
देशय् गणतन्त्र स्थापना जूगु झिनिदँ दयेधुंकल । अथेखःसां गणतन्त्र संस्थागत जुइ मफुनिगु विचाः राजनीतिक पार्टीया शीर्ष नेतातय्सं तयेगु यानाच्वंगु दु। गणतन्त्र संस्थागत छु जुयाः जुइ मफुत धइगु न्ह्यसःया लिसः धाःसा नेतातय्सं बी फयाच्वंगु मदु । देशय् व्यवस्था हिल धाःसा देय् विकास जुइ धइगु आशा आम जनतां याइगु स्वाभाविक खः । तर नेपालय् धाःसा जनतां गुलि आशा याःगु खः वकथं विकास जुइ फयाच्वंगु मदु। अझ विकासक्रमयात दुवाला स्वत धाःसा विश्वन्यंकं स्वाभाविक विकास बाहेक गुगुं नं क्षेत्रय् बांलाक विकास जुयामच्वंगु स्वयम सरकारी तथ्यांकं हे क्यनाच्वंगु दु ।
गबलय् देय् विकासया लँपुपाखे न्ह्याइमखु अज्याःगु इलय् जनतायाके स्वाभाविक रुपं निराश ब्वलनी । थौं नेपाःया स्थिति नं अथे हे जुयाच्वंगु दु । आम नेपाःमि जनतायाके थौं निराशा ब्वलनाच्वंगु दु । तर सरकारं धाःसा जनताया दथुइ ब्वलनाच्वंगु गुगु निराशा खः उकियात कयाः भ्याःभचा हे चिउताः क्यनेगु यानाच्वंगु मदु। देय्या राजनीतिक अवस्था गुकथं न्ह्यायेमाःगु खः उकथं मन्ह्याःगुया लिच्वः खः । थौं हाकनं छुं छुं जुजुवादीतय्सं देय् न्यंक प्रदर्शन यायेगु ज्या शुरु याःगु दु। अले अज्याःगु प्रदर्शनय् वर्तमान राजनीतिक पार्टीया कार्यकर्तातय्सं तकं ब्वति कायेगु यानाच्वंगु दु । अझ ला छगू इलय् राजतन्त्रया विरोधय् जनयुद्ध याःगु पार्टीया कार्यकर्तात तकं थज्याःगु जुलुसय् ब्वति कायेगु यानाच्वंगु दु। थुकिं छु क्यनाच्वंगु दु धाःसा वर्तमान राजनीतिक पार्टीया गतिविधि वा ज्या खनाः स्वयम पार्टीया कार्यकर्तातय् दथुइ निराशा ब्वलंगु दु। गुकिया लिच्वः अन्ततः पार्टीयात जक मखु वर्तमान व्यवस्थायात नं खतराय् लाकेफइगु सम्भावना अप्वया वनाच्वंगु दु ।
राजनीतिक पार्टीया कार्यकर्ता दथुइ हे थुकथं पार्टीप्रति चरम निराशा गुकथं ब्वलन धकाः राजनीतिक पार्टीतय्सं चिउताः तयेमाःगु खः । तर थौंकन्हय् राजनीतिक पार्टीतय् ध्यान थज्याःगु खँय् वनाच्वंगु मदु। विशेष यानाः नेकपा दुने ब्वलनाच्वंगु विवादया कारणं यानाः पार्टीया कार्यकर्तात थीथी ध्रुवय् विभाजित जुयाच्वंगु दु । उकथं हे नेपाली कांग्रेसया खँ ल्हायेगु खःसा नेकपा स्वयां छुं पानाच्वंगु मदु। वर्तमान सरकारं देय् विकासया निंतिं यायेमाःगु ज्या मयानाच्वंगु छखे दुसा मेखे नेपाली कांग्रेस प्रमुख प्रतिपक्ष जुयाः नं उकथंया भूमिका म्हिते फयाच्वंगु मदु। उकिया हे लिच्वः खः वर्तमान सरकार छगूकथं तानाशाही जुजुं वनाच्वंगु । सरकारं देय्या ऐन कानून व संविधान अःखः ज्या यानाच्वंसां नं उकियात पनेगु कुतः कांग्रेसं छाय् याये मफयाच्वना धइगु न्ह्यसः थन ब्वलनाच्वंगु दु ।
अथे ला गणतन्त्र वर्तमान सरकार प्रमुखयात ययाः वःगु मखु। कांग्रेसयात नं गणतन्त्रया चिउताः उलि दुगु मखु। देशय् ब्वलंगु परिस्थितिं यानाः जक २०६२/६३ सालया आन्दोलन लिपा राजनीतिक पार्टीत थःगु अस्तित्व ल्यंका तयेत बाध्य जुयाः गणतन्त्र स्वीकार याःगु खः । थौं गणतन्त्रया पक्षधर कमजोर जूगु महसुस यानाः जुजुवादीतय्सं छ्यं ल्ह्वनाहःगु दु । तर उकियात कयाः न त नेकपां छुं कथंया प्रतिक्रिया बिउगु दु, न त कांग्रेसं हे छुं कथंया प्रतिक्रिया बिउगु दु। जुजुवादीतय् सक्रियतायात कयाः राजनीतिक पार्टीतय्सं गुगुं नं कथंया प्रतिक्रिया मबिउगु धइगु उमिगु अर्कमण्यता खः ।
गणतन्त्र वर्तमान सरकार प्रमुखयात ययाः वःगु मखु । कांग्रेसयात नं गणतन्त्रया चिउताः उलि दुगु मखु। देशय् ब्वलंगु परिस्थितिं यानाः जक २०६२/६३ सालया आन्दोलन लिपा राजनीतिक पार्टीत थःगु अस्तित्व ल्यंका तयेत बाध्य जुयाः गणतन्त्र स्वीकार याःगु खः ।
छुं नं राजनीतिक व्यवस्था कमजोर जुल धाःसा अन जनताया दथुइ निराशा ब्वलनी । उकिया फाइदा थीथी तत्वं थीथीकथं कायेत स्वइ । आःया अवस्थाय् जुजुवादीत सक्रिय जूगु कारण नं थ्वहे खः । तर आः जुजुवादीतय् सक्रियतायात गुकथं व्यवस्थापन यायेगु धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलंगु दु। राजनीतिक अर्कमण्यतां ब्वलंगु वर्तमान स्थितियात इलय् व्यवस्थापन यायेगु ज्या मयात धाःसा निश्चित दु, देय् हाकनं छक्वः द्वन्द्वया स्थितिइ वनेफु। थ्व स्थिति धइगु देय् व जनताया निंतिं तसकं ग्यानापुगु स्थिति जुइफु। छाय्धाःसा थ्व स्वयां न्ह्यः नं देय् द्वन्द झ्वाकलय् लाये धुंकूगु दु। उकिया लिच्वः गणतन्त्र खः । तर आः गणतन्त्र धुंकाः हाकनं देशय् द्वन्दया अवस्था वल धाःसा उकियात व्यवस्थापन गुकथं यायेगु धइगु न्ह्यसः थन ब्वलनाच्वंगु दु ।
राजतन्त्रया कारणं देय् विकास मजू धकाः आन्दोलन जुल । उकिया लिच्वः स्वरुप प्रजातन्त्र वल । प्रजातन्त्रं नं देय्या आम जनताया समस्या समाधान मजुल देय् विकास मजुल धकाः तत्कालीन माओवादीं दीर्घकालीन जनयुद्ध न्ह्याकल । गुकिया लिच्वःकथं गणतन्त्र वल । तर आः वयाः हाकनं देशय् द्वन्द ब्वलन धाःसा उकिं प्राप्त जुइगु छु खः धइगु अझ अस्पष्ट । अथेजुयाः आः जनताया दथुइ ब्वलनाच्वंगु गुगु निराशा दु। उकियात गुकथं व्यवस्थापन यायेगु धइगु बारे राजनीतिक पार्टीतय्सं विचाः यायेमाःगु आवश्यकता दु । छुं नं ल्वय्या उपचार इलय् यात धाःसा जक उकिं फाइदा याइ । मखु इलय् वासः यायेगु ज्या मजुल धाःसा उकिं गज्याःगु अवस्था ब्वलनी धइगु खँ माओवादी जनयुद्धं क्यनाबिउगु दु ।
२०५१ सालय् जनयुद्ध शुरु याये न्ह्यः तत्कालीन सरकारयात माओवादीं ५१ गू बुँदाया माग न्ह्यब्वःगु खः । तर जब उगु मागयात बेवास्ता यायेगु ज्या जुल । वयां लिपा जनयुद्ध न्ह्यात । उकियात व्यवस्थापन यायेत झिदँया ई काल । तत्कालीन सरकारं माओवादीया मागयात बेवास्ता याःगु कारणं यानाः देशय् आपालं धनजनया क्षति जुलसा मेखे देय् विकासया लँपुइ न्ह्यायेमाःथाय् आन्तरिक युद्धय् वनेमाःगु अवस्था जुल ।
आः नं सरकारं जुजुवादीतय्सं यानाच्वंगु आन्दोलनयात मखंछु यायेगु खःसा थुकिं हाकनं मेगु कथंया आन्दोलन ब्वलनीगु स्वाभाविक खः । खतुं वंगु चुनावय् जुजुवादीतय्गु खास हे उपस्थिति दुगु मखु। तर आः वयाः जुजुवादी पार्टीतय्सं हाकनं राजतन्त्र पुर्नस्थापन व हिन्दू राज्यया माग यानाः देशय् छगूकथं अस्थिरता ब्वलंकेगु कुतः यानाच्वंगु दु। थज्याःगु कुतःयात इलय् नियन्त्रण यायेमाःगु थौंया आवश्यकता खः । वर्तमान सरकार थःगु पार्टीया आन्तरिक विवादय् जक लिकुनाच्वन धाःसा थुकिया नकारात्मक लिच्वः आःया राजनीतिक पार्टीतय्त हे लाइगुपाखे इलय् बिचाः यायेमाःगु दु। मखु अझ नं थःथःगु अहमतायात कःघानाः न्ह्याःवनेगु खःसा मेता छुं धायेफइगु अवस्था मदु ।
LEAVE YOUR COMMENTS