ने. सं. ११४० अनलाथ्व नवमी

हङकङया आन्दोलन व नेपाःया सन्दर्भ

वंगु आइतवाः हङकङय् छगू तःधंगु प्रदर्शन जुल । थ्यंमथ्यं नीगू लाख जनता सरकारया विरोधय् सतकय् कुहां वल । हङकङय् जूगु थ्व तःधंगु प्रदर्शनया स्वन्हु लिपा नेपालय् नं छगू अज्याःगु हे तःधंगु प्रदर्शन जुल । हङकङय् थें नीगू लाख मनूत सतकय् मथ्यंसां नेपालय् नं छगू लाख धयाथें मनूत येँया माइतीघर मण्डलाय् वयाः सरकारयात खबरदारी यात ।

हङकङय् जूगु प्रदर्शन व स्वनिगलय् जूगु प्रदर्शनय् छुं छुं सामानता दु । हङकङय् जूगु प्रदर्शन अनया सरकारं हःगु छगू विधेयकया विरोधय् खःसा नेपालय् नं सरकारं हःगु विधेयकया विरोधय् हे प्रदर्शन जूगु खः । अले थ्व निगुलिं विशाल प्रदर्शन सरकारं विधेयक लित कयागु घोषणा यायेधुंकाः हे जूगु दु ।

सरकारं विधेयक लितकयागु घोषणा याःसां हङकङय् विशाल प्रदर्शन यायेधुंकाः नं आन्दोलन धाःसा दिउगु मदुनि । शुक्रवाः हे जक हाकनं विद्यार्थीतय्सं हङकङया प्रहरी मुख्यालय घेराऊ याःगु दु । सरकारं माफी फ्वनाः विधेयक लित कयागु घोषणा याःसां हङकङय् हाकनं छाय् निरन्तर प्रदर्शन जुयाच्वन ले, दुवालाः स्वयेमाःगु दु, अले नेपालय् नं छाय् निरन्तर खबरदारी आवश्यक दु धयागु थुइकेफइ ।

हङकङया आन्दोलन
हङकङया सरकारं वंगु फेब्रुअरीइ सुपुर्दगी सन्धी सम्बन्धी छगू विधेयक संशोधनया निंतिं प्रस्ताव हःगु खः । हङकङया छम्ह मिजनं ताइवानय् थः प्रेमिकाया हत्या यानाः हङकङय् लिहां वयेवं सुपुर्दगी सम्बन्धी प्रावधानय् हिउपाः हयेगु निंतिं थ्व संशोधन विधेयक हःगु खः । संशोधन कथं अपराधया सम्बन्धय् छानविन यायेगु निंतिं हङकङया नागरिक चीनयात सुपुर्दगी यायेफइ धयागु प्रावधान तयातःगु दु ।

थ्व हे प्रावधानयात कयाः हङकङय् तःधंगु विरोध जूगु खः । थ्व प्रावधानयात आन्दोलनकारी–तय्सं हङकङया स्वायत्तताय् तःधंगु आक्रमण धाःगु दु । सन् १९९७ य् बेलायतं थःगु उपनिवेशय् लानाच्वंगु हङकङयात वयागु मातृभूमि चीनयात ‘छगू देय् निगू शासन व्यवस्था’ या प्रावधान कथं चीनयात लःल्हाःगु खः । थ्व व्यवस्था कथं हङकङ चीनया भूमि जूसां थन च्वंपिं नागरिकयात अज्याःगु स्वतन्त्रता व प्रजातान्त्रिक अधिकार बियातःगु दु, गुगु चिनियाँ नागरिकतय्त मदु । सरकारं आः हःगु सुपुर्दगी विधेयकं हङकङया नगारिकतय्के दुगु स्वायत्तताया अधिकारयात खतराय् लाकीगु आन्दोलनकारीतय् धापू दु । आन्दोलनकारीतय्सं थ्व विधेयक चीनया कतांमरि जुयाच्वंगु सरकारं बुलुहुं हङकङयात चीनय् बिलय याना यंकेगु चाल कथं हःगु द्वपं बियाच्वंगु दु ।

निरन्तर आन्दोलन छाय्
सरकारं सुपुर्दगी कानुन हयेवं हङकङय् विद्यार्थीतय्सं विरोध सुरु यात । चीन समर्थित हङकङया प्रमुख कार्यकारी क्यारी ल्यामं विद्यार्थीतय् विरोधयात वास्ता मयासे विधेयक लित मकायेगु अडान काल । तर १२ जूनय् थ्यंमथ्यं स्वंगू लाख विद्यार्थी सतकय् कुहां वल । उबलय् प्रहरीं विद्यार्थीतय्त अश्रु ग्यास कयेकाः लाठी चार्ज यात । तर विद्यार्थीत तसमस मजू । १६ जून बुधवाः हाकनं तःधंगु प्रदर्शन जुइगु खनेवं क्यारी ल्यामं विधेयक लित कयागु घोषणा यात । जनताया चिउताःयात सम्बोधन मयासे विवादीत विधेयकय् संशोधन महयेगु धासें माफि नं फ्वन । प्रमुख कार्यकारीं हे माफी फ्वनाः विधेयक लित कयागु घोषणा याःसां विद्यार्थीतय् प्रदर्शनय् छुं लिच्वः लाकेमफुत । वय्कलं विधेयक लित कयागु घोषणा याःगु कन्हय् कुन्हु झन् तःधंगु प्रदर्शन जुल । थ्यंमथ्यं नीगू लाख हङकङवासीत सतकय् कुहां वल । प्रदर्शनकारीतय्सं विधेयक लित कायेगु जक मखु, भविष्यय् गुबलें हे थ्व प्रावधान पारित जुइमफइ कथं खारेज हे यायेमाःगु माग यात ।

थज्याःगु प्रावधान गुबलें हे पारित जुइमफइ कथं खारेज हे जुइमाःगु माग अथें वःगु धाःगु मखु । प्रदर्शनकारीतय्सं चीनयात बांलाक म्हसिउ । प्रमुख कार्यकारी ल्यारी क्यामं हःगु जूसां थ्व संशोधन पूवंक चीनियाँ निर्देशनय् वःगु धयागु आन्दोलनकारीतय्सं बांलाक थू । थुकिया लिसें आन्दोलनकारीतय्सं थ्व खँ नं बांलाक हे थू कि चीन उलि याकनं हारय् चाइमखु । ल्यारी क्यामं नं विधेयक लित कयागु जक धाःगु दु, लिपा गुबलें हयेमखु धकाः प्रतिबद्धता प्वंकूगु मदु । उकिं छन्हु कि छन्हु चीनं हाकनं थ्व विधेयक तयेक बी हे तिनि । थुकिया निंतिं चीनं थीथी रणनीति नालेफु । न्हापां छगू कच्चा विधेयक कथं पारित याइ, थुकियात इलय् ब्यलय् संशोधन यायां वनी । अले थज्याःगु कथं संशोधन याना यंकी कि हङकङयात पूवंक नुनेत तयार जुयाच्वंम्ह चिनियाँ ड्रायगन गुबलय् पिहां वल धयागु हे सुनां वाःचायेके फइमखु । लिपा वनाः हङकङयात नुनेत चिनियाँ ड्रागन पिहां वयेफुगु वाःचायेकाः हे प्रदर्शनकारीतय्सं हे थज्याःगु विधेयक लिपा गुबलें वये मफयेमा धयागु प्रतिबद्धता चाहे जुयाच्वंगु खः ।

नेपाःया सन्दर्भ
नेपालय् नं सरकारं हःगु गुथि विधेयकया विरोधय् तःधंगु प्रदर्शन जुल । सरकारं हःगु थ्व विधेयकं नेवाःतय् धर्म, संस्कृति व पहिचान हे नष्ट जुइगु जुइवं लखौं नेवाःतय् सतकय् कुहां वल । तःधंगु विरोध लिपा सरकारं विधेयक लित कयागु धाःसां वंगु बुधवाः माइतीघर मण्डलाय् लखौं नेवाःत कुहां वयाः सरकारयात खबरदारी यात ।
नेपालय् थौंकन्हय् नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीया दुईतिहाइ बहुमतया सरकार दु । सरकारया नेतृत्व नेकपाया अध्यक्ष केपी ओलीं यानाच्वंगु दु । प्रधानमन्त्री केपी ओली नेपाः जनजातिया पहिचान, भाषा, धर्म, संस्कृति प्रति गुलि क्वह्यंगु बिचाः दुम्ह धयागु सकसिनं म्हसिउ । प्रधानमन्त्री ओली नेपाःया आदिवासी जनजातिया पहिचान, भाय्या पक्षय् गुबलें नं मदु । नेपाः थेंज्याःगु विविध भाषाभाषी, जातजाती, धर्म संस्कृति दुगु देशय् नं छगू भाय्, छगू जातया बिचाः ज्वनाः राज्यसत्ता न्ह्याकाच्वंम्ह प्रधानमन्त्री ओलीया सरकारं सरोकारवालात लिसे छसः सहलह तकं मयासे गुथि विधेयक हःगु खः । उकिं नं सीदु कि थ्व सरकार नेवाःत प्रति, जनजाति प्रति गुलि अनुदार धयागु खँ ।

आः प्यखेरं जूगु विरोध प्रदर्शनया कारणं सरकारं विधेयक लित ला काल, तर झीथाय् नं थ्व विधयेक हाकनं लिहां वइमखु धायेफुगु अवस्था मदुनि । हङकङय् ला अनया सरकार प्रमुखं म्होतिं नं माफी फ्वनाः विधेयक लित काल, झीथाय् ला विधेयक लितकाःम्ह भूमिसुधार मन्त्री माफी फ्वनेगु ला गनं, अःखःबतं विधेयक लित कयागु घोषणा यायां हे जनतायात हे ब्वःबिल । थःगु गल्ती स्वीकार यायेगु ला गन गन भ्रम न्यंकूगु, उत्तेजना न्यंकूगु, वातावरण स्यंकूगु द्वपं बिल । अले प्रधानमन्त्री ओलीं नं पत्रकार सम्मेलनय् मन्त्रीया खँय् समर्थन यानाः विधेयक लित काःगु जानकारी वल जक धाल । थज्याःगु अवस्थाय् झीसं थ्व विधेयक हाकनं लिहां वइमखु धायेफइ मखु ।

नेवाःतय् गुथि धयागु नितान्त संस्कृतिलिसे स्वानाच्वंगु विषय खःसां सरकारं गुथिया जग्गायात जक ध्यानय् तयाः भूमि सुधार मन्त्रालयपाखें विधेयक हल । थ्व धयागु पूवंक हे भूमाफियातय्गु चलखेलया कारणं हे सम्भव जूगु खः । भूमाफियातय्गु ल्हातय् प्याखं हुलाच्वंगु थ्व सरकारं लिपा वनाः हाकनं उमिगु हे दबाब व लोभलालचय् हाकनं थज्याःगु हे विधेयक सुसुप्त रुपं महइ धयागु धायेफइमखु । उकिं झीगु थ्व खबरदारी निरन्तर जारी हे जुयाच्वनेमाः । छक्वः तःधंगु प्रदर्शन यानाः सरकारं विधेयक लित कायेधुंकल ला खःनि धकाः सुम्क च्वनेगु ई आः मखु । गुथि विधेयकया विरोध कुहां वःपिं गुलिखे गुथियारत थ्व विधेयकं लाइगु लिच्वःया बारे मथुइक मसिइकं नं कुहां वःगु दु । उमित थ्व विधेयकया बारे ध्वाथुइके थुइकाः निरन्तर खबरदारीया निंतिं तयार यानातयेगु आःया आवश्यक्ता खः ।