थाइ सेना जनताया पक्षय् मदु

करिब झिंन्यासः दँ न्ह्यः ग्रीसया दार्शनिक हेराक्लिटसं धयावने धुंकल– युद्धं गनं दास, गनं स्वतन्त्र नागरिक दयेकाच्वंगु दु । गनं राज्यया विकास तहसनहस यायेगु ज्या यातसा गनं राज्यया विकासय् तःधंगु योगदान बिइगु यानाच्वंगु दु । गनं राज्यया राजनीतिक प्रणालीयात न्हूगु ढंगं विकास याना वनाच्वंगु दु । युद्ध अथवा संघर्ष नं निगू तरिकां जुयाच्वनी, छगू गृह पाखें विजय प्राप्त यानाः पुलांगु राज्य व्यवस्थायात ध्वस्त यायेगु ज्या याइसा मेगु शक्तिशाली राष्ट्रं कमजोर राष्ट्रयात खुनी हमला यानाः व देशयात उपनिवेश दयेकाः अनया प्राकृतिक श्रोतया सम्पत्ति लुटे यानाच्वनी ।

दसुया लागि युरोपया ब्रिटेन, फ्रान्स, स्पेन, पार्चुगल व एशियाया जापान व रुसं नं मेमेगु कमजोर राष्ट्रयात हमला यानाः थःगु अधिनय् तयाः प्राकृतिक श्रोत सम्पत्ति जक लुटे याःगु मखु कमजोर राष्ट्रया जनतायात दास नं दयेकूगु खः । दँदँ लिपा तिनि पीडित देय्य्सं उपनिवेशया विरुद्धय् संघर्ष यानाः थःगु देशयात स्वतन्त्र यायेगु ज्या यात । भारत व चीनं नं विदेशी उपनिवेशया विरुद्धय् संघर्ष यानाः थःगु राष्ट्रयात स्वतन्त्र जक याःगु मखुु देशयात नं उच्च विकास यानाः क्यनाबिल ।

देश स्वतन्त्रता लिपा जब देशया उच्चपदय् विवेकी व देशभक्त नेतात थ्यनी, व नेतातय्सं देशयात याउँक विकास यानाः क्यनेगु ज्या याइ । चीन व भारतं देशयात विकास जक याःगु मखु, विश्वया नम्बर वान जुइगुली न्ह्याः वनाच्वंगु दु । न्हापा छगू इलय् शक्तिशाली राष्ट्रं कमजोर राष्ट्रयात उपनिवेश कायम यायेगुली धेंधेंबल्लाः यानाच्वंगु इलय् नेपाः व थाइल्यान्डयात शक्तिशाली राष्ट्रतय्सं थःगु उपनिवेश कायम यायेत स्वःसां असफल जूगु खः ।

एशियाया यक्व देशत उपनिवेशया शासनया चक्करय् लानाच्वंगु इलय् नेपाः व थाइल्यान्ड स्वतन्त्र राष्ट्र जुयाच्वंगु खः । थाइल्यान्ड राजतन्त्रात्मक देशया नापनापं बौद्ध धर्मया अनुयायीत अत्यधिक बसोबास यानाच्वंगु देश खः । थाइल्यान्ड राजतन्त्रतात्मक देश खःसां नं देशयात धाःसा विकास याना वनाच्वंगु नं दु । नेपाः धाःसा नं राजा शासन यानाच्वंगु इलय् विकास जुल, न राजाया शक्ति मदयेधुंकाः पार्टीया नेतातय्सं विकास यानाः क्यनेफत ।

थाइल्यान्डया राजनीति झन
अस्थिर जुइगु अवस्था खनेदत । थौंकन्हय् सैनिक समर्थक पक्षधर व थाक्सिन सिनावात्राया पार्टीया पक्षधर दथुइ थाय्थासय् भिडन्त सुरु जुयाच्वंगु दु । निगू पक्षया भिडन्तं छु रुप काइगु खः स्वये ल्यंदनि ।

नेपाःया लागि दुर्भाग्य राणा खलकत स्वयां नं प्रजातन्त्र लिपाया नेतात जुल । थुपिं अति भ्रष्ट, बदमास, विदेशया दलाल जुयाच्वंगुलिं यानाः देश विकास मखु, विनाश जुजुं वनाच्वंगु दु । छुं ई न्ह्यव थाइल्यान्ड सरकार संचालन यानाच्वंम्ह सैनिक सरकारया प्रमुख प्रयुत चान ओ चालें चुनाव घोषणा यानाः स्वतन्त्र रुपं जनतां नेतात ल्ययेगु अवसर वयाच्वंगु दु धकाः संचार माध्यमय् वक्तव्य बिइगु यात ।

थाइ राजा बाजिरालोङकोर्नं नं संचार माध्यमय् वक्तव्य बिइगु यात । थाइ जनतां अवश्य नं चुनावय् भाग कायेमाः धकाः खूब प्रचार यानाच्वंगुलिं यानाः अत्यधिक थाइ जनतातय्सं भोट बीगु ज्या नं यात । साधारण थाइ जनतां राजायात अति विश्वास व सम्मान यायेगु याः । चुनाव घोषणा जूगु सुरु सुरुया दिनय् ला चुनावया मौहल खूब बढे जुया वनाच्वंगु खः । अर्थात जनता नं चुनाव प्रति खूब उत्सुक जूगु खः ।

जनतां थथे नं धायेगु सुरु यानाहःगु खः चुनावया लहरं सैनिक सरकारयात विस्थापित याना छ्वइ । चुनावया माहौल बढे जुयावंगु मुख्य कारण खः थाइ राजाया तता राजकुमारी उबोलरत्नयात थाक्सिन सिनावात्राया पार्टी थाइ रक्षा चार्टं चुनावय् न्ह्यःने हःगु । राजकुमारी उबोलरत्ना नं चुनाव प्रचारया क्रमय् जनतायात मन त्याकेत सफल जुया वनाच्वंगु इलय् अचानक थाइ राजनीतिक घटनाक्रमय् परिवर्तन वल ।

अथे धयागु थाइ जुजु बाजिरालोङकोर्नं थः तता राजकुमारी उबोलरत्नां चुनावय् भाग कयाच्वंगु खनाः असन्तोष प्वंकेगु ज्या यात । थाइ जुजु असन्तोष जुइसातकि राजकुमारी उबोलरत्ना चुनावपाखें हटे जुल । व हे मौकाय् छगू थाइ अदालतं थाक्सिन सिनावात्राया पार्टी थाइ रक्षा चार्टयात हे बन्देज यानाबिल । अदालतं थाइ रक्षा चार्ट पार्टीयात राजपरिवारयात विवादय् हयाः राजनीतिक चलखेल याःगुलिं बाध्य जुयाः बन्दे यायेमाःगु खँ धाल ।

अझ ला पार्टीया उच्च नेतातय्त नं दशौं वर्ष तक चुनावय् भाग कायेमदु धकाः निर्णय यात । थ्वहे कारणं यानाः थाइ प्रमुख पार्टीतय्सं चुनाव बहिष्कार यायेगु ज्या यात । न्यादँ न्ह्यव निर्वाचित सरकारयात कू यानाः सरकार चले यानाच्वंगु सैनिक सरकारं आः चुनाव त्याकाः वःम्ह पार्टीयात सरकार चले यायेगु मौका बी धाःसां नं थ्व खँ फय्गं सावित जुइगु खनेदत । छाय्धाःसां प्रमुख पार्टीतय्सं बहिष्कार याःगु चुनावय् ग्रिन पार्टीं (चिचिधंगु पार्टी) बहुमत हइ धयागु नं सम्भव मदु ।

आखिरय् चुनावया परिणामं छु क्यनी धाःसां सैनिक नेता प्रयुतं न्ह्यःने हःम्ह नेता फालाङ प्रचारतया पार्टीं सरकार चले याइगु जुइ । थुकीया कारण चुनाव स्वतन्त्र, निष्पक्ष धाँधलीरहित जुइगु अवस्था मदुगुलिं खः । थाइल्यान्डया राजनीति झन अस्थिर जुइगु अवस्था खनेदत । थौंकन्हय् सैनिक समर्थक पक्षधर व थाक्सिन सिनावात्राया पार्टीया पक्षधर दथुइ थाय्थासय् भिडन्त सुरु जुयाच्वंगु दु ।

निगू पक्षया भिडन्तं छु रुप काइगु खः स्वये ल्यंदनि । थाइल्यान्डय् निगू शक्ति खनेदु । छगू शक्ति राजा व सेनाया खःसा मेगु राजनीतिक क्षेत्रय् अति प्रभाव दुगु शक्ति थाक्सिन सिनावात्राया पार्टीया शक्ति ।थाइल्यान्डया सेनां बरोबर कू यानाः निर्वाचित सरकारयात अपदस्थ यानाच्वनी । वास्तवय् राजतन्त्रात्मक देशय् सेनां कू यायेमाःगु आवश्यक मदु । जुजु हे राज्यया सर्वेसर्वा जुयाच्वंगु दु ।

धाथें सैनिकतय्सं सत्ता चले यायेगु हिसाबं कू याःगु जूसा जुजुयात नं चीकाछ्वयेमाःगु खः । तर जुजुयात सुरक्षित यानाः खालि नागरिक समाजया सरकारयात जक चीकेगु यानाच्वनी । थ्वया अर्थ जुजुं थःगु स्वार्थया लागि जक कू याःगु खः ला ?थाइल्यान्डय् मेगु छगू शक्ति दु व शक्ति खः थाक्सिन सिनावात्राया पार्टीया शक्ति । पूँजीवादी समर्थक वा तानाशाह शासकं देय्या विकास यानाः च्वंसां नं देशया बहुसंख्यक जनता धाःसा गरिब जुजुं वनाच्वनी ।

खालि छुं प्रतिशत स्वदेशी व विदेशी कम्पनीत जक झन झन धनी जुयावन । थाइल्यान्ड विकास जूसां जनताया अवस्था स्यना वनाच्वंगुलिं यानाः न्हूगु भिजन ज्वनाः थाक्सिन सिनावात्रा राजनीतिइ सक्रिय जूम्ह व्यक्तित्व खः । थाक्सिनया मुख्य भिजन खः विदेशी पुँजीपतियात माइनस यानाः स्वदेशी देशभक्त पुँजीपतियात प्राथमिकता बिइमाः ।

थाक्सिन चुनाव त्याकाः प्रधानमन्त्री जुइत सफल जुल । थाक्सिनया भिजन व ज्याया कार्यशैली खनाः दलाल स्वदेशी व विदेशी पुँजीपतित थारा न्हुल । आखिरय् सन् १९९७ सालपाखे सैनिकतय्सं कु यानाः पद मुक्त यानाबिल । हानं लिपा थाक्सिनया केहेँ नं चुनाव त्याकाः प्रधानमन्त्री जुल । वयात नं सैनिकतय्सं पदभुक्त यानाबिल ।