थ्व जीवन अतिकं मू वं

झीगु शरीर लही तसकं थाकु । थुकिया लागिं झीसं यक्व खर्च यानाच्वनागु दु । झीसं चायेक वा मचायेकं थुकी दां पुलाच्वनागु दु । थ्व जीवन सितिकं लही फइगु नं मखु । झीसं तायेकाच्वना ‘ल्वचं कल कि यक्व खर्च यायेमाः । वासः खर्च यक्व माः । लखौंलख दां फुकाः ल्वय् लायेकेमाः ।’ तर स्वस्थ शरीरया लागिं लखौलख खर्च यायेमाः ।

झीसं ल्हानाच्वनागु सासलय् तकं झीसं लगानी यानाच्वनागु दु । झी म्वायेत नये माल । त्वने माल । नसात्वँसा बिना झीगु अस्तित्व मदु । छन्हु द्यां लाइ । निन्हु द्यां लायेफइ । तर, लां लां दँ दँ सुं नं द्यांलानाः म्वाये फइ मखु । झीत पुनेत वसः नं माः । वसः छजुं दँ दँ गाके जिउ । तर, छक्वः वा छछाः नयाः दँ दँ म्वाये फइ मखु । नसा न्ह्याथेजाःगु नयेमाः ।

साःगु मसाःगु, भिंगु मभिंगु । थिकेगु, दंगु न्ह्याथेजाःगु थजु । नसा मदयेकं मनूया अस्तित्व मदु । खय्त ला सकसिनं थःगु गच्छेकथं नसा नइगु खः । तःमिम्हं थिकेगु जाकिया जा नइ । चीमिम्हं भचा दंगु जाकिया जा नइ । न्ह्याग्गु हे जूसां न्हिं छछाः वा निछाः नसा नये हे माल । गुलिसिनं न्हिं प्यछाः नइ । अझ भ्वजय् ला गुलि नइ छु छु नसा नइ ल्याःचाः हे मदु ।

नसा छछाः नयेत न्हिछि दुःख सी । ध्यबा मुनी । प्वाः जायेकाः थःगु ज्यान लही । अझ ल्वचं कल कि ला झन् थम्हं मुनातःगु धन सम्पत्ति फुकी । छेँबुँ बरः तइ । तिसा बियाछ्वइ । थुकथं थःगु जीवन लही तसकं थाकु । मांया प्वाथय् च्वंसांनिसें मामं दुःख सी । प्वाथं पिहांवइ । माया मुलय् चिचिपापा यानाः तयातइ । अनं लिपा हानं जीवन म्वाकेत संघर्ष जुइ ।

झीसं जीवनकाःछि सलंसः, द्वलंद्वः जक मखु, ल्याःचाः मदयेक लाय् तयाच्वनी । लाय् बिना जीवनया अस्तित्व मदु । तर, छु झीसं थुकथं ल्याःचाः मदयेक दां फुकाः लहिना तइगु शरीरं बांलाःगु ज्या यानाच्वंगु दु ला ? झीसं थुकियात शुद्ध यानातइगु दु ला ?झीसं शरीरं चायेकं मचायेकं अकुशल कर्म यानां तुं च्वनी ।

मनू मांया प्वाथय् च्वंसांनिसें मसीतलय् संघर्ष यायेमाः । प्वाथय् च्वंम्ह मचायात छुं कथंया विघ्न
मजुइमाः धकाः मां सदां सचेत जुयाच्वनी । मचां जन्म काइ । अनंलिपा नं वया बांलाक सुसाःकुसाः याइ ।
मामं मचाया निंतिं तन, मन, धन सकतां बी । स्वस्थ यायेत पलपल पतिकं बिचाः याइ । उकिं थ्व शरीर अःपुक याउँक प्राप्त जूगु मखु । थ्व जीवन अतिकं मू वं ।

शरीर ला झीसं खनीगु पिनेयागु अंग जक खः । थुकी दुने मन व वचन नं दुथ्याना च्वनी । थुकथं झीसं शरीर वचन व मनपाखें अकुशल कर्म यानाच्वनी ।शरीरं याइगु अकुशल कर्म स्वंगू दु । गुगु थथे खः – १) प्राणिहिंसा यायेगु, २) खुयाः कायेगु ३) परस्त्री वा परपुरुष गमन यायेगु । गबले झीसं चायेकं मेपिं प्राणीया हिंसा याइ । गबलें मचायेकं ।

थःगु फइदाया निंतिं नं प्राणीहिंसा याःवनी । थः बल्लाः, थः च्वय् लाः धकाः क्यनेगु लागिं थः स्वयां कमजोरपिनि हत्या याः जुइ । झीगु मन चंचं धाः । मिखां खंक्व झीत यः । बांलाःगु बांलाःगु दक्वं थःगु याके दःसा जिउ । थःगु मखुगु वस्तु नं थःगु याये मास्ति वइ । थज्याःगु इलय् थःके मंत कि कतःया वस्तुइ मिखा वनी । अले छु माल । कतःया वस्तु थःगु यायेगु इच्छा ब्वलनी ।

कर्पिंसं मखंक मसिक उगु वस्तु खुया काइ । थःगु जुल धकाः दंग जुइ । अझ गुलिसिनं ला जबर्जस्ति यानाः नं काइ । थ्व सकतां अदिन्नादाना वा खुया कायेगु खः । थ्व नं अकुशल ज्याखँ जुल । थुकिं यानाः परस्त्री वा परपुरुष गमन याः जुइ । थःथिति, तःहेकेँ वा दासदासि तकं धाइमखु । कामभोगय् आशक्त जुयाः अकुशल ज्याखं यानाः जीवन हना जुइ ।

थुकथं पाणतिपाता,आदिन्नादान व कामेसुमिच्छाचार थ्व स्वंगू अकुशल कर्म शरीरपाखें याइ । शरीरपाखें जक मखु, वचनपाखें नं अकुशल ज्याखँ यानाच्वनी । अझ वचनपाखें ला झन् प्यंगू अकुशल कर्म याइ । गुगु खः – मुसावादा, पिसुणवाचा, फरुसवाचा व सम्फजलापवाचा ।
थः तःधं धायेकेत, थः सःसिउम्ह थें तायेकेत । असत्ययात सत्य यायेत ।

मखुगु खँ ल्हाइ । छम्हं मेम्हनाप जक मखु । सभा–परिषदय् तकं मखुगु खँ ल्हाइ । असत्ययात सत्य थें याना जुइ । मखुगु खँय् साक्षी च्वना बी । थुकथंया मखुगु खँ ल्हायेगु ज्या झीगु वचनपाखें जुइ । मनू पतिकं स्वभाव पाइ । गुलिसिनं उखेया खँ थुखे, थुखेया खँ उखे याना जुइ । चुगली याना जुइ । मिले जूपिंत फाया बी । थ्व पिसुणवाचा खः ।

अझ अपशब्द छ्यली । तकसं बांमलाःगु खँ ल्हाइ । कडा वचन ल्हायेगु नं याइ । थुकथं वचन याइगु थ्व फरुसवाचा खः । म्वाःमदुगु खँ ल्हाना जुइपिं नं यक्व हे दु । व्यर्थगु खँ ल्हानाः ई फुकी । धर्म विपरित खँ ल्हानाः ईब्यः मल्वयेक खँ ल्हाइ । अझ ज्याख्यलय् मदुगु खँ ल्हानाः न्ह्यइपुकी । थ्व सम्फपालावाचा खः । थुकथं सकतां अकुशल कर्म खः । गुगु झीगु वचनपाखें जुयाच्वनी ।

झीगु शरीर व वचनया नापनापं मनपाखें नं अकुशल ज्या जुयाच्वनी । दकलय् चंचं धाइगु मन हे खः । थःगु शरीर मथ्यंगु थासय् मन थ्यनाच्वनी । शरीर छगू हे थासय् जुइ । तर, मन संसार चाःहिला जुइ । ब्रम्हाण्ड खंकाच्वनी । थुकथं मिखां मखंगु थासय् तकं थ्यंके फुगु मनपाखें नं स्वंगू अकुशल कर्म याइ । गुगु खः – अभिज्झा, व्यापाद व मिच्छादिट्ठी ।

लोभी जुइगु अभिज्झा खः । कतःया वस्तु थःगु यायेगु इच्छा ब्वलनीगु । राग ब्वलनीगु अभिज्झा खः । थ्व मनं याइगु अकुशल खः । मनू छथाय् च्वनाच्वनी । तर वया मनय् दुष्टता ब्वलनाच्वनी । थम्हं शत्रु भाःपिउम्हेसिया अहितया कामना याना जुइ । वयात विनाशया इच्छा कया जुइ । क्रोधी व द्वेषी जुया जुइ ।

अथे हे गलत व अःखःगु धारणा कयाः जुइगु मिच्छादिट्ठी खः । मिच्छादिट्ठी कारणं अकुशल कर्म याना जुइ ।मनू मांया प्वाथय् च्वँसांनिसें मसीतलय् संघर्ष यायेमाः । प्वाथय् च्वंम्ह मचायात छुं कथंया विघ्न मजुइमा धकाः मां सदां सचेत जुयाच्वनी । मचां जन्म काइ । अनंलिपा नं वया बांलाक सुसाःकुसाः याइ । मामं मचाया निंतिं तन, मन, धन सकतां बी ।

स्वस्थ यायेत पलपल पतिकं बिचाः याइ । उकिं थ्व शरीर अःपुक याउँक प्राप्त जूगु मखु । थ्व जीवन अतिकं मू वं । अकुशल ज्याखँ यायेगु धइगु जीवन व्यर्थ यायेगु खः । सारयुक्त जीवनयात सारबिहिन यायेगु खः । उकिं झीगु शरीर वचन व मनपाखें जुइगु अकुशल कर्म म्हसीके फयेकेमाः । थुगु अकुशल कर्म त्वःता छ्वयेमाः । कुशल कर्मय् न्ह्याःवनेमाः । थथे यानाः जीवन हन धाःसा मूवंगु शरीर धाथें मूल्यवान जुया बी । जीवन सार्थक जुइ ।