छ्यंगू बांलाकेवं दुनेया रूप बांलाइ मखु

‘जुजु किसि गयाः वयाच्वन । अतिकं बांलाक समाः याना तःम्ह जुजु । जुजुया किसियात नं छायेपिया तःगु स्वये झःझः धाः । अतिकं झःझः धाःम्ह बांलाःम्ह जुजु । मिखा वनीगु स्वाभाविक हे खः । उगु हे लँपुं संघरक्षित स्थविर व श्रामणेर नं वयाच्वन । श्रामणेरं जुजु व किसियात स्वयाच्वन । थ्व खनाः स्थविरं न्यनाबिज्यात–छु स्वयाच्वनागु ? श्रामणेरं लिसः बिल, ‘क्वँय् व कंगालया च्वय् क्वँय् व कंगाल खनाच्वना ।’

थ्व छगू घटना खः । बुद्धकालय् श्रामणेरं खंगु लु खः । खय्त ला अतिकं बांलाःम्ह जुजु । छायेपियातःम्ह किसि खनाः लय्ताये माःगु खः । रुपरंगया बयान यायेमाःगु खः । सौन्दर्यं जाःगु वर्णन याये माःगु खः । तर श्रामणेरं थन सौन्दर्य खंका बिमज्याः । सौन्दर्य व बांलाःया दुने च्वंगु क्वँय् जक खंकाबिज्यात । जुजुया रुप मखं । छायेपिया वंम्ह किसिइ मिखा मवं । मात्र उमि दुनेया कंगाल जक खन ।

जीवित शरीरय् आगन्तुक अलंकार त्वपुना वइ । थ्व ला व छ्यंगूया कारणं बांलाः खने दइ । अझ थुकी नाना कथंया वसतं भुनी । बांबांलाःगु तिसां छायेपी । म्ह छम्हं नस्वाः ह्वली । थीथी कथंया क्रिम पाउडर बुली । ल्हाः, तुति, म्हुतु, मिखा आदि अंग प्रत्यंग समाः याइ । थुकिं म्ह दुनेया अशुभ त्वपुइ । थ्व छगू वास्तविकता खः । रुप रंग न्ह्याथें बांलाकूसां दुने धइगु ला क्वँय् व कंगाल हे जक खः । थुकथंया खँ आचार्य बुद्धघोष कृत विशुद्धिमार्ग सफुली नं न्ह्यथनातःगु दु । गथे मृत शरीर अशुभ खः । अथे हे जीवित शरीर नं अशुभ खः ।

थन म्हय् दइगु अंगत छक्वः स्वये—सँ, लुसि, वा, छ्यंगू, ला, हिनू, क्वँय्, जलस्येँ, स्येँ, स्वँ, नुगःचु, आतापुति, खि, च्व, पित्त, खै, हि, चःति, गिदि, ख्वबि, न्हि, खै, दाः, चिकं, पीप आदि । थ्व सकतां मिले जुयाः म्ह जुइ । थुकी गुगुं ब्व खने दइ, गुगुं खने दइ मखु ।न्ह्याथे हे बांलाःगु म्ह जूसां, न्ह्याथे हे समाः याःसां न्ह्याक्व हे झःझः धाःगु वसः पुंसां शरीरं अशुभ पिहां वइ । खै म्हं पिहां वइगु अशुभ खः । थ्व प्वाथय् दुने दयाच्वनी । म्हुतुं पिहां वइ । पीप (न्हि) नं म्हय् दइगु खः । छुं कथंया घाः जुल कि पाके जुइ ।

अनं न्हि पिहां वइ । चःति तांन्वल कि पिहां वइगु अशुभ खः । थ्व म्ह छम्हया प्वाः प्वालं पिहां वइ । लसता जुइमा वा दुःख नितां इलय् मिखां पिहां वइगु ख्वबि खः । थ्व ल्हातं, तुतिं, कपालं, न्हासं पिहां वइ । सकसिनं अशुभ वा फोहर कथं नाला काइगु खि–च्व हे जुल । थ्व नं म्हया ब्वं पिहां वइगु खः । थुकथं बांलाःगु वर्ण दुगु म्ह जुइमा वा बांमलाःगु वर्णया म्ह । न्ह्यागु कथंया म्हय् दुने नं थुकथंया अशुभ दया हे च्वनी । अशुभं थाय् कयाच्वनी । खने दयेक वा मदयेकं थुकथंया अशुभ पिहां वयां तुं च्वनी ।

थुलि जक मखु म्हय् स्वँ, स्येँ, आतापुति, नुगःचु, सँ, वा लुसि नं दइ । थुकी मध्ये वा सँ लुसि खने दइ । तर दुनेया गुलि ब्व खने दइ मखु । थ्व सकतांयात बचे यायेत क्वँचं भुना तइ उकियात हानं लां जायाच्वनी । थ्व सकतांयात छ्यंगुलिं त्वपुइ । म्ह छम्हं क्वँय् मदुगु जूसा म्हया अस्तित्व दइ मखु । ला व क्वँय्या कारणं प्राणीया रुप बिल । आकार म्हया दत । थ्व सकतांयात अझ बांलाक खने दइगु छ्यंगूया कारणं खः । थ्व हे छ्यंगूयात बांलाकी । छायेपी । हाकुगु छ्यंगू तुइकेगु कुतः याइ । नाना कथंया हलंज्वलं छ्यली । पिनेया रुपरंग झःझः धायेकी ।

तर म्हया दुनेया अंग छायेपी फइ मखु । म्हया दुने व पिनेया अंगया स्वापू दयाच्वनी । क्वँय् व छ्यंगुलिं त्वपुना तःगु अंग नं दुःखया कारण जुया बी । अतिकं हिसि दुम्ह बांलाःम्ह जूसां दुनेया अंग स्यन कि ल्वचं कइ । दुःखी जुइ । थ्व वास्तविकता खः । यथार्थ खः । थौंया युग । विज्ञानया ई, विज्ञानया युग । विज्ञानं थौं संसारया ख्वापाः हिला बिल । म्हिगःया दिंयात हिला बिल । थुकिं अन्वेषण व अनुसन्धान यानां तुं च्वंगु दु । विज्ञानया नं यक्व हे ब्व दु । थुकी भौतिक विज्ञान, शारीरिक विज्ञान, मनोविज्ञान आदि दुथ्यानाच्वंगु दु ।

अझ पृथ्वी पृथ्वीनिसें जीवनजन्तु तक । वनस्पतिंनिसें गृह नक्षत्र तकं थुकिं अध्ययन याइ । द्वःछिदँ न्ह्यः मसिउगु मथूगु खँ थांै विज्ञानं पुष्टि याना बीधुंकल । सछिदँ न्ह्यः मखंगु वस्तु विज्ञानं पित बीधुंकल । म्हिगः तक मनूया शरीरय् दुने छु छु ब्व दु बांलाक मसिउ । पिने खने दुगु अंग प्रत्यंगया बारे जक सिउ । तर थौं विज्ञानया कारणं शरीर दुनेया अंग प्रत्यंग बारे सीके फत । तन्तु, अणु, परमाणु तकं सिउ । म्हया दुने च्वंगु छु छु अंगं गुकथं छु छु ज्या याइ धकाः सिउ । थुकिया लागिं मनुखं मनूया म्ह चिरफार यानाः क्यनेधुंकल । म्हया दुनेया वास्तविकतायात उला बी धुंकल ।

बौद्ध ग्रन्थय् म्हया अंग प्रत्यंगया थीथी कथं ब्वथलातःगु दु । थुकी अपोधातु, वायुधातु, तेजोधातु, पृथ्वीधातु कथं कयातःगु दु । थुकी दुने छु छु अंग प्रत्यंग दु । थुकिं छु छु याइ ? गनं गनं पिहां वइ सकतां खँ न्ह्यथनातःगु दु । म्हय् क्वँय् व कंगालं जायाच्वंगु दु । म्हया दुने अंग प्रत्यंग दुगु खँ थांै प्रमाणित जुइ नं धुंकल । तर म्हया ब्व व थुकिया वर्णन थौं स्वयाः २६०० दँ न्ह्यःया बौद्ध ग्रन्थय् शिष्यपिंसं थुइका बिज्याःगु दु । उकिं शरीरयात अशुभ कथं कयातःगु दु । थ्व जीर्ण जुया वनीगु खः ।

थन बौद्ध ग्रन्थ धम्मपदया बृद्धवर्ग दुने दुथ्याःगु गाथात लुमंके बहः जू – परिविण्णमिदं रुपं रोग निड्ढं पभङ्गुरं भिज्जति पूति सन्देहो मख्वणन्त हि जीवितं थ्व रुप जीर्ण जुयाच्वनीगु ल्वय्या छँे खः । अतिकं क्षणिक नवःगु म्ह त्वःताः मरणय् जीवनया अन्त जुइ ।

अथे हे मेगु गाथा दु —यानिमानि अपत्थानि अलापूने व सारदे कापोतकानि अट्टीनी—तानि दिस्वान का रति शरद ऋतुइ वांछ्वया तःगु ज्याख्ये मजूगु लौका थें तुयूगु क्वँय् रुपी म्हयात खनाः सुयात मतिना ब्वलनी ?

थुकथं हे तथागतं रुपनन्दा थेरीया कारणं कना बिज्याःगु थुगु गाथाय् म्हयात अति विस्तृत कथं न्ह्यथनातःगु दु – अट्ठीन नगरं कतं—मंस लोहित लेपन
यत्थ जरा च मच्चू च—मानो मक्खो च ओहितो
क्वँय्या शहर दयेकाः उकी ला व हिया लेप तयातःगु थुकी बुरासू, मृत्यु, अभिमान, कपट आदि सुलाच्वंगु दइ ।