जब विदेशीं नेतातय्त चाःहिकी

न्हापा भारतय् अंग्रेज साम्राज्य शासन याये न्ह्यः यक्व राज्यत दुसां नं शक्तिशाली राज्यत नं यक्व दु । चीन नं जापानं उपनिवेश शासन यायेगु न्ह्यः शक्तिशाली व समृद्धि राष्ट्र जुयाच्वंगु खः । नेपाः नं लिच्छवी शासनया इलय् शक्तिशाली नापनापं समृद्ध राज्य खः । लिच्छवी शासक शक्तिशाली राष्ट्र जुयाच्वंगुलिं यानाः जःलाखःला देश भारत व चीनं हेपे यायेगु आँट मयाः ।

देशयात उच्च विकास यानाः वने फत धाःसा जक शक्तिशाली राष्ट्र जुइ फइगु खः । शक्तिशाली राष्ट्रया अवस्थाय् थ्यंकेगु लागि सक्षम, दुरदर्शी, इमान्दार, विवेकी व्यक्तितय्त देश सेवा यायेगु मौका बीमाः । अज्याःपिंसं जक देशय् न्ह्याथें जाःगु संकट वःसां नं याउँक समाधान यानाः क्यनी ।

यदि अयोग्य व्यक्ति व नातेदारतय्त जक शासक वर्गं घय्पुनाच्वन धाःसा देशयात जक तहसनहस याइगु मखु, शासकवर्गयात नं तहसनहस यानाबी । थ्व खँ भारतया इतिहासं नं प्रस्ट यानाच्वंगु दु । अकबर राजा जिद्दी व मूर्ख खः धयातःगु दु । तर राजाया सल्लाहकार अथवा मुख्यमन्त्री बीरबल अति विद्वानया नापनापं राजनीतिक कौशल दुम्ह व्यक्ति जुयाच्वंगु कारणं यानाः राज्ययात विकास याना वनेफुगु खः ।

अझ विकास जक मखु जनतायात सुख व आनन्द बीत नं सफल जूगु खः । जब राजां जनतायात माया यानाच्वनी, जनतां नं राजायात माया यानाच्वनीगु स्वाभाविक खः । अथे धयागु जनता व शासकवर्गया दथुइ सम्बन्ध मजबूत जुयाच्वन धाःसा विदेशी शक्तिं कुदृष्टि तयेगु आँट याये फइ मखु ।

यदि जनता राज्य खनाः असन्तुष्ट जुल धाःसा वा विद्रोह व अविश्वास यायेगु सुरु जुल धाःसा व राज्ययात विदेशी शक्तिं कृदुष्टि तयेगु सुरु याना हइ ।अले षडयन्त्र मार्फत राज्ययात तहस नहस यायेत स्वइ । भारतय् अंग्रेजतय्सं कब्जा यायेत सफल जूगु शासकवर्गया दथुइ जक मखु, जनता दथुइ नं फुट हयाः हे खः ।

एशियाया इराक व अफगानिस्तान
नं न्हापा विकासया लँपुइ वनाच्वंगु राष्ट्र खः, जनता नं शान्तिप्रिय जुयाच्वंपिं खः । जब व देशय् विदेशी शक्तिं हमला यानाः तहस नहस यानाबिल व इलं निसें देशय् महासंकट वल, जनतां दुःख कष्ट भोगय् याना च्वनेत बाध्य जुल ।

अंग्रेज साम्राज्यं थथे हे यानाः भारतय् यक्व दँ तक शासन यायेत सफल जुल । चीनय् नं जापानं अनेक षडयन्त्र यानाः थःगु उपनिवेशय् तयेत सफल जूगु खः । नेपाःया लिच्छवी शासक पतन यायेत नं भारतया शासकतय्सं अनेक षडयन्त्र यानाः थःगु पक्षया शासकत सत्ताय् हयेत सफल जूगु खः ।

भारत व चीन विदेशी उपनिवेशपाखें मुक्त जुइ मफुगु इलय् ति कमजोर जुजुं वनाच्वंगु खः । जब भारत व चीनय् क्रान्ति मार्फत विदेशी उपनिवेशपाखें मुक्त जुल, देशया नेतृत्व याइपिं नेतात बुद्धि, विवेकी, राष्ट्र प्रेमी जुयाच्वंगु कारणं यानाः देशयात उच्च विकासया लँपुइ यंकल । तहस नहस जुयाच्वंगु भारत व चीन २० औं शताब्दीइ तक थ्यंबलय् शक्तिशाली देय् जुइत सफल जुल ।

२१ औं शताब्दीपाखे अथे धयागु थौंकन्हय् चीन व भारतं विश्वया राजनीतिइ हे महत्वपूर्ण भूमिका म्हितेगु यानाच्वंगु दु । तर नेपाःया लागि दुर्भाग्य, थन बरोबर स्वेच्छाचारी शासकया विरुद्धय् क्रान्ति यानाः सफल ला यात, क्रान्ति लिपा राज्यया सत्ताय् थ्यंपिं नं विवेकी, देशप्रेमी मजूगुलिं यानाः देशया अवस्था झन झन खराब जुजुं वनाच्वन ।

देशया अवस्था खराब जक जूगु मखु, देशया स्वतन्त्रता, अखण्डता तकं धरापय् लानाच्वंगु कारण नेतात असक्षम जुयाः जक मखु, विदेशी भक्त जुयाच्वंगुलिं यानाः नं खः । विदेशी शक्तिया इशाराय् प्याखं हुलाच्वंपिं नेतातय्गु ल्हातय् सत्ता लानाच्वन धाःसा व देशय् महासंकट वयाच्वनी । विदेशी शक्तिं कमजोर राष्ट्रयात कुदृष्टि तइगु कारण उगु देशया प्राकृतिक श्रोतया सम्पत्ति लुटे यायेगु निंतिं हे खः ।

विदेशी शक्तिया प्रभावय् लानाच्वंगु राष्ट्रय् न्ह्याबलें नं राजनीतिक अस्थिर जुयाच्वनी । अझ थुलि जक मखु, धर्म व जातिया नामं फुट हयेगु ज्या नं जुयाच्वनी । जब छुं नं राष्ट्रय् राजनीतिक अस्थिर जुइ, धर्म व जातिया नामं कलह जुयाच्वनी व राष्ट्र स्वाभाविक रुपं बर्बाद जुया वनी । झीसं खनाच्वना अफ्रिकाया आपालं राष्ट्रय धर्म व जातिया नामं ल्वाकाः विदेशी शक्तिं थःगुु राजनीतिक स्वार्थ पूरा यानाच्वंगु दु ।

एशियाया इराक व अफगानिस्तान नं न्हापा विकासया लँपुइ वनाच्वंगु राष्ट्र खः, जनता नं शान्तिप्रिय जुयाच्वंपिं खः । जब व देशय् विदेशी शक्तिं हमला यानाः तहसनहस यानाबिल व इलं निसें देशय् महासंकट वल, जनतां दुःख कष्ट भोगय् याना च्वनेत बाध्य जुल । जिं थन छुं भचा न्हापाया अफगानिस्तानया राजनीतिक घटनाक्रमयात उल्लेख यायेगु कुतः याये ।

अफगानिस्तानय् राजा शासनया इलय् शान्त वातावरणय् जनतां जीवन हनाच्वंगु खः । सन् १९२८ य् अफगानया राजा अमानुल्लाह फ्रान्स, जर्मन व इटलीया भ्रमणय् वन । वहे मौकाय् अंग्रेजी गुप्तचरतय्सं अफगानया दलाल नेतात ल्हातय् कयाः गां गामय् छ्वयाः प्रचार याकल कि जनताया ध्यबां राजा व रानीं मोजमस्ति याःवन ।

थज्याःगु प्रचारं जनतायात राजाप्रति घृणा हया बिल । अझ थुलि जक मखु अंग्रेजतय्सं सैनिक जनरल नादिर खानयात ल्हातय् कयाः सैनिक विद्रोह याकल । नादिर खानं अंग्रेजतय्गु इशाराय् प्याखं हुलाः देशभक्त नेतात व उच्च कर्मचारीतय्त हटे यायेगु ज्या याकल । नादिर खानपाखें ज्या काये धुंकाः हानं षडयन्त्र मार्फत नादिर खानया हे हत्या याकल ।

जाहिर शाहयात अफगानिस्तानया जुजु यात । जाहिर शाहयात नं षडयन्त्र यानाः अन्त यानाबिल । देश लथालिंग जुल । थौं वयाः अफगानिस्तानय् महासंकट वयाच्वंगु दु । कमजोर राष्ट्रयात विदेशी शक्तिं चलखेल यानाच्वनीगु छगू कारण थ्व नं खः । नेतात अति लोभी, पापी जुल कि विदेशी शक्तिया ध्यबाय् फँसे जूवनी ।

जब विदेशी शक्तिया इशाराय् प्याखं हुलाच्वनीपिं नेतात सत्ताय् च्वनाच्वनी, व देशया अवस्था भयावह (महासंकट) जुयावनी । कारण छखे विदेशी शक्तिं देशया प्राकृतिक श्रोतया सम्पत्ति लुटे यानाच्वनीसा मेखे भ्रष्ट नेतातय्सं नं देशया सम्पत्ति लुटे यानाच्वनी । झीगु देशय् नं भताभुङ जुयाच्वंगु कारण नेतात विदेशया इशाराय् प्याखं हुलाच्वंगु कारणं यानाः खः ।

 

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS