येँनं चीकेमाःगु संघीय राजधानी
देय्या राजधानी शहर गन तयेगु धइगु विषय ई व शासन व्यवस्था नापं हिलाच्वनी । ऐतिहासिक रुपं स्वयेगु खःसा आर्थिक–राजनीतिक केन्द्रय् लाःगु शहरयात शासकतय्सं थःगु राजधानी दयेकीगु चलन दु खः । आर्थिक रुपं सबल जूगु थासं शासन सत्ता न्ह्याकेत अःपुइगु व राजनीतिक रुपं लाभ काये फइगु आंकलन यानाः राजधानी अज्याःगु थासय् तयेगु यात ।
गनं गनं सांस्कृतिक केन्द्रबिन्दू व धार्मिक केन्द्रविन्दू जूगु शहरयात नं राजधानी तोके मयाःगु मखु । अझ गुलि शासकतय्सं मौसमया अनुकुलताकथं राजधानी घोषणा याःगु तकं दु । देयया वस्तुस्थिति, अनया परिस्थिति व शासकतय् इच्छा कथं राजधानी तोके यायेगु मापदण्ड हिला वनाच्वंगु दु ।
ऐतिहासिक रुपं कायम जुयाच्वंगु थज्याःगु राजधानी शहर ई कथं थौंकन्हय् हिला वनाच्वंगु दु । आः न्हूगु कन्सेप्ट कथं राजधानी शहर धइगु योजनावद्ध रुपं निर्माण यानातःगु व व्यवस्थित जुइमाः । वहे कथं न्हून्हूगु शहर हे निर्माण यानाः राजधानी सारे यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । पुलांगु अव्यवस्थित शहरयात थप भार क्वबीकेगु पलेसा व्यवस्थित शहर निर्माण यानाः राजधानी दयेकेगु यानाच्वंगु दु ।
थुकी मूलतः निगू उद्देश्य खनेदु । छगू ऐतिहासिक महत्व दुगु पुलांगु शहरयात आधुनिकीकरण, औद्योगीकरण व अत्यधिक जनसंख्याया भारपाखें मुक्त यायेगु । मेगु, न्हून्हूगु प्रविधियात उपयोग यानाः न्हूगु शहर दयेकाः अन राजधानी यंकेगु ।निगू उद्देश्य मध्ये न्हापांगु धारयात ज्वनाः इन्डोनेशियां आः राजधानी सारे यायेगु घोषणा याःगु दु ।
इन्डोनेशियाया राष्ट्रपतिं आः राजधानी सारे मयायेगु खःसा अनया भविष्य अन्धकार जुइ धासें दुरदर्शी निर्णय यानादीगु खः । तर नेपाःया शासकतय्त धाःसा थनया समस्यां छप्ति थुउगु मदुनि ।
इन्डोनेशियाया राष्ट्रपतिं थःगु देय्या राजधानीयात जाभा टापुं पिने यंकेगु घोषणा छुं ई न्ह्यः जक यानादीगु खः । जाभा टापुइ च्वंगु जकार्ता शहरं राजधानी सारे यायेगु खँ थ्व स्वयां न्ह्यःयापिं राष्ट्रपतिया इलय् नं चर्चाय् वःगु खःसां यथार्थय् कार्यान्वयन धाःसा मजुल । फलतः
थौं जकार्ता शहर न्हियान्हिथं अस्तव्यस्त जुयाच्वंगु दु ।
उकिं आः नं जकार्ता शहरं राजधानी सारे याये मफुसा जकार्ता शहरयात तःधंगु क्षति जुइगु अनुमान यानाच्वंगु दु । थ्वहे कारणं थुगुसी इन्डोनेशियाया राष्ट्रपतिं याःगु घोषणा लिपा थ्व खँ विश्वन्यंकं बहसया विषय जुयाबिउगु दु ।जकार्ता छगू अज्याःगु थाय् खः गुगु शहर विश्वय् दकलय् तीव्र गतिइ डुबेजुयाच्वंगु दु ।
सन् २०५० या दुने उत्तर जकार्ताया ९५ प्रतिशत भुभाग भासे जुइगु अनुसन्धानकर्तातय्सं दाबी यानाच्वंगु दु । अनुसन्धानकर्तातय् कथं थज्याःगु तीव्र गतिइ जमिन भासे जुइमाःगु प्रमुख निता कारण दु । छगू अत्यधिक जनघनत्व । जकार्ता महानगरं ल्ह्वने फइगु स्वयां अप्वः जनसंख्या । अले मेगु, अज्याःगु अत्यधिक मनूतय्त माःगु लःया निंतिं जमिनया क्वय्नं सालीगु लः ।
जमिनया क्वय्या लःया उपयोग तसकं अप्वय्वं अनया लःया तह म्हो जुयाः जकार्ताया जमिन भासे जुइगु क्रम तीव्र जुयावंगु खः । छगू करोड जनसंख्या दुगु जकार्ता शहरं राजधानी सारे यायेमाःगु थुपिं प्रमुख कारण खःसां अन अप्वया वनाच्वंगु वातावरणीय प्रदुषण व ट्राफिक जामया समस्या मेगु पक्षत खः ।
ट्राफिक जामया व्यवस्थापन यायेगु निंतिं जक वार्षिक रुपं ६.८ अर्ब डलर खर्च जुइगु यानाच्वंगु दु । इन्डोनेशियाया राष्ट्रपति जोको विडोडों राजधानी सारे यायेगु निर्णय यासें थुगु निर्णय अत्यावश्यक जूगु तर्क तयादी । वय्कःया कथं अत्यधिक जनसंख्या, वातावरणीय हाथ्या, अत्यधिक ट्राफिक जाम व लःया समस्या जकार्तां फये मफयेधुंकल ।
उकिं राजधानी सारे यायेगुया विकल्प मदु ।जकार्ताया आपालं समस्या मनूतय् कारणं हे सृजना जूगु खः । थज्याःगु अवस्थाय् वयेधुंकाः तकं अन ततःधंगु गगनचुम्बी भवन व अपार्टमेन्ट दयेकेगु ज्यात धाःसा दिउगु मदुनि । मनूतय् ल्याः अझ अप्वया वनाच्वंगु दनि । अले जनसंख्या अप्वःगु हुनिं वःगु मेमेगु समस्या झन् अप्वयाच्वंगु दनि ।
उकिं राष्ट्रपति विडोडों आः राजधानी सारे याये हे माः, मखुसा जकार्ताया भविष्य अन्धकार जुइगु चेतावनी तकं बियादीधुंकल । राजधानी सारे यायेगु निर्णय याःगु थ्वहे न्हापांगु घटना धाःसा मखु । थ्व स्वयां न्ह्यः नाइजेरियाय् लागोसं अबुजा, पाकिस्तानय् कराँचीं इस्लामावाद, ब्राजिलय् रियो डि जेनेरियां ब्रासिलिया, काजकिस्तानय् अल्माटिं अस्ताना, तान्जानियाय् ठार एस सलामं डोडोमो लगायत थासय् राजधानी सारे यायेगु ज्या जुइधुंकूगु दु ।
उखे इजिप्टय् काइरों राजधानी पिने यंकेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । थुपिं फुक्क देशय् छगू हे कारणं राजधानी सारे याःगु धाःसा मखु । इजिप्टय् पुलांगु ऐतिहासिक शहरयात भार बीगु स्वयां न्हूगु व्यवस्थित शहर निर्माण यानाः राजधानी दयेकेगु योजना दयेकूगु जुल । तर जकार्ताय् थें अत्यधिक जनघनत्वया कारणं राजधानी सारे यायेगु निर्णय याःगु देशय् ब्राजिल, तान्जानिया आदि लाः ।
राजधानी शहरय् अत्यधिक जनघनत्वया लिसें वातावरणीय समस्या व ट्राफिक जामया समस्याय् फँसे जुयाच्वंगु मेगु छगू शहर खः, येँ । आर्थिक, राजनीतिक व सांस्कृतिक हिसाबं तसकं महत्वपूर्ण थाय् जूगुलिं फुक्क शासकतय्सं यँेय् च्वनाः शासन व्यवस्था यायेगु व राजधानी कायम यायेगु ज्या जुल । तर थौंया इलय् तक थ्यंकाः थ्व शहर तसकं नाजुक अवस्थाय् लायेधुंकूगु दु ।
इण्डोनेशियाया जकार्ता थें येँदेय् समुन्द्रया लिक्क मदुसां अनया हे थें अप्वः जनसंख्याया मारय् धाःसा लानाच्वंगु दु । अले अज्याःगु अप्वःगु जनसंख्याया निंतिं जमिन तलय् च्वंगु लः अत्यधिक रुपं छ्यःगुलिं लःया तह म्हो जुयावंगु दु । थुकिं यानाः येँया जमिन भासे जुइगु खतरा तकं ब्वनाच्वंगु दु । प्रदुषण व ट्राफिकया समस्या अथे हे तच्वःगु अवस्थाय् दु ।
थज्याःगु समस्या आः येँ लगायत स्वनिगलं थेगे याये फइगु अवस्थाय् मदयेधुंकल । तर नं राजधानीया नामय् थन देय्न्यंकंया मनूत वयेगु व न्हून्हूगु वस्ति निर्माण यायेगु ज्या दिउगु मदुनि ।थज्याःगु हे समस्याया कारणं इन्डोनेशियाया राष्ट्रपतिं आः राजधानी सारे मयायेगु खःसा अनया भविष्य अन्धकार जुइ धासें दुरदर्शी निर्णय यानादीगु खः ।
तर नेपाःया शासक व सत्तासिन राजनीतिक नेतृत्वयात धाःसा थनया समस्यां छप्ति थुउगु मदुनि । राजधानी सारे यानाः स्वनिगःया समस्या समाधान यायेगुपाखे आः हे बिचाः मयायेगु खःसा धाथें कन्हय् थनया भविष्य अन्धकार जुइफु । इलय् हे सजग जुयाः पलाः ल्ह्वनेगु वेस जुइ ।
LEAVE YOUR COMMENTS