प्रदेशय् कानुन व कर्मचारी अभावं समस्या

न्हूगु संवैधानिक व्यवस्थाकथं स्वंगू तहया सरकार कार्यान्वनय् वये धुंकूगु दु । संविधानं स्वंगू तहया सरकार दइगु व्यवस्था याःकथं कार्यान्वनय् वःगु संघीयता धाःसा आवश्यक कानुनया अभावं प्रभावकारी जुइ फयाच्वंगु मदु । कर्मचारी तहय् दुगु केन्द्रीकृत कार्यशैली व संघीय संयन्त्रं स्पष्ट निर्देशन मबिउगुलिं प्रदेश सरकार प्रभावकारी जुइ मफयाच्वंगु व जनअपेक्षाकथं हिउपाःया महसुस याके मफयाच्वंगु खः ।प्रदेश सरकारया गुलिखे ज्याकूया व्यवस्थापन तकं जुइ मफुगुलिं यानाः प्रदेश सरकारया गतिविधि तकं खने दयाच्वंगु मदु ।

प्रदेश सरकारया मुख्यमन्त्री, मन्त्री व प्रदेशसभाया सदस्यतय् हे थःगु कार्यक्षेत्र छु गन खः ? धइगु खँय् तकं स्पष्ट जुइ फयाच्वंगु मदु । सरकार न्हापां स्थापना जूसां कानुन लिपा दयेकेगु ज्यां यानाः प्रदेश सरकार अन्यौलय् लाःगु खः । अझ प्रदेश नं. २ पाखें ला कर्मचारी संयन्त्रं हे ग्वाहालि मयाःगु धासें प्रधानमन्त्री केपी ओलीयात हे पौ च्वयाः ग्वाहालि यायेत इनाप याःगु दु । उगु प्रदेशया मुख्य मन्त्री लालबाबु राउत गद्दीं छवाः न्ह्यः जक प्रधानमन्त्रीयात प्रदेश सरकार संचालनय् ग्वाहालि चूलाका बीत इनाप यानादीगु खः ।

प्रदेश नं. ३ या आन्तरिक मामिलामन्त्री शालिकराम जम्मकट्टेलं सरकारं कानुन कार्यान्वयन याइगु जूसां थःपिं धाःसा विना कानुनया सरकार थें जुयाच्वंगु टिप्पणी यानादीगु दु । आन्तरिक मामिलामन्त्री जम्मकट्टेलं धयादी, ‘सरकार दु, कानुन मदु । सरकार संचालनया निंतिं उपयुक्त कर्मचारी संयन्त्र तकं स्थापना जुइ फयाच्वंगु मदु । मुख्यमन्त्रीयात नाप लायेत सुं पाहां वल धाःसां नं सामान्य लसकुस यायेगु वा उकिया निंतिं ग्वाहालि याइम्ह कर्मचारीया तकं अभाव जुयाच्वंगु दु ।’प्रधानमन्त्रीलिसें मन्त्रिपरिषद् ज्याकू व गृह मन्त्रालयं प्रदेश तहया कर्मचारीयात स्पष्ट निर्देशन मबिउगुलिं हे इमिसं नं गुकथं ज्या यायेगु धइगु थुइके मफयाच्वंगु खः ।

कर्मचारीतय्सं प्रदेश सरकारया पदाधिकारीयात जिल्ला तहया रिपोर्ट न्ह्यब्वयेगु व मन्त्रालयलिसें नियमित रुपं स्वापू तयेगु ज्या तकं यानाच्वंगु मदु । उखे प्रदेश सरकारया मुख्यसचिवया रुपय् नियुक्त जुया वःम्ह कर्मचारी थः स्वयां कनिष्ठ (जुनियर) जूगु धासें प्रमुख जिल्ला अधिकारीं तकं स्वापू तयाच्वंगु मदुनि । कर्मचारीया पदस्थापन मिले मजूगुलिं नं सरकारयात ज्या यायेत समस्या जुयाच्वंगु आन्तरिक मामिलामन्त्री जम्मकट्टेलया धापू दु । प्रदेश सरकारया निंतिं कानुन निर्माण याइगु मस्यौदा समितिया संयोजक तकं जुयाच्वनादीम्ह वय्कलं धयादिल, ‘रुपय् सरकार दु, सारय् धाःसा सरकार मदु । संघीयताया सामान्य प्रक्रिया जक पूवंगु दु । उकियात थप व्यवस्थित यानाः जनतायात वास्तविक सरकारया अनुभूति बीगु कुतलय् मुख्यमन्त्रीया नेतृत्वय् जिपिं सकलें मन्त्रीत इमान्दार जुयाः लगे जुयाच्वनागु दु ।’

प्रदेशय् सरकारया थें हे हालत प्रदेशसभा सदस्यया नं दु । प्रदेशसभा संचालनया सामान्य प्रक्रियातकं मथूपिं कर्मचारी च्यान्हु–झिन्हुया निंतिं जक ज्याय् वने यानाच्वंगु दु । संसद संचालनया निंतिं संसद सचिवालयया सहसचिव व उपसचिव तहया कर्मचारी उपलब्त्र याका बीत प्रदेश नं. ३या सभामुख सानुकुमार श्रेष्ठं संघीय संसद सचिवालयय् इनाप यानादीगु दुसा उकिया सुनुवाइ धाःसा मजूगु वय्कःया धापू दु ।
प्रधानमन्त्री ओलीं प्रदेश सरकारयात व्यवस्थित यायेगु बचं बियादीगु जानकारी बियादिसें आन्तरिक मामिलामन्त्री जम्मकट्टेलं मुख्यमन्त्री डोरमणि पौडेलं तकं प्रधानमन्त्रीलिसें नियमित रुपं सहलह यानाच्वनादीगु धयादिल । सरकारं निला न्ह्यः प्रदेशया निंतिं खटे याःपिं कर्मचारी मध्ये २५ प्रतिशत नं प्रदेश सरकारया सम्पर्कय् वःगु मदुनि ।.

निजामति ऐनकथं सरुवा जूगु ३५ न्ह्ुया दुने क्वःछिनातःगु कार्यक्षेत्रय् थ्यंकेमाःगु जूसां नं तसकं म्हो मात्राय् जक कर्मचारी थ्यंगुलिं प्रदेश सरकारयात ज्या यायेत तकं समस्या जुयाच्वंगु दु । प्रदेश सरकार कार्यान्वयनय् वयेवं सरकारं प्रति मन्त्रालय न्यागू करोड व संसद सचिवालयं प्रदेशसभा सचिवालय संचालनया निंतिं धकाः झिगू करोड उपलब्ध याकूसां नं आर्थिक कार्यविधिया अभावय् खर्च याये मफयाच्वंगु वय्कःया धापू दु । मापदण्ड दयेकाः उपलब्ध जूगु बजेट खर्च याये धाःसां नं कर्मचारीं आर्थिक कार्यविधि मदुगु व केन्द्रपाखें निर्देशन मवःगुलिं खर्च यायेत माने मजुयाच्वंगु वय्कःया धापू दु ।

कर्मचारीत प्रदेश सरकारं याइगु खर्चया मापदण्ड छु खः धकाः पियाच्वंगु दु । सरकारं बजेटया शीर्षक क्वःछिनाः छ्वःगु जूसां च्वय्या निर्देशन धासें कर्मचारीत माने मजुयाच्वंगु धासें वय्कलं मुख्यमन्त्री, मन्त्री व सभामुख सुनानं सहयोगी, सवारी चालक तकं काये मखना च्वंगु धयादिल । कानुनया अभावं प्रदेशसभा सदस्य व स्थानीय तहय् निर्वाचित जनप्रतिनिधिया सेवा सुविधा नं क्वःछी फयाच्वंगु मदु ।
संसदीय प्रक्रियाय् न्हय्गू प्रदेश मध्ये ३ नं प्रदेश छगू अब्बल खने दयाच्वंगु दु । प्रदेशसभा संचालन सम्बन्धी नियमावली तयार याःगु दुसा सरकारं नं पूर्णता काये धुंकूगु दु । थ्व हे झ्वलय् वइगु फागुन २२ व २३ गते च्वनीगु प्रदेशसभा बैठकय् अर्थ सम्बन्धी स्वंगू विधेयक न्ह्यब्वयेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।