ने. सं. ११४४ कौलाथ्व चौथी -

३ नम्बर प्रदेशया नां व राजधानी

न्हापांगु संविधानसभाया अन्तिम इलय् आःया ३ नम्बर प्रदेशया नां नेवाः ताम्सालिङ बागमती तयेगु धकाः करिब करिब सहमति जूगु खः तर अन्तिमय् वयाः उकियात तकं पहिचान विरोधीतय्सं स्वीकार याये मफुत, संविधानसभा तकं विघटनया अवस्थाय् थ्यंगु खः । आदिवासी जनजातिया माग कथं पहिचानया आधारय् प्रदेशत निर्माण यायेमाः धकाः माग याना वयाच्वंपिं नेपाःया आदिवासी जनजातित मंकाः पहिचान पिब्वइगु कथं जूसां नेवाः ताम्सालिड बागमति प्रदेश धकाः नां तयेफत धाःसां उपलब्धी जुइ धकाः सहमतिइ वःगु जूसां नं संविधानसभा हे भंग जुइगु अवस्थाय् तक थ्यंगु खः ।

वास्तवय् पहिचान पक्षधरतय् दुई तिहाई बहुमत दुगुलिं संविधान जारी याके नं मबिउगु, संविधानसभायात विघटन यायेगु ज्या तक पहिचान विरोधी, समानता विरोधीतय्सं याःगु खः धइगु खँ आः सुनां नं सुचुके माःगु अवस्था मदये धुंकल । निक्वःगु संविधानसभापाखें पहिचान पक्षधरत कमजोर जूगु अवस्थाय् नापं तःभुखाचं नेवाः व तामाङत तसकं प्रभावित जुयाः छुं हे धाये मफयाच्वंगु इलय् लाकाः अन्तत मधेसय् कफ्र्यू तयाः तकं संविधान जारी याःगु खः । गुलि हथासं हथासं नेतातय्गु योजना कथं इमिगु सहमतिइ संविधानसभाया सभासद्तय्गु ल्हाःचिं जक कायेगु कथं संविधान कांग्रेस, एमाले व माओवादी जाना जारी याःगु खः ।

न्ह्यागु जूसां नं पहिचानया सवालयात जक कमजोर यायेगु मेगु न्ह्यागु जूसां नं जिउ धइगु तायेकाः संविधान जारी याःगु खः धकाः आः वयाः झन झन स्पष्ट जुजुं वनाच्वंगु दु । संविधान कथं संघीयताय् वनेगु झ्वलय् दकले न्हापां संघीय संसदया चुनाव यायेमाःगु खः । प्रदेशया चुनाव यायेमाःगु अले स्थानीय तहया चुनाव यायेमाः । संघीय संसदया चुनावयात धाःसा जनतां अस्वीकार नं यायेफु धइगु तायेकाः थ्यंमथ्य निगू दशक न्ह्यवंनिसें चुनाव मजुयाच्वंगु स्थानीय तहया चुनाव यात, अनं लिपा प्रदेश व संघीय संसद (प्रतिनिधिसभा)या चुनाव छक्वलं याःगु खः ।

च्वंनिसें क्वय् तक चुनाव यायेमाःगु जूसां नं क्वंनिसें चुनाव यायेत तकं प्रमुख दलया प्रमुख नेतात तयार जुल अन्ततः चुनाव नं जुल तर चुनावया लिच्वः वये धुंकाः धाःसा वहे संविधानयात कयाः नेतातय्गु दथुइ थुइकेगु व छम्हेस्यां मेम्हेसित अविश्वास याःगुलिं संवैधानिक समस्यात ज्यंकेत थाकुयाच्वंगु दु । प्रदेशसभा व प्रतिनिधिसभाया निर्वाचनया प्रारम्भिक लिच्वः वयेवं हे एमालेया अध्यक्ष ओलीं राष्टपतिं अध्यादेश स्वीकृत यानादी मखु धकाः न्ह्यथँसें थः प्रधानमन्त्री जुइत तसकं हथाय् चायादीगु खः । देउवा सरकारं नियुक्ति याइम्ह प्रदेश प्रमुखया ल्हातं थःपिनिगु पार्टीया प्रदेशया सांसदय्तसं सपथ ग्रहण तकं याइ मखु धकाः न्ववानादीगु खः ।

व धइगु चुनावया प्रारम्भिक लिच्वः वयेवं केपी ओली हथाय्चाया न्ववानादीगु खः । वय्कलं न्ववानादीगु सिबें ब्यागलं कथंया अवस्था आः ब्वलना वःगु दु । राष्ट्रिय सभाया चुनावया नितिं सरकारं छ्वःगु अध्यादेशयात राष्टपतिं स्वीकार यानादी मखु धकाः ओलीं धयादीगु खःसा अन्ततः राष्ट्रपतिं स्वीकृति हे यानाः राष्ट्रिय सभाया चुनावया नितिं न्ह्याः वंगु अवस्था दु । देउवा सरकारं मनोनित याइम्ह प्रदेश प्रमुखया ल्हातं सपथ ग्रहण यायेगु ज्या जुइ मखु धयादीगु खःसा आः वयाः थ्व सरकारया ज्या खः सरकारं हे याःसां जिउ धकाः लिचिलेगु ज्या स्वयं एमालेया अध्यक्ष ओलीं यानादीगु दु ।

बरु प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां राष्ट्रिय सहमतिया आधारय् प्रदेश प्रमुख नियुक्ति यायेगु धयाच्वंगु जूसां एमालें धाःसा सकारात्मक रुपं कायेगु ज्या मयासे बेवास्ता यायेगु ज्या यानाच्वंगु दु । एमालें प्रदेश प्रमुखया सवालय् कन्हय् वना थःपिंसं सरकार दयेकेगु अवस्थाय् प्रदेश प्रमुखयात हिलेगु कथंया योजना सहित मौन च्वनाच्वंगु खने दु । प्रदेश प्रमुख धाइम्ह प्रदेशसभाया नितिं नेपाल सरकारया प्रतिनिधि खः । देउवा सरकारं याइपिं प्रदेश प्रमुखयात कन्हय् वनाः हिलेगु योजना दयेकाः हे एमाले न्ह्याः वनाच्वंगु खनेदु । कांग्रेसं नं फयांफत्तले लिबाक्क प्रदेश प्रमुख नियुक्ति यायेगु सोच कथं वनाच्वंगु दु ।

यदि माघ ७ गते न्ह्यः प्रदेश प्रमुख नियुक्ति यायेगु ज्या मजुल धाःसा राष्ट्रिय सभाया निर्वाचन तकं प्रभावित जुइगु अवस्था दुगुलिं आः छन्हु निन्हुया दुने हे प्रदेश प्रमुख नियुक्तिया प्रक्रिया न्ह्याकेत सरकारयात बाध्यकारी जुइगु अवस्था ब्वलंगु दु । आःया अवस्थाय् प्रदेशया नां व प्रदेशया राजधानी गन तयेगु धइगु बारे नं तिब्र रुपं बहस जुयाच्वंगु दु । सरकारं अस्थायी राजधानी तत्काल घोषणा यायेमाःगु अवस्था दु । नांया सवालय् धाःसा प्रदेशसभां हे तयेगु याइ । कांग्रेस नेतृत्वया वर्तमान सरकारं ३ नम्बर प्रदेशया राजधानी अस्थायी रुपय् यलय् तयेगु तयारी यानाच्वंगु दु । यदि देउवा सरकारं यलय् ३ नम्बर प्रदेशया राजधानी तल धाःसा कन्हय् वनाः एमाले नेतृत्वया सरकार वइगु अवस्थाय् धाःसा ख्वपय् ३ नम्बर प्रदेशया राजधानी तयेगु सोच दयेकाच्वंगु दु ।

ख्वपया थिमिइ राजधानी तयेमाः धकाः एमाले दुने छगू कथं सहमति हे जुइधुंकूगु दु । स्वनिगःया स्वंगू जिल्ला मध्य ख्वप जिल्ला छगू जक नेवाःतय्गु बाहुल्य दनिगु जुयाच्वंगु अले मध्यपुर थिमि नं नेवाः बाहुल्यता जुयाच्वंगु अवस्थाय् कन्हय् थिमिइ ३ नम्बर प्रदेशया राजधानी तल धाःसा नेवाः पहिचानया सवालय् गुज्वःगु लिच्वः लाइ धकाः आवंनिसें हे बहस यायेमाःगु अवस्था दु । स्वनिगलय् राजधानी जुयाः नेवाःत संकटय् लाना वनाच्वंगु खःसा स्वनिगलं पिने ३ नम्बर प्रदेशया राजधानी तयेमाः धकाः सः तयेगु ज्या जूगु खः । प्रदेशसभां ३ नम्बर प्रदेशया नां तयेमाः ।

आःया अवस्थाय् स्वल धाःसा नेवाः व तामाङ जानाः नेवाः–तामाङ प्रदेश नां तयेमाः धयाच्वंगु दु । अले गुलि गुलिसिनं नेपालमण्डल प्रदेश नां तयेमाः नं धायेगु याना वयाच्वंगु दु । तामाङतय्सं नं नेपालमण्डल नां स्वीकार यात धाःसा ला नेपालमण्डल नां तयेगु बांलाःगु हे खँ जुइ तर तामाङतय्त विरोध याकेगु थाय् दयेकल धाःसा कन्हय् नेवाः व तामाङ ल्वापु जुइ धकाः जातीय नां मतसे बागमति प्रदेश तयेगु पक्षधरत न्ह्यःने वयेफु । थ्व इलय् ३ नम्बर प्रदेशया नां नेवाः तामाङ प्रदेश, नेपालमण्डल प्रदेश, बागमति प्रदेश वा नारायणी प्रदेश तयेगु धकाः थःथःगु कथं भूमिका म्हितेगु ज्या तकं यानाच्वंगु दु ।

एमालेया चितवन व मकवनापुरया कार्यकर्तातय्सं बागमति सिबें नारायणी प्रदेश नां तयेकेत भूमिका म्हिताच्वंगु दु । बागमति प्रदेश नां तयेमाः धाइपिं नं मदुगु मखु । एमाले नेवाः ताम्सालिङ प्रदेशया नां तयेगु पक्षय् न्हापांनिसें मदुगु, नेपालमण्डल धकाः कांग्रेसतय्सं धयाच्वंगु अवस्थाय् माओवादी केन्द्रया नं समर्थन कयाः नेवाः ताम्सालिड बागमति वा नेवाः ताम्सालिङ नारायणी नां तयेगु कथं वनीगु सम्भावना दु । उकिं नेवाः नापं आदिवासी जनजाति एमालेया नेता व कार्यकर्तातय्सं थ्व इलय् नेवाः व तामाङतय्गु भावना कथं थःपिंसं नं पार्टी दुने भूमिका म्हितेगु ई वःगु दु धकाः थुइकेमाः ।