विभाजन मखु एकता नं दु नि

थुगुसी स्वन्ति नखः गबले न्यायेकेगु धइगु खँयात कयाः नेवाः समाज गाक्कं प्रभावित जुल । स्वन्हु झ्वःलिं हनेमाःगु लक्ष्मीपुजा, म्हपुजा व किजापुजा गुकुन्हु न्यायेकेगु धइगु खँय् पिहां वःगु विवादं नेवाः समाजयात छगू कथं विभाजित हे याना बिउगु खः लाकि धइगु तकया स्थिति तकं सिर्जना जुल । थ्व निश्चय नं दुःखया खँ जूगु दु ।

स्वन्तिया लक्ष्मीपुजा, म्हपुजा व किजापुजा नेवाः संस्कृतिया छगू महत्वपूर्ण अंग खः । सकल नेवाःतय्सं सदियौंनिसें थ्व पर्व हना वयाच्वंगु दु । नेवाः देय् दबूपाखें म्हपुजायात सकल नेवाःतय् मंकाः नखः धकाः तकं घोषणा याना तयेधुंकूगु दु । नेवाःतय्त एकिकृत याइगु थज्याःगु नखःया खँय् तकं नेवाःत विभाजित जुइगु धइगुया अर्थ म्हपुजाया मर्मयात आत्मसात मयाःगुया चिं खः मधासें मगाः ।

म्हपुजा न्यायेकेगु तर उकिया मर्मयात मनन मयायेगु खःसा अज्याःगु म्हपुजा न्यायेकाया छुं अर्थ मदु । थुगुसी पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिं पिकाःगु पात्रोया कारणं यानाः नेवाःतय् म्हपुजा यायेगु न्हि पाः वंगु दु । येँय् म्हपुजा याइगु न्हि व यलय् म्हपुजा याइगु न्हि पाःगु खने दत । म्हपुजा यायेगु न्हि पाःगु जुयाः नेवाःत विभाजित जुल धासें यक्व आलोचना जुल ।

म्हपुजा व किजाया न्हि पाकल धकाः थवंथवय् अपशब्द समेत प्रयोग यानाः सामाजिक सञ्जालय् युद्ध म्हितेगु ज्या जुल । थ्व तसकं अनावश्यक व वाहियात युद्ध खः । पञ्चांगया पात्रो धयादिसँ वा परम्पराया आधारय् पिकयातःगु पात्रो धयादिसँ, थ्व निगुलिंसं समान जुयाच्वंगु छता मेगु खँ नं दु, व खः नेपाल संवत्या न्हूदँ हनेगु न्हि ।

नेपाल संवत्या न्हूदँयात निन्हु अलग अलग याःगु मदु । थ्व छन्हु हे लाकातःगु दु । येँ, यल, ख्वप स्वंगुलिं नगरय् न्हूदँ छन्हुं हे (कार्तिक १२ गते) हनेगु धकाः स्पष्ट च्वयातःगु दुसा थ्व स्वथासं छन्हुं हे न्हूदँ हनेगु तयारी नं जुयाच्वंगु दु । तिथिया आपालं विवादया दथुइ नं न्हूदँ हनेगु तिथि छन्हुं हे लानाच्वंगु थ्व पक्षयात धाःसा नेवाःतय्सं वास्ता याः थें मच्वन ।

मोहनिया चालं (विजय दशमी) व स्वन्तिया किजापुजा (भाइटीका) धाःसा गबलें गायब मजू । थ्व पर्व खय्तय् माने मयासें मगाःगु जुयाः थुपिं न्ह्याबलें सुरक्षित जुयाच्वनी । तर नेवाःतय्सं माने यायेमाःगु पर्व धाःसा इलय् व्यलय् गायब जुयाच्वनी ।

विवाद जुइगु खँयात जक न्ह्यःने तयाः मिले जुइगु खँयात त्वपुना हे छ्वःगु सीदत । म्हपुजा धइगु मनूतय् छेँय् छेँय् न्यायेकीगु पर्व खः । तर न्हूदँ सकल नेपाःमित छथासं च्वनाः हनीगु पर्व खः । सकल नेपाःमित छथासं च्वनाः हनेमाःगु पर्व विभाजित मजू, थ्व छन्हुं हे लानाच्वंगु दु । थ्व खँय् लसता व्यक्त मयासे गन विवाद लानाच्वंगु खः वहे जक खँयात ज्वनाः हालाच्वनेगु ज्यां झीगु उर्जाया क्षय जुयाच्वंगु दु ।

म्हपुजा न्यायेकेगु खँय् नेवाःत विभाजित जुइ माल खइ । उकी झीत दुःख ताः । तर न्हूदँ न्यायेकेगु खँय् ला छथाय् च्वनेगु अवसर वःगु हे दु नि । उकी लसता ग्व ? विभाजनया खँय् झी थुलि तक्यन कि उकिं यानाः एकताया अवसर तकं ल्वःमंकाच्वना । झीत सकारात्मकता स्वयां नं नकारात्मकता अप्वः यःगु जुयाच्वन, उकी झी गर्व याइपिं जुयाच्वन ।

झी मिले जुइ फइगु अवसर मखु ल्वाये फइगु अवसर जक अप्वः मालाच्वनीपिं जुयाच्वन । थौं छुं नेवाः ख्यःया मनूतय्सं थ्व अवसरया उपयोग यानाच्वन ला खः, तर थ्व नेवाः प्रवृत्ति व नेवाः स्वभाव धाःसा मखु । नेवाः दर्शनं झीत अथे यायेगु अनुमति बी मखु । पर्व हनेगु सवालय् गुगु तिथि विवाद ब्वलन, थ्व नेवाःतय्गु विवाद मखु ।

थ्व ला ज्योतिषतय्गु विवाद खः, ज्योतिषशास्त्रया विवाद खः । म्हपुजा ११ गते हनेमाः धाःपिं नं ज्योतिषत हे खः, १२ गते हनेमाः धाःपिं नं ज्योतिषत हे खः । ज्योतिषतय्सं धाःगु खँयात सुं नेवाः आन्दोलनकारीं दथुं वयाः विरोध याःगु मखु । ज्योतिषया खँयात ज्योतिषं हे खण्डन याःगु खः । नेवाःत ला गुम्ह ज्योतिषं धाःगु खँ न्यनेगु धइगु खँय् जक कवः लिउवंपिं खः ।

निगुलिं पक्षया ज्योतिषतय्के थःथःगु खँ प्रमाणित यायेगु तर्क दु, आधार दु । व खँय् झीसं हस्तक्षेप याः वनेमाःगु आवश्यकता मदु ।
गन तक नेवाः समाजया खँ दु, नेवाः समाज छगू विविधतां जाःगु समाज खः । विभिन्न धर्म, विभिन्न जाति, विभिन्न आस्था, विभिन्न मत व विभिन्न संस्कार हनीपिं नेवाःत थ्व समाजय् दु ।

छगू धर्म व आस्था हनीम्ह नेवालं मेम्ह धर्म व आस्थाया नेवाःयात गबलें नागःतुगः मयाः । बरु उकियात थःगु विशेषताया रूपय् स्वीकार यानाच्वंगु दु । गन म्हपुजाया खँ दु, नेवाः समाजय् म्हपुजा गुकुन्हु हनेगु जक मखु म्हपुजा हे यायेम्वाःपिं (थिमि) नेवाःत नं दु । मोहनियात सकल नेवाःतय्सं तःधंगु नखःया रूपय् हनेगु याइ ।

तर थ्वहे नेवाः समाजय् दशमि कुन्हु मखु एकादशी कुन्हु चालं याइपिं (असंं) नेवाःत नं दु । उलि जक मखु मोहनि धइगु हे न्यायेकेम्वाःपिं नेवाःत (ख्वना) नं दु । मोहनि महनेवं वय्कःपिं नेवाः समाजं अलग्ग मखु । पाय्छि अथे हे १२ गते अथवा १३ गते म्हपुजा यात धायेवं उपिं नेवाः हे मखु जुइ फइ मखु ।

बरु थुलि खः कि ज्योतिषशास्त्रया निगुलिं धारयापिंसं छगुलिं मेगुयात सम्मान यायेगु व अःपुकेगु ज्या धाःसा यायेमाः । गथे कि वंगु भाद्र महिनाय् पहाडी हिन्दू मिस्तय्सं तीज पर्व हन । तीज चौथी व ऋषि पंचमि धकाः निन्हु हनी । तर उकुन्हु पंचमि तिथि हे मदु । अथे खःसां उमिसं तीज निन्हु हे हन ।

तिथिया खँ थःगु थासय् दुसां व्यवहारिकता मत्वःतू । नेवाःतय् दथुइ नं मोहनिया स्वन्हु (कूछिभ्वय्, स्याक्वत्याक्व व चालं) झ्वःलिं हे हनेमाःसा स्वन्तिया स्वन्हु (लक्ष्मीपुजा, म्हपुजा व किजापुजा) नं झ्वःलिं हे हनेमाः । गबलें थुथाय्लाक्क हे तिथिया गडबडी जुयाच्वनी । अज्याःगु इलय् गबलें स्याक्वत्याक्व गायब जूगु, गबलें म्हपुजा गायब जूगु घटनात यक्व जू ।

तर मोहनिया चालं (विजय दशमी) व स्वन्तिया किजापुजा (भाइटीका) धाःसा गबलें गायब मजू । थ्व पर्व खय्तय् माने मयासें मगाःगु जुयाः थुपिं न्ह्याबलें सुरक्षित जुयाच्वनी ।

तर नेवाःतय्सं माने यायेमाःगु पर्व धाःसा इलय् व्यलय् गायब जुयाच्वनी । अथे पर्व गायब जुइबलय् उकिया लिच्वः छु जुइगु जुयाच्वन धइगु खँ ला ज्योतिषतय्सं सी हे धुंकल । उकिं पर्वया दिन क्वःछीबलय् थ्व पक्षयात नं छक्वः ध्यान तया बिल धाःसा छु स्यनी ?