नागरिकता विधेयकं हःगु तरंग

नेपालय् नागरिकताया विषय ताः इलंनिसे राजनीतिक मुद्दाया विषय जुयाच्वंगु दु। विशेष यानाः नेपाःया तराई लागाय् आपालं मनूत नेपाली नागरिकतापाखें वञ्चित जूगु दु। थुकियात हे तराई मधेस लागाया नेतातसें मुद्दाया विषय दयेका वयाच्वंगु दु। मेखे थ्व मागयात सम्बोधन यायेगु नामय् भारतीयतय्त नागरिकता बिल धइगु सवाल नं पिज्वया च्वंगु दु। थुकथं भारतीयतय्त नागरिकता बियावनेगु खःसा नेपाः फिजी जुइ धकाः नं धायेगु हालेगु ज्या जुयावयाच्वंगु दु। नेपाःया मुख्य दक्व जनसंख्या भारतय् दुहाँ वन धाःसा भारतयात पाके फइमखु, तर भारतया छगू राज्य मनू जक नेपालय् करोडया ल्याखय् वल धाःसा नेपालया राजनीति हिलाः फिजीकरण नं जुइफु, सिक्किमीकरण नं जुइफु धइगु खँ नं धयावयाच्वंगु दु ।

नेपाःया आःया संविधानया नागरिकता सम्बन्धी भागया सुरुइ हे सुं नं नेपाःमि नागरिकयात नागरिकतापाखें वञ्चित यायेगु जुइमखु धकाः धयातःगु दु। थुकिं नेपाःया नागरिकत नागरिकतापाखें वञ्चित जुयाच्वंगु दु धइगु खँयात उलाः क्यनाबिउगु दु। मेखे नागरिकता ऐनया सवालय्स त्तापक्षपाखें कडाइ यायेगु व मेगु पक्षपाखें वृहत् यायेगु प्रवृत्ति नं न्यनाच्वंगु दु। २००९ सालया नागरिकता ऐनय् नेपालय् जन्म जूम्ह खःसा जन्मसिद्ध नेपाली नागरिक जुइगु व्यवस्था दु। तर २०२० सालय् थुकथं जन्मसिद्ध नागरिकता मदयेकाः वंशजया आधारय् अर्थात् अबु नेपाली नागरिकत जुइगु खःसा जक नागरिकता दइगु यानाबिल । जन्मसिद्धया खँयात नेपालय् लूम्ह तर पितृत्व ठेगान मदुम्ह जूसा बीगु, पितृत्व मेगु देय्या खः धाःसा मबीगु यानाबिल ।

वैवाहिक अंगीकृत नागरिकताया सवालय् नं २०० ९ सालय् नेपाःमि नाप इहिपा यानावःपिं विदेशी मिस्तय्त थःगु देय्या नागरिकता त्याग यात धाःसा बीगु धाल, गुगु २०२० सालय् नं कायम जुल । २०६३ सालया अन्तरिम संविधान दयेकूबलय् थ्व खँ ऐनय् जक मखु, संविधानय् हे च्वल । जनता व समाजय् नेपाःमितय्त नागरिकतां वञ्चित यानातःगु दु। तर राजनीतिक तहलय् स्वत धाःसा उकियात इश्यू दयेकाः ल्वायेगु व माग सम्बोधन यात धाःसा थः मनूतय्त नागरिकता बीकेगु ज्या जुया च्वंगु खनेदु। छुं मसिउपिं सर्वसाधारण जनता राज्यया अधिकारं वञ्चित, इमित क्यनाः राजनीतिक मुद्दा जुइगु व उकिया लवः भारतसमर्थित मनूतसें काइगु अले हानं उकिया लिच्वः कथं ४० लाख भारतीयतसें नागरिकता काल धकाः प्रचार जुइगु थुज्वःगु ज्या नेपालय् जुयाच्वंगु दु ।

थ्व हे सवालं यानाः नेपालय् राजनीतिक दुर्घटनात तकं जुइफुगु अनुमान नं मनूतसें यानाहःगु दु धाःसा जितेन्द्र देवं ला राष्ट्रिय सभाय् न्ववाना हे बीधुंकल । थ्व सवालं यानाः नं नेपालय् नेकपा चीनया पक्षय् वनाः भारतयात मजिउगु, मनीगु ज्या यायेत न्ह्यानाच्वंगु दु धइगु खँय् भारतं थुइका काइगु व छुं नं छुं कथंया षडयन्त्र जुइफुगु आकलन जुयाच्वंगु दु ।

निगूगु संविधान सभां संविधान दयेकेगु यानाच्वंबलय् नागरिकताया विषय महिला अधिकारवादीतय्गु मुद्दा नं जुल । अबुयात जक वंशज माने यायेगु पुलांगु पितृसत्ताया परम्परा ला ख हे खत, व हे ल्याखं सामाजिक व्यवस्था नं दयाच्वंगु दु, अले व हे सामाजिक व्यवस्थाया लिधंसाय् सत्ता नं  न्ह्यानाच्वंगु दु। तर सत्ताया कुर्सीइ च्वनाच्वंपिसं नेपाली नागरिकता कायेत अबु जक मखु, मां नं नेपाःमि हे जुइमाःगु धकाः अबु व मां निम्हं नेपाःमि जुइमाः धकाः तल धाःसा महिला अधिकारवादीतसें अबु वा मां अर्थात् निम्ह मध्ये छम्ह नेपाःमि जूसा गाःगु धकाः ति धकाः दबाब बिल । अंगीकृत नागरिकताया सवालय् नं नेपाःमि नाप इहिपा यानावःपिं मिस्त जक मखु, नेपाःमि मिसां विदेशी मिजंनाप इहिपायात धाःसा भाःतपिन्त नं नागरिकता बीमाः धकाः दबाब बिल । थथे जुयाः नेपाःया नागरिकताया विषयस महिला अधिकारवादी दृष्टिकोणया आधारय् नं सकारात्मक, नकारात्मक दबाब सिर्जना जुयाच्वंगु दु ।

आःया सवाल धाःसा वैवाहिक अंगीकृत नागरिकताया सवाल खः । नेकपा सचिवालयया वंगु शनिवाः च्वंगु मुँज्यां नेपाःमि नाप इहिपा यानावःम्ह विदेशी मिसायात ७दँ दयेका तिनि अंगीकृत नागरिकता बीगु व उगु इलय्तकया नितिं आर्थिक, सामाजिक व साँस्कृतिक अधिकारया नितिं स्थायी आवासीय दसिपौ (पीआर) बीगु धकाः निर्णय यात । वयां कन्हय् कुन्हु हे प्रतिनिधि सभाया राज्य व्यवस्था व सुशासन समितिइ बहुमत दुपिं नेकपाया सांसदतसें थुकियात पारित यात । नागरिकता ऐन २०६३ यात संशोधन यायेत दयेकूगु विधेयक प्रतिनिधि सभाय् २दँ न्ह्यः पेश जुयाः राज्य व्यवस्था समिति दुने छलफलय् लानाच्वंगु खः । विवादया हुनिं राज्य व्यवस्था समितिं छुं निर्णय यायेमफयाच्वंगु खः ।

प्रस्तावित जुयाच्वंगु विधेयकय् थ्व खँ मदु, थ्व खँ अन दुने हे पिहाँ वयाच्वंगु खः । थुकिया सम्बन्धय् राजनीतिक नेतृत्व तहलय् हे सहमति दयेकेगु नितिं वंगु असार ३ गते सरकारयात इनाप याःगु खः । सरकारं थुकिया नितिं कुतः यायेगु धाःसा कुतः मयाः, छक्वलं पार्टीपाखें थःगु अडान क्यनेगु कथं निर्णय यात । थथे जूगु वा याःगुया लिउने नेपाःया नक्साया सम्बन्धय् प्रतिनिधि सभाय् सरिता गिरीं क्यंगु रवैयापाखें नेकपाया नायःत प्रभावित जूगु नं अनुमान जुयाच्वंगु दु ।

तर नेकपा थुकथं न्ह्याः वनाः राज्य व्यवस्था समितिं नं उकथं हे बहुमतं पारित याःबलय् नेपाःया राजनीतिइ क्रिया प्रतिक्रिया जूगु दु। नेपाली काँग्रेस, राजपा, समाजवादी व नेमकिपां थुकी असमति जने याःगु दु। थुकिया सवालय् राष्ट्रिय सभाय् जितेन्द्र देव व वेदुराम भूषालया जुहारी चर्चित प्रकरण जूगु दु। नक्साया सवालय् छप्पँ जूपिं दलत आः विभाजित जूगु दु धाःसा वीरगंज, जनकपुर आदि थासय् प्रदर्शन नं जूगु दु। अझ थ्व हे सवालं यानाः नेपालय् राजनीतिक दुर्घटनात तकं जुइफुगु अनुमान नं मनूतसें यानाहःगु दु धाःसा जितेन्द्र देवं ला राष्ट्रिय सभाय् न्ववाना हे बीधुंकल । थ्व सवालं यानाः नं नेपालय् नेकपा चीनया पक्षय् वनाः भारतयात मजिउगु, मनीगु ज्या यायेत न्ह्यानाच्वंगु दु धइगु खँय् भारतं थुइका काइगु व छुं नं छुं कथंया षडयन्त्र जुइफुगु आकलन जुयाच्वंगु दु ।

राजपां थ्व मामलाय् आन्दोलन न्ह्याकेगु धायेधुंकूगु दु धाःसा तराई मूलया नेपाली काँग्रेसया नेतात विरोधय् खुलेआम कुहाँ वयाच्वंगु दु। राज्य व्यवस्थाय् नेकपाया बहुमतं पारित याःगुया अर्थ फुल हाउसय् नं पारित याइगु खनेदत । उकिं थुकिया सम्बन्धय् नेकपा व प्रधानमन्त्री पुनर्विचार यायेमाः धकाः नेपाली काँग्रेस व राजपाया नेतातसें माग याःगु दु। तर नेकपा सरासर हे न्ह्याः वन धाःसा थ्व मामलां राजनीतिक क्षेत्रय् तरंग हइगु जक मखु, भुखाय् तकं ब्वयेका बीफु ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS