प्यदँ न्ह्यः अमेरिकाय् राष्ट्रपतिय चुनाव जुयाच्वंगु इलय् वैचारिक शुन्यताया विषयय् व्यापक बहस जुल । राष्ट्रपति पदया निंतिं रिपब्लिकन पार्टीया उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्पं आप्रवासीतप्रति प्वंकूगु घृणा, असहिष्णु व्यवहार व उगु समुदायप्रति प्वंकूगु अभिव्यक्ति अप्वःसित पाच्य मजुल । तर उगु चुनावय् डोनाल्ड ट्रम्प हे राष्ट्रपतिइ निर्वाचित जुल । निर्वाचित जुइधुंकाः अमेरिकाय् च्वनाच्वंपिं आप्रवासीतय्सं ट्रम्पया अभिव्यक्तियात वैचारिक शुन्यताया दथुइ वःगु बिचाःकथं थुइकल । मेगु अर्थय् सही बिचाःया अभावय् बांमलागु बिचाः वा मखुगु विचारं काःगु थाय्कथं थुइकल ।
नेपाःया नांदंम्ह च्वमिनापं वाम बुद्धिजिवी खगेन्द्र संग्रौला नं आः संसारय् वैचारिक संकटया अवस्था वयाच्वंगु कथं कयादी । अंग्रेजी भासं भाय् हीकाः खस नेपालीं अनुवाद यानादीगु दार्शनिक निबन्धया मुनाः ‘सत्ता व सत्य’ नांया सफू उलेज्या यायेगु झ्वलय् वय्कलं थज्याःगु अभिव्यक्ति प्वंकादीगु खः । ज्याझ्वलय् सफूया बारे भिडियो सन्देश बियादिसें च्वमि संग्रौलां विश्वया नापनापं नेपालय् बिचाःया संकटया अवस्था ब्वलंगु खँ न्ह्यथनादिल । बिचाःया संकट व रिक्तताया कारणं विभ्रम ब्वलंकीगु खँय् वय्कलं चिउताः प्वंकादिल । राजनीतिक दलतय्सं आदर्शयात व्यापारया माध्यम जक दयेकूगुलिं थौं कांग्रेस कांग्रेस थें मजूगु व कम्युनिष्ट कम्युनिष्ट थें मजूगु वय्कःया विश्लेषण खः ।
विश्वया परिवेशयात स्वयेगु खःसा थौं विश्वन्यंकं न्हूगु विचाः मखसें नवउदारवादी व प्रतिगामी शक्तितय् उदय जुयाच्वंगु खंकेफु। अमेरिकाय् ट्रम्पया उदयनिसें भारतय् मोदी सरकारतक थज्याःगु हे पुरातन विचारधारा शक्तित सत्ताया केन्द्रय् च्वनाच्वंगु दु। नेपाःया अवस्था नं थुकिइ यक्व पाः मजू । थौं नेपाःया राजनीतिक दलत विचाःपाखें निर्देशित जुइगु स्वयां व्यक्तिवादी, आत्मकेन्द्रीत व नेतामुखी जुयाः वनाच्वंगु दु। पार्टीया संस्थापकतय् जन्मजयन्ती व स्मृति सभाय् आदर्श व दर्शनया निझ्वः न्ववायेगु स्वयां अप्वः व्यवहारय् आः थुकिया किचःतकं गनं खनेदयाच्वंगु मदु। नेपालय् नं छगूकथं वैचारिक शुन्यताया अवस्थाय् थ्यंगु दु ।
तर प्रायः रुपय् नेपालय् वैचारिक शुन्यता जुइगु इलय् अज्याःगु अवस्थायात मार्गनिर्देशन यायेगु ज्या नेपालमण्डलया नेवाःतय्सं यानावयाच्वंगु खः । राजनीतिक रुपं जुइगु हेरक परिवर्तनयात छगूकथं दिशानिर्देशन यायेगु ज्याय् न्ह्यचिलिपिं नेवाःत हे खः । नेवाः समुदायया बौद्धिकताय् बिचाः व सिद्धान्तया कारणं हे राणा इलंनिसें देशय् ततःधंगु हिउपाः हयेत नेपाःमितय्सं तःधंगु सफलता काःगु खनेदु ।
नेवाः आन्दोलनयात जक उला स्वयेगु खःसा थौं नेवाः आन्दोलन छगू दिशाहीन अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु दु। थीथी विषयय् नेवाःत सतकय् आन्दोलित जुयाच्वंगु ला दु तर मार्गचित्र धाःसा अस्पष्ट । थ्व अवस्था धइगु नेवाःतय्द थुइ बौद्धिक रुपं वैचारिक सहलहया अभावया कारणं जुयाच्वंगुया स्पष्ट संकेत खः ।
थ्वहे झ्वलय् थौंया अवस्थाय् नेवाःतय् दथुइ नं वैचारिक अवस्था तसकं चिन्ताजनक स्थितिइ थ्यंगु दु। नेपाःया इतिहासय् न्हूगु मार्गनिर्देशन यायेगु ज्या नेवाःतय् पूर्खातय्सं यक्व योगदान याःगु दु। नेवाःतय् दथुइ न्ह्याइगु वैचारिक बहसया कारणं हे नेवाःतय्सं नेपाःया इतिहासय् वैचारिक मार्गनिर्देशन यायेगु ज्या यानावःगु खः । थौंया अवस्थाय् तक थ्यंगु इलय् नेवाःतय् दथुइ जुइगु अज्याःगु बौद्धिक व वैचारिक बहसं दिपाः कयाच्वंगु दु। गुकिं यानाः नेवाःतय् थःपिनिगु मार्ग नं अस्पष्ट जुयाच्वंगु दुसा समग्र देय्यात निंतिं प्रदान यायेमाःगु छगू मार्गनिर्देशन यायेगु ज्यापाखें नं लिउने लानाच्वंगु खनेदु ।
नेवाः आन्दोलनयात जक उला स्वयेगु खःसा थौं नेवाः आन्दोलन छगू दिशाहीन अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु दु। थीथी विषयय् नेवाःत सतकय् आन्दोलित जुयाच्वंगु ला दु तर मार्गचित्र धाःसा अस्पष्ट । थ्व अवस्था धइगु नेवाःतय् दथुइ बौद्धिक रुपं वैचारिक सहलहया अभावया कारणं जुयाच्वंगुया स्पष्ट संकेत खः । न्हापा नेवाः आन्दोलन निगू धार जूसां नापनापं न्ह्याः वनाच्वंगु खः । छगू नेवाः अभियान व कार्यकर्ता तहय् । मेगु बौद्धिक रुपं विचार विमर्श यानाः वैचारिक रुपं मार्गनिर्देशन याइपिं विद्वानया तहय् । भुवनलाल प्रधान, डा. कमलप्रकाश मल्ल, प्रा. माणिकलाल श्रेष्ठ आदि लगायतं बौद्धिक तवरं याःगु अध्ययन, अनुसन्धान नेवाः आन्दोलनया निंतिं छगू तःधंगु उपलब्धि खः । उकिया हे लिधंसाय् नेवाः भाषिक व संस्कृतिक कार्यकर्तातय्सं याःगु आन्दोलनयात तिबः जूगु खः । भाषिक समान्ताया आन्दोलन जुइमाः वा नेपाल संवत्या आन्दोलन, छगू स्पष्ट मार्ग चित्रसहित न्ह्याःगु आन्दोलन खः ।
थौंया अवस्थाय् नेवाःत म्हिगः स्वयां अप्वः अतिक्रमणया सिकार जुयाच्वंगु दु। राज्यपाखें छगू जक विषयय् मखु नेवाःतय्त प्यखेरं अतिक्रमण यानाच्वंगु दु। थज्याःगु इलय् नेवाःतय् दथुइ वैचारिक रुपं अझ अप्वः सहलह जुइमाःगु खः । तर अज्याःगु अवस्थापाखें झी न्हियान्हिथं तापानाच्वंगु दु। राज्यया अतिक्रमण विरुद्ध सतकय् आन्दोलित जुइपिं मदुगु मखु, तर छगू स्पष्ट विचाः बीपिं मनूतय् अभाव धाःसा खनेदयाच्वंगु दु ।
प्यदँ न्ह्यः अमेरिकी राष्ट्रपतिय चुनावया इलय् आप्रवासीतय्सं धाःगु खँ हाकनं न्ह्यथनाच्वना । राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पया कट्टरपन्थी विचाः धइगु वैचारिक शुन्यताया दथुइ वःगु विचाः खः । विचाः धइगु अग्रगामी जुइमाःगु खः । तर अग्रगामी विचाःया अभावय् ट्रम्पया पश्चागामी बिचाःयात हे चुनावं अनुमोदन यात। थ्व खँ झी नेवाःतय्सं नं छक्वः मनन यायेबहजू । नेवाःतय् दथुइ नं थौं अज्याःगु अग्रगामी बिचाः व मार्गनिर्देशनया अभाव जुयाच्वंगु दु। थ्वहे अभावया मौकाय् लाकाः गनं प्रतिगामी बिचाः दुपिंसं नेवाः मुद्दा, नेवाः सरोकार व नेवाः अधिकारया खँयात गनं लिउने घ्वायेगु कुतः जकं यानाच्वंगु मदुला ? उकिं वैचारिक बहस, बौद्धिक सहलह, प्राज्ञिक अध्ययन व विचाः प्रदान समाजयात हाकनं गुकथं लितहयेगु धइगु बारे नेवाःतय् ध्यान केन्द्रित जुइमाःगु आवश्कता दु। थथे जुइ फुसा जक नेवाः मुद्दा व नेवाः आन्दोलन स्पष्ट मार्गचित्र सहित पाय्छिगु लँपुइ न्ह्याः वनेफइ ।
LEAVE YOUR COMMENTS