सःगु ज्ञानयात गन छ्यलेगु ?

‘मनूतय् परिवार तःधं जुइवं तःधंसू पिहां वयेफु ।’तथागत बुद्धं धयाबिज्याःगु गाथा खः थ्व । गुगु गाथा तथागतं सब्वदाठ जातकया कारणं धयाबिज्याःगु खः । थ्व छगू वास्तविकता खः । अझ धाये प्राणीया स्वभाव नं खः । थः बांलात कि, थः तःमि जुल कि वा थः तःधं जुल कि अभिमान ब्वलनी । अले उमिसं कतःयात चीमि, मभिं तायेकी ।

थः परिवार बाहेक मेपिं सकलें चीधं तायेकी । थः व थःपिनि जः जक दकलय् भिं तायेकी । खय्त ला थज्याःपिं मनूत झीगु न्ह्यःने हे नं यक्वं दयाच्वनी । समाजं उमित प्रतिष्ठित व्यक्ति कथं नं कयाच्वंगु दइ । उकिं उमिसं न्ह्यागु ज्याखँ याःसां नं समाजं उकी मिखा तिसिनाः सुम्क च्वना बी । मखुगु ज्याखँ हे याःसां नं न्ववायेगु आँट याइ मखु ।

सुनांनं न्ववाये हे त्यंसां नं म्हुतुप्वाः तिका बी । समाज ला खः । सुयाके शक्ति दु सकलें वयागु पँ लिनाः वना बी । उकिं अन विरोध यायेगु आँट सुयाकें दइ मखु । सुनां याइ नं मखु । तर दिन धइगु सदां अथे हे जुयाच्वनी मखु । थः जक भिं, थः छेँ जक बांलाः धइगु घमण्ड न्हापा मखुसा लिपा छन्हु ला क्वः हे दली । घमण्डया लिच्वः थौं मखुसा कन्हय् वइ ।

मात्र अन थुकियात त्वाःथलेगु माध्यमया जक अभाव खः । जब उगु माध्यम न्ह्यःने वइ, तब अन अभिमान तनी । तःधंसू मदया वनी । थः नापनापं थः धाःपिं सकलें तना वनी । सब्वदाठ जातकं उगु खँयात बोध याकी । थज्याःगु खँ ध्वाथुइकीगु थुगु जातक सिङ्गाल वर्ग दुने दुथ्यानाच्वंगु दु ।

दन धइगु सदां अथे हे जुयाच्वनी मखु । थः जक भिं, थः छेँ जक बांलाः धइगु घमण्ड न्हापा मखुसा लिपा छन्हु ला क्वः हे दली । घमण्डया लिच्वः थौं मखुसा कन्हय् वइ । मात्र अन थुकियात त्वाःथलेगु माध्यमया जक अभाव खः ।

छगू इलय् बोधिसत्व छम्ह जुजुया पुरोहित जुयाः जन्म जुल । व स्वंगू वेदं पारंगतम्ह जुयाच्वन । अझ झिंच्यागू शिल्पया लिसें पृथ्वीजय मन्त्र नं सिउम्ह लानाच्वन । उगु मन्त्री जप मन्त्र लानाच्वन । बोधिसत्वं उगु मन्त्रं शिद्ध यायेगु बिचाः यात । छम्हु खुल्लागु थासय् तत्वःगु ल्वहँतय् फ्यतुनाः मन्त्र जप यानाच्वन । उगु इलय् ध्वं छम्ह प्वालय् दुगु जुयाच्वन ।

वं नं बोधिसत्वया मन्त्र न्यनाच्वन खनिं । वं ला उकियात थम्हं अभ्यास नं यानाच्वन । व नं न्हापाया जन्मय् छम्ह ब्राम्हण जुयाच्वन । उगु इलय् वं नं पृथ्वीजय मन्त्रया अभ्यास याःगु जुयाच्वन । वोधिसत्वं पाठ याये क्वचायेकल । अनंलि बोधिसत्वं धाल – ‘जिके मन्त्रया अभ्यास जुल ।’ थ्व खँ न्यनाः ध्वंचा प्वालं पिहां वल । अले वं धाल, ‘जिके थुगु मन्त्र छंके स्वयां यक्व वः ।’

थुलि धयाः व अनं बिसिउँ वन । बोधिसत्वं ध्वंचां मन्त्र वः धाःगु ताल । उकिं थ्वं आः तसकं मखुगु याइगु जुल धइगु मतिइ तयाः उम्ह ध्वंचित लिउ वन । ध्वँ बिसिउँ वँवं छगू जंगलय् दुहां वन । उकिं बोधिसत्व जंगलय् दुहां मवँसे थःगु लँ लिनाः लिहां तुं वल । उखे जंगलय् दुहां वंम्ह ध्वंचां ध्वंनी नापलात । अन हे वं पृथ्वीजय मन्त्र पाठ यात ।

मन्त्रया लिच्वः कथं अन सलंसः धुँ, सल, किसि, फा, मृग, सिंह आदि प्यपां चूपिं जन्तुत छथासं तुं मुं वल । ध्वंचां थुपिं फुकसित थःगु अधिनय् तल । अले थम्हं थःत सब्वदाठ धइगु नां छुनाः अनयाम्ह जुजु जुल । ध्वंनीयात लानि दयेकल । सकस्यां उमित तसकं राजकीय सम्मान यात । जंगलय् च्वंपिं फुक्कं जन्तुतय्सं थःपिंत अतिकं सम्मान याःगुलिं ध्वं घमण्डी जुया वल ।

सल, किसि, धुँ, भालु थेंज्याःपिं बल्लाःपिं जन्तुत फुक्क थम्हं धाः थे दु । वया जः नं आपाः दु । सकलें छम्ह थे छम्ह । बलवान । शक्तिशाली । थुकिं यानाः वयाके अभिमान ब्वलन । वं बाराणसी देय् हे त्याकेगु इच्छा यात । उमिगु परिषद्या लागा झिंनिगू योजन दु । वं थःगु योजन स्वयां भचा तापाक सकसितं ब्वना यंकल ।

अले बाराणसीया जुजुयात सन्देश छ्वया बिल कि वयागु राज्य खुरुक्क त्वःतेगु खःसा त्वःति मखुसा थःलिसे युद्ध यायेत तयार जु । बाराणसीइ च्वंपिं सकलें ग्यात । उमिसं देय्या ध्वाखा बन्द याना बिल । थ्व खँ बोधिसत्वं सिल । वं जुजुयाथाय् वनाः धाल, ‘ग्यायेम्वाः महाराज । सब्वदाठ जुजुलिसे ल्वायेगु जिम्मा जिगु जुल ।’

बोधिसत्वया खँ न्यनाः जुजु लिसें बाराणसीवासीत सकलें अजू चाल । छाय्धाःसां धुँ, सल, किसि, भालु थेंज्याःपिं जन्तुतय् फौजलिसे ल्वायेगु अःपुगु खँ मखु । बोधिसत्वं सीकल कि सब्वदाठं आः तसकं तसःगु सिंहनाद यानाः राज्य त्याकेगु ग्वसाः यानाच्वंगु दु । बोधिसत्वं बाराणसीया जुजुयात धयाः झिंनिगू योजन तक तापाक च्वंपिं फुकसितं थःथःगु न्हाय्पं प्वाः तिनाः च्वनेगु उजं बीके बिल ।

उजं वः कथं सकलें बाराणसीवासीत थःथःगु न्हाय्पं प्वाः तिनाः च्वंच्वन । थुलि यायेधुंकाः बोधिसत्व सब्वदाठ ध्वंयाथाय् वन । वं ध्वंयात गुकथं राज्य त्याकेगु बिचाः याना धकाः न्यन । ध्वंनं सिंहनाद यानाः मनूतय्त ख्यानाः राज्य कायेगु ग्वसाः यानाच्वन धाल । थःगु अभिमानं चूर जुयाच्वंम्ह ध्वंनं थम्हं हयातःम्ह सिंहयात सिंहनाद या धाल । सिंहं किसितय् छ्पाखे स्वल ।

अले सुनां नं याये मफइ कथं सिंहनाद यात । किसित ग्यानाः बिसिउँ वन । थुकिं यानाः किसिम्हय् च्वंम्ह ध्वं बँय् कुतुं वन । ग्यानाः उखेंथुखें बिसिउँ वनाच्वंपिं किसितय्सं वयात मखन । किसितय्सं न्हुत्तुन्हुयाः ध्वं चुंदन । व अन हे सित । उलि जक मखु सिंहनादं मेपिं जन्तुत नं ग्यात । उपिं ग्यानाः उखेंथुखें बिसिउँ वनेवं छम्ह मेम्हलिसे ल्वात ।

गुलिं तःधीपिंसं न्हुयाः चीधीपिं अन हे सित । मसीपिं सिंहत फुक्कं जंगलय् दुहां वन । उगु थासय् पशुतय् सीम्ह जक जुल । वयांलि बोधिसत्वं बाराणसीवासीतय्त न्हाय्पं चायेकि धाल । उमिसं देय्या ध्वाखा नं चायेकल । अन प्यखेरं जनावरत सिनाच्वंगु खन । सकसिनं थःत यःयःपिं जनावरतय् ला यंकाः नल । नयां नये मफुगु ला पानाः सुकुला दयेकल । उगु इलंनिसें सुकुला नयेगु चलन वल नं धाइ ।

आः थ्व जातकय् छकः दुवालाः स्वये । सुनां छुं सयेके सीके मंदुसा गुरु हे माः धइगु मदु । स्वस्वं न्यँन्यं नं सयेका सीका कायेफु । थौंकन्हय् नं थःत यःगु खँ अथे हे यानाः स्यना काःपिं यक्वं दु । तर थम्हं सयेकागु खँय् अभिमान याये मजिउ, उकियात मखुथाय् छ्यले मजिउ धइगु खँ थुकिं क्यनी ।

ध्वंचां थःके धुँ, भालु, सिंह दु उकिं थः हे दकलय् बल्लाःम्ह खः धकाः भाःपिल । तर लिपा वयागु अभिमान चुंचुं जुया वन । अनित्य संसारय् छुं नित्य मदु । उकिं जातकया खँ लुमंकेमाः । ध्वंचा सःम्ह नं खत, बल्लाःम्ह नं खत, तर वयात वयागु हे अभिमानं समाप्त याना बिल ।

सुनिता मानन्धर

च्वमिया मेमेगु

• धैर्यवान कुम्भघोषक
• गबलें फुना मवनीगु सम्पत्ति !
• ऋद्धि व ऋद्धिवान
• प्रव्रजित, गृहस्थी व भोजन दान
• अकुशल कर्मया विपाक