उदाय् म्युजियम

उदाय् समाज येँ नेपाःपाखें वंगु गुंलाया झ्वलय् थुगुसी निवाः यंकं उदाय् समाजं चले यानातःगु उदाय् म्युजियमय् गुंला धर्म सम्वबन्धी थीथी कथंया ब्वज्या जुल । छवाः ब्वज्या यायेगु धाःसां उगु ब्वज्याया महत्व व थीथी स्कुल कलेजं नं ब्वज्या स्वयेत वःपिं व वइपिं मस्त अप्वया वनेवं थ्व ब्वज्या निवाः ताःहाक जूवंगु खः ।

थ्व म्युजियम उदाय् समाजया स्थापना स्वयां यक्व लिपा सुरु जूगु खः । उदाय् समाज धकाः २०१४ सालं हे स्थापना जूगु खः । तर उदाय् समाजं म्युजियम धाःसा २०७१ सालपाखें सुरु याःगु खः । न्हापां उदाय् समाजया छगू सक्रिय पुचः मिसा पुचःया थीथी सामान ब्वयेगु कथं थ्व म्युजियमया परिकल्पना जूगु खः ।

२०७१ माघं सुरु जूगु थ्व म्युजियमय् २०७२ सालया तःभुखाय् ब्वयाः आपालं सामान स्यन । न्हापा हे पद्मज्योति, रुपज्योति व हर्षज्योतिया निनिपिं लक्ष्मीप्रभा व रत्न जानाः थ्व छेँ उदाय् समाजया प्रयोजनया लागिं लःल्हानातःगु खः । असं त्वालय् लाःगु थ्व थाय् सुरक्षाया ल्याखं नं तसकं पाय्छि थाय् खः ।

थनं न्हिया न्हिथं लखौं हे धइथें मनूत इरुथिरु जुयाच्वनी । असं थेंज्याःगु थ्व ब्यस्तगु थासय् लानाः नं थ्व म्युजियम च्वनाच्वंगु थाय् धाःसा उलि हे शान्त । न्हापा हे थ्व छगू ल्याखं उदाय् छेँ खः । उदाय् समाजय् दुथ्याःपिं थीथी खलः मध्ये कंसाकार वा कसाःतय्सं थ्व छेँ दान बियातःगु खः । थ्व इतिहासयात कुला स्वयेगु खःसा राणाकालनिसेंया दस्तावेजत लुयावइ ।

उदाय् समाज मुक्कं बौद्ध धर्माबलम्वित खः । उकिं हे नं थुगुसी समाजपाखें न्हापांखुसि गुंला विशेष प्रदर्शन नं जूगु खः । उदाय् समाजय् गुंगू थरी व झिगू खलः दु । असं तुलाधर व न्यतया तुलाधर यानाः तुलाधरत जक निथी दु । अथे हे ताम्राकार, स्थापित, बनियाँ, कंसाकार, शिलाकार, सिख्राकार, सिन्दुराकार व सेलालिक ।

नेवाः समुदाय दुनेया थ्व जाति वा समुदाय गनं वल, छु याइपिं, थुमिगु पुलांगु परम्परागत ज्या छु गज्याःगु खः व परम्परागत ब्यवसाय छु गज्याःगु अवस्थाय् दु धइगु ध्वाथुइकेत वंगु गुंलां शीप, कला व वस्तु नापं शास्त्रीय रुपं अति महत्वपूर्णगु गुंला लच्छि तक माःगु हलंज्वलं ब्वज्या याःगु खः ।

न्हापां उदाय् समाजया छगू सक्रिय पुचः मिसा पुचःया थीथी सामान ब्वयेगु कथं थ्व म्युजियमया परिकल्पना जूगु खः । २०७१ माघं सुरु जूगु थ्व म्युजियमय् २०७२ सालया तःभुखाय् ब्वयाः आपालं सामान स्यन ।

मिस्त तसकं हे सक्रिय जुयाच्वंगु थ्व उदाय् म्युजियमया लागिं मस्तय्सं हे पहल यानाः थाय् थासं थीथी सामग्री मुंकाः थ्व म्युजियमया अवधारणा न्ह्यःने हःगु खः । सामान मुंकेगु व म्युजियमय् तयेत सामग्री आह्वान जक जुइवं हे दराजय् जकं तयां तयेगु थाय् मदयेक सामग्री मुुंवल । न्हापा दराज छगः जक दुथाय् लिपा झिगू कवःया झिगः हे दराज दयेकेगु यात ।

दराज नं थःथःगु खलः पुचलं हे दयेकाः तयेहल । थःपिंथाय् दुगु पुलांगु व संरक्षण यानातयेबहगु थीथी कथंया ऐतिहासिक व पुरातात्विक महत्वं जाःगु सामानत नं धमाधम मुनेगु क्रम नं जारी हे जुयाच्वंगु दनि । पुलांगु सामान नं धमाधम मुनेगु क्रम जारी जुयाच्वंगु दनि ।
दान वःगु सामानत जक मुना तयेत नं थाय् आपालं माःगु अवस्था वल ।

आः ला थन मचा बुसांनिसें ज्याःजंकु यानाः सिना वने धुंकाः तकं माःगु हलंज्वलंत ब्वज्या जुयाच्वंगु दु । थ्व ब्बज्या धाःसा स्थायी प्रकृतिया ब्वज्या खः । वंगु गुंलां जूगु ब्वज्या छगू ल्याखं अस्थायी प्रकृतिया ब्वज्या खःसा लिपा धाःसा उदाय् म्युजियम दुने फुक्क हे सुविधा बियेगु ताः तयातःगु दु ।

नेवाः समाजय् खास यानाः ज्यापु समुदाय व ताम्राकार, स्थापित व तुलाधरतय् दथुइ भचा भचा संस्कृति व संस्कार पाः । जीवन चक्रया सोच तयेबलय् मचाबु ब्यंके, निदँ दँ बुदिं हनेज्या, जंक्वः याइलबय्या तिसा वसः आदि दश कर्म याइगु इलय् छु गज्याःगु चीज जुइ धइगु अन ब्वयातःगु दु ।

इहि, ब्याहा लगायतया थीथी कथंया पूजाआजा याइबलय् नं बज्रयान धर्म सम्प्रदायनापं ज्वःलाःगु कथं हना वयाच्वंगु दु । थुकिं थ्व थासय् नं उकथं हे ब्वज्या यानातःगु दु । थुलि जक मखु कि थन ब्वज्या जुयाच्वंगु उदाय् म्युजियम स्वयेधुंकाः थ्व छगू ल्याखं ‘डोर वे टु नेवाः कल्चर’ अर्थात् नेवाः संस्कृतिइ प्रवेश जुयेगु छगू लुखा थें हे ज्या यानाच्वंगु दु ।

गुंगू थरी व झिगू खलः दुगु थ्व उदाय् समाज दुने हे नं छुं छुं चलन पाः । नेवाः समाज दुनेया थीथी जाति दुने ला आपालं हे पाइगु जुल । छगू इलय् प्रा. डा. त्रिरत्न मानन्धरं छिमि थ्व याइगु मिले मजू, व याइगु मिले मजू धयादिल । तर फुक्कं चीज मानन्धरतय् थें यायेमाःगु नं मदयाच्वन । स्वनिगः दुने च्वंपिं नेवाःतय् दथुइ नं थःपिनि नखःचखः पाः ।

संस्कार संस्कृति माने याइबलय् नं छुं छुं पाः । येँय् येँयाः जात्रायात तःजिक हनी । ख्वपय् बिस्काः जात्रायात मू जात्रा कथं हनीसा यलय् बुंगःद्यःया रथ सालीगु जात्रायात दक्कलय् अप्वः माने यानाच्वंगु दु । अथेंतुं ख्वपय् जक हे थःने व क्वःने च्वंपिं नेवाः जाति दुनेया थीथी चाल चलन भचा भचा पाः ।

अथे हे तुं उदाय् समुदाय दुने नं थः थःगु थरी दुने मन्दः पाः, पूजाविधि नं भचा भचा पाः । अथे जुयाः हे बृहत रुपं थःपिनिगु संस्कार संस्कृतिया बारे अनुसन्धान यानाः नेवाः संस्कार संस्कृतिया रक्षा यायेगु उदाय् समाजया ताः खः । उदाय् समाज दुने हे सिन्दुराकार च्वइपिनि पुर्खौली ज्या छु खः धकाः मालेगु ज्या जूगु दु ।

झट्ट स्वयेगु इलय् थुपिं सिन्हःलिसें सम्बन्धित खःला धइथें च्वनी । तर मखु । उमिगु पुलांगु ज्या छु धकाः मामां वनेगु इलय् ब्लक वा मोल्ड दयेकाः मीपिं धइगु क्यं । चथाः पूजाया ससुद्यः दयेकेगु मोल्ड, सापारुया साया ख्वाःपाः दयेकेगु मोल्ड, थीथी जात्रा व नखःचखः हनेगु इलय् मालीगु छापा च्वयेत माःगु ब्लक वा मोल्ड थ्व सिन्दुराकार जातिं दयकी ।

उदाय् समाजया न्हूगु पुस्तायात परपम्परागत संस्कार संस्कृतिया ज्ञान सन्देश बियेगु ल्याखं उदाय् समाजया ज्याकू जुयाच्वंगु थ्व थासय् हे स्थायी रुपं उदाय् म्युनियम चले यानाः ब्वज्या नं जुयाच्वंगु दु । उकिं नं आपालं उदाय् समाजया दुजःत, स्थानीय नेवाः समुदाय व आः वयाः विदेशी पाहांपिं तकं वयाः थन अध्ययन अनुसन्धानया लागिं ज्या यानाच्वंगु दु ।

पुलां पुलांपिं मनूतय्सं पूजा गथे यानाः यायेगु, छु छु विधि खः धइगु कथं हे अन्तक्र्रिया ज्याझ्वः मार्फत् सन्देश बियेगु ज्या यानाच्वंगु दु । वंगु दँय् नं उदाय् समाजं येँयाः जात्रां छु छु जुइगु धइगु कथं विद्वानतय्त सःता अन्तक्र्रिया ज्याझ्वः याःगु खः । थ्व ल्याखं उदाय् समाज नेवाः समाजया छगू अभिन्न अंग जुयाः न्ह्यचिलाच्वंगु दु ।

उदाय् समाजं आः मस्तय्त गथे थःपिनि म्युजियमलिसें स्वायेगु धइगु खँय् ध्यान तयाः ज्या यानाच्वंगु दु । उकिया लागिं समाजय् ब्वयातःगु थ्व संस्कृति सम्बन्धी वस्तुया चित्र च्वकेगु, अन तयाः हे उमित थःपिनिगु संस्कार बारे वाः चायेके बियेगु कथं स्कुल स्कुलं मस्त भ्रमण याकेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु ।

उदाय् समाज दुने नं थीथी गुथिगाना दु । उकी मध्ये नागपञ्चमी गुथि, गुंला धर्म गुथि, स्वयम्भू वने गुथि, तः चतं गुथि, तःधं गुथि, प्रज्ञा पारमिता गुथि, चीभाः गुथि आदि । गुंलाबलय् वा पञ्चदानबलय् म्ह्याय्मस्त सःताः गुलः चिनीगु गुथि नं चले जुयाच्वंगु दु ।

थज्याःगु विशेष कथंया जाति जूगु ल्याखं नं थ्व इलय् उदाय् समाज दुनेया संस्कार संस्कृति सयेकेगु ल्याखं इटालिनिसें थन वयाः थुमिगु संस्कारया बारे थुइकेत वःम्ह लिण्डा रोजियो धाःम्हेसिनं न्हूगु वेबसाइट मार्फत् इन्स्टाग्राम तयार यानाः थ्व फुक्कं कथंया संस्कार संस्कृतिया डकुमेन्ट तयार यायेगु यानादीगु दु ।

मेम्ह छम्ह विदेशी पाहां मार्को भेन्सेन्जीपाखें नं आः यःमरी दयेकेगु, क्वाति दयेकेगु थेंज्याःगु ज्या सयेके धुंकूगु दु । थनया गुंला पर्व सम्बन्धी ब्वज्या स्वये धुंकाः वयकः मेगु प्रोजेक्टय् ज्या सना च्वनादीम्ह हे थन आकर्षित जुयाः थःगु विषय परिवर्तन यानाः उदाय्तय् संस्कार संस्कृतिया अध्ययन यायेगु ज्याय् संलग्न जूवःम्ह खः ।

उदाय् समाजं आः मस्तय्त गथे थःपिनि म्युजियमलिसें स्वायेगु धइगु खँय् ध्यान तयाः ज्या यानाच्वंगु दु । उकिया लागिं समाजय् ब्वयातःगु थ्व संस्कृति सम्बन्धी वस्तुया चित्र च्वकेगु, अन तयाः हे उमित थःपिनिगु संस्कार बारे वाः चायेके बियेगु कथं स्कुल स्कुलं मस्त भ्रमण याकेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु ।

उकिं मचायेकं न्हूगु पुस्तायात थःपिनि संस्कार ध्वाथुइकेगु ज्याय् ग्वाहालि याइगु पक्का दु । आः तकं आनन्दकुटी विहारया मस्त, बालसेवा झोछेँया मस्त, प्रभात मावि श्रीघः नघःया मस्त थथे भ्रमणय् वःगु दु । उमिसं जःसि, फोसि, हासि, बाता छु गथे खः धइगु जिज्ञासा याइगु व अले सःसिउपिसं उकियात ध्वाथुइका बीगु ज्या जुयाच्वंगु संग्रहालयया प्रमुख डा. सुमनकमल तुलाधरं कनादिल ।

मस्तय् दथुइ हे घौछि निघौ तक संग्रहालय अवलोकन याये धुंकाः तुरुन्त न्ह्यसः लिसः कासा यायेगु, अन्तवार्ता कायेगु नापं चित्रकला व बौद्धिक परामर्श यायेगु ज्या नं यानाच्वंगु दु । खास यानाः शिक्षा, नसाज्वलं, अन्तक्र्रिया व अनुसन्धान थेंज्याःगु ज्याय् उदाय् समाजया थ्व उदाय् म्युजियमं बः बियाच्वंगु दु । उकिं यानाः न्हूगु पुस्तायात सयेकेत नं उलि हे फाइदा दयाच्वंगु दु ।

असनया छगू महत्वपूर्ण ज्याझ्वः जुयाच्वंगु थासं इको भ्याली ज्याझ्वलय् वःपिंत थन हयाः नं अवलोकन याकेगु ज्या जूगु खःसा आः नेवाः देय् दबू थेंज्याःगु नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठनया प्रतिनिधिपिं तकं थन वयाः थुगु उदाय् म्युजियमया प्रवद्र्धनया लागिं सहलह ब्याकेगु ज्या जूगु दु । २०७६ श्रावण २४ गतेनिसें सुरु जूगु गुंला पर्वया इलय् सुरु जूगु ब्वज्याय् नं आनन्दकुटीया स्वीम्ह, बालसेवाया नीगुम्ह, प्रभातया स्वीम्ह व इको भ्यालीइ सहभागी १७५ म्हेसिनं बांलाक अध्ययन यानाः वने धुंकूगु दु ।

थज्याःगु प्रचारात्मक ज्याय् दुथ्याःगु मिसा पुचःपाखें चले यानाच्वंगु थ्व सकतां कथंया सामग्री सहितया उदाय् म्युजियमय् १० हजारं अप्वः दां ग्वाहालि याःपिंत हनेगु, मिस्तय् छेँय् ज्या यायां नं थीथी सामान दान कथं बीपिं दत धाःसा काःवनेगु व अध्ययन अनुसन्धानया ज्याय् हे बः बियेगु यानाच्वंगु दु ।

थ्व उदाय् म्युजियम न्हापां मिसा पुचःया हे झिद्वः झिद्वः तका दां तयाः सुरु याःगु खः । उकिं सिद्धार्थमान तुलाधरं ७ लाख दां तयादिल । उगु दामय् उदाय् समाजं हे स्वंगू लाख दां तनाबिल । नापं सर्वसाधारणपाखें नं न्याद्वः, झिद्वः तका दां ग्वाहालि चूलानाच्वंगु दु । भिंगु ज्या यानावनेगु खःसा ग्वाहालि नं चूलाः धइगु थुगु घटनां क्यं ।

वडा ज्याकुथि व येँ महानगरपालिकां नं ग्वाहालि यायेगु बचन वडा अध्यक्ष निलकाजी शाक्यं बियादीगु दु । अथे हे ३ नम्बर प्रदेश सांसद राजेश शाक्यपाखें नं ग्वाहालि यायेगु आश्वासन वःगु दु । थथे ग्वाहालि चूलात धाःसा असंया हे दक्कलय् सक्रिय संस्था असं सेवा समिति नापं जानाः उदाय् समाजं आः वइगु भिजिट नेपाल २०२० य् असं लागाय् केन्द्रविन्दु यानाः विशेष ज्याझ्वः यायेगु नं स्वयाच्वंगु दु ।

असंयात पर्यटन केन्द्र दयेकेगु कुतः कथं थ्व ज्या न्ह्यानाच्वंगु खः । तरकारी बजाः व्यवस्थापन यानाः जाम मुक्त यायेगु व भाषा, लिपि व संस्कृति संस्कार सयेकेत वइपिं स्वदेशी व विदेशी न्ह्याम्हेसित हे थुगु म्युजियमं ग्वाहालि यानाच्वनीगु खनेदु ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS