । नेपालीक्सपाखें थ्व बाहेक थज्याःगु ट्याक्स हेभेन देय्तपाखें कर मपुसे नेपालय् ध्यबा हयाच्वंपिं थीथी व्यापारीतय्गु नां नं सार्वजनिक याइगु मेगु रिपोर्ट सार्वजनिक याःगु दु । नेपालीक्स सूत्रं धाः कथं आः थःपिंसंथथे हे कर मपुसे ध्यबा हइपिं मनूतय्त भण्डाफोर यायेगु ज्या निरन्तर न्ह्याका हे च्वनीगु जूगु दु ।