ने. सं. ११४४ कछलागा द्वादशी -

लानिपुखू स्यंकूपिंत कठघराय् थनेमाः

नेपाःया मौलिक सम्पदाकथं म्हसीका तयातःगु न्हूपुखू (लानिपुखू) पुनर्निर्माण खँय् तसकं विवाद जुयाः आः थुकियात विज्ञतय्सं गथे सल्लाह बिल, उकथं हे दयेकेगु सहमति जूगु समाचार पिदनाच्वंगु दु । तर न्हूपुखूयात थज्याःगु दुरावस्थाय् गथे जुयाः थ्यन धयागु खँयात कयाः नं चिन्तन यायेमाःगु आवश्यकता दु । नेपाःया सम्पदा धयागु हे नेवाःतय्गु सम्पदा खः । थुज्वःगु सम्पदा मियाः, स्यंकाः छगू वर्गया मनूतय्सं राष्ट्रिय महत्वया सम्पदा न्हंकाः हे जूसां थुकिया निर्माता नेवाःतय्त न्हंकेगु कुटिल षडयन्त्र यानाच्वंगु खँया अनेक प्रमाणत लुइके फइ ।

नेवाःतय्गु सम्पत्ति सरकारीकरण यानाः विकासया नामय् अनेक भौतिक संरचना दयेकेगु धकाः धाःसां थनया आदिवासी नेवाःत प्रत्यक्षरुपं उत्पीडनय् लानाच्वंगु वास्तविकता खः । नेपाःया सम्पदा ल्यंकेमाः धकाः सरकारपाखें अनेक ऐन कानून हयातःगु दु । ऐतिहासिक महत्वया सम्पदा स्यंकल, अनया सामान खुया यंकल, हानी नोक्सानी यात धाःसा इमित कानूनकथं सजाँय बीगु नियम दु । थ्वहे कारणं नं आपालं सम्पदात सुरक्षित जुयाच्वंगु खँय् शंका मदु । सम्पदा झीगु म्हसीका खः, उकिं थुकिया संरक्षण सकल सम्पदा प्रेमीतयगु खः ।

थुज्वःगु सम्पदा नेवाः पुर्खा हे निर्माण यानातःगु कारणं थुकी चिउताः दइगु स्वाभाविक हे खः । थुज्वःगु महत्वपूर्ण सम्पदाया संरक्षण जुइमाःगु अवस्थाय् थीथी इलय् सरकारी कर्मचारीतय्गु नामय् संम्पदा संरक्षणया भ्याः भचा हे ज्ञान मदुपिं वा अनेक स्वार्थं प्रेरित जुयाः महत्वपूर्ण सम्पदात संरक्षण यायेगु नामय् ध्वस्त यायेगु ज्या थुमिसं याना वयाच्वंगु दु । विकासया नामय् अज्याःगु सम्पदा पंगः जुल धयागु त्वह तयाः स्यंकेगु, नष्ट यायेगु ज्या नं जुयाच्वंगु दु । प्राकृतिक विपदा भुखाय् झीगु सम्पदा नष्ट यायेगुली तःधंगु कारक तत्व जुयाच्वंगु दु ।

१९९० सालया तःभुखाचं आपालं मनूयत्गु ज्यान प्राण नष्ट जुल, अल्याख सम्पदा न्हना वन । थुकिया हे पुनर्निर्माण यायेगु नामय् अनेक सम्पदात न्हंका छ्वयेगु ज्या जुल । विशेषकथं बसन्तपू व न्हू सतकया बहाःबहीत हे न्हंकाः अन न्हू न्हूकथंय संरचना दयेकेगु ज्या जुल । मौलिक बहाःबही स्यंकूगु दसुत आः नं सम्पदाया इतिहास स्वयेबलय् खंके फइ । ०७२ सालया तःभुखाचं नं आपालं सम्पदा स्यंकल । उगु हे झ्वलय् लानिपुखूया दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः नं स्यंगु खत, तर लानिपुखू हे स्यंगु छुं प्रतिवेदन मदु ।

तर थ्वहे मौकायात छ्यलाः छथ्व मनूतय्सं लानिपुखू सम्पदायात ब्यवसायीकरण यायेकथं अन देगः नं दयेकेगु व पुखूयात न्हूगु स्वरुप बीगु नामय् सम्पदाया दोहन यात । परम्परागत शैलीं पुखुली लः मुंकेगु, अनया सम्पदा संरचनायात भिंकेगु नामय् अन अनेककथंया पसः तयेगु नामय् लानिपुखूया लः लिकायेगु ज्या जुल । अले करोडौं तकाया लगानी येँ महानगरपालिकां अन न्हूगु संरचना दयेकेगु नामय् अनया पुरातात्विक महत्वया संरचना स्यंकेगु ज्या यात । थुकिया कारण न्ह्यागु हे जूसां अथे सम्पदाया संरक्षण यायेमाः धयागु ज्ञान मदुपिं अधिकारीतय्सं उगु सम्पदा स्यंकेगु ज्या याःगु खँय् शंका मदु ।

लानिपुखूयात ब्यापारिक संरचना दयेकेगु नामय् अन भराय्धंक सिमेन्ट, डण्डी छ्यलाः ढलान यायेगु ज्या जुल, डोजर व ट्रक लानिपुखु दुने यंकाः पुखूया बँ हे स्यंकेगु ज्या यात । पुखूया बँ स्यन धाःसा अन लः मुनेगु सम्भावना हे दइ मखु । अज्याःगु सामान्य खँयात तकं वेवास्ता यानाः भराय्धंगु डोजर न्ह्याकेगु धयागु अनया सम्पदा नष्ट यायेगु ज्या खः धयागु खँय् शंका मदु । लानिपुखू भिंकेगु नामय् यक्व ध्यबाया चलखेल जूगु खःला धयागु खँय् नं शंका ब्वलनीगु आपालं थाय् दु । लानिपुखूया पुनर्निर्माणया नामय् अन पारित जूगु खर्चया आधार छु खः धयागु न्ह्यसः दु । अन निश्चितरुपं हे सम्बन्धित निकायतय्सं नक्सा व योजना दयेकाः हे अन च्वंगु लः पित छ्वयेगु व गाः म्हूगु जुइमाः ।

पुरातात्विक महत्वया थासय् डण्डी व सिमेन्ट छ्यलाः ढलान जुइबलय् अनया पुरातात्विक महत्व नष्ट जुइ धयागु खँ सामान्य मनुखं नं थुइकीगु खँ खःसा पुरातत्वया जिम्मेवारी कयाच्वंगु निकाय पुरातत्व विभागं गुकथं स्वीकृत यात ? वा महानगरपालिकां उकथं ढलान यायेत स्विकृति व खर्च निकासा याःगु व उकथं पुरातात्विक महत्वया सम्पदा नष्ट यानाः निर्माण याःगु ज्याया भुक्तानी बिउपिं सकलें हे पुरातात्विक ऐनकथं सजाँयया भागिदार जुइगु निश्चित दु । थुज्वःगु ज्या कानुनी कारवाहीया हकदार खः । तर थुकथं कारवाही यायेत सुयागुं निवेदन हे मवः धकाः थुपिं बचे जुयाच्वनीगु सम्भावना नं दनि ।

नेपाःया सम्पदाया महत्व थुयां नं उकियात नष्ट यायेत स्वइपिंत कानुनी सजाँयया हकदारा याये फत धाःसा जक लिपा लिपा अज्याःगु ज्या यायेगुपाखें कर्मचारीत हच्के जुइगु स्थिति दइ । सम्पदा स्यंकेगु ज्या कर्मचारीतय्सं न्ह्याथेंज्याःगु गल्ति याःसां उकियात क्षम्य धकाः बिचाः यायेगु खःसा झीगु सम्पदा नष्ट जुइगु क्रम त्वाःदली मखु । आः हे लगभग ४ करोड तकाया ज्या लानिपुखू दुने जुइधुंकूगु समाचार पिदने धुंकूगु दु, सम्पदा विरोधी ज्यायात जनताया चःतिं मुका तःगु करया कोषपाखें उकिया भरपाइ याये दइ मखु, थ्व खँय् सकल सम्पदाप्रेमीतय्गु ध्यान वनेमाः । सम्पदा नष्ट याःपिंत कानूनया कठघराय् थने हये फयेकेमाः । लानिपुखूया पुनर्निर्माणया नामय् जूगु ज्या सम्पदा संरक्षण अःखः धयागु खँ विज्ञतय्गु प्रतिवेदन वयेधुंकूगु दु ।