मरण अवश्यम्भावी खः स्वीकार मयासें मगाः

त्रिरत्न मानन्धर
परियत्ति सद्धम्म कोविद

ल्वचं कयेका च्वनेमाःगु व मरणशील शरीर घाना जूपिं प्राणीपिंसं जितः रोग मजूसा जिउ वा सी म्वाःसा जिउ धकाः चिन्तन यानाच्वनी । तर थुगु चिन्तन गबलें पूमवनीगु खँ बुद्धं चतुआर्य सत्यया खँ ध्वाथुइकेगु इलय् कनाबिज्याःगु खः ।

खुला न्ह्यवंनिसें पित्त थैलीया नलिया क्यान्सर जुयाः बेलायतय् उपचार याना च्वँच्वं ल्वय् लाइ मखुगु यकीन जुइवं नेपालय् हे लिहां वयाः जीवन त्याग यायेगु धकाः थःगु हे अस्पतालय् वासः यानाच्वंम्ह नेपाःया नांजाःम्ह नशा विशेषज्ञ डा. उपेन्द्र देवकोटाया वंगु २०७५ असार ५ गते कुन्हु मृत्यु जुल ।

मरण धयागु सामान्य नियम खः जीवनया प्रत्येक न्हि आपालं मनूत सिनाच्वनी तर डा. देवकोटाया मरण नेपाःया मनूतय्गु लागिं छगू बिस्कं कथंया अनुभूति जुया बिल । लोकंह्वाःम्ह डाक्टर नापं सञ्चार माध्यमपाखें विशेष महत्व बियाः वय्कःया अवस्थाया बारे निरन्तर समाचार सम्प्रेषण जूगुलिं मनूतय्त वय्कःया ल्वय्या बारे सुसूचित जुइगु अवसर प्राप्त जुल ।

सुयातं ल्वचं कल धाःसा परिवार व डाक्टर पाखें सान्त्वना बिबिउँ उपचार यानाच्वनी । असाध्य ल्वय् जुयाः ल्वगि छुं न्हि तक जक म्वाइगु परिस्थितिइ नं डाक्टर वा परिवारजनपिंसं ल्वय् लनी तिनि धकाः हःपाः बियाः मन थकया च्वनी । ल्वगि नं डाक्टरया वासलं लाइ तिनि धकाः आशावादी जुयाः म्वानाच्वनी ।

तर छम्ह डाक्टर गुम्हेस्यां ल्वय्या विभिन्न पहलुयात पूर्ण रुपं सिउ, अन्तिम अवस्थाय् थ्यंगु सिउम्ह वयात सान्त्वना बीगु क्षमता न उपचाररत डाक्टरतय्के दु न परिवार पाखें हःपाः बीगु हे परिस्थिति दु । ल्वय् लाइमखुगु व मृत्यु निश्चित जुइगु अवस्थाय् मृत्युयात पिया च्वनेगु धयागु धात्थें पीडादायक अवस्था जूवनी । उगु पीडा डाक्टर देवकोटां फयावन ।

पुनर्जन्मय् विश्वास मयाइपिं थःगु अस्तित्व मदइगु चिन्तन यानाः भयभीत जुयाच्वनीसा पुनर्जन्मय् विश्वास याइपिं छगू भवं मेगु भवय् जन्म जूवनीगु अनिश्चितताया परिकल्पनां भयभीत जुयाच्वनी ।

अन्तिम ई न्ह्यःने वःलिसे मनूत संवेदनशील जुइगु दर्शन व अध्यात्मया बः कयाः थःत थम्हं हःपाः बीगु खँ वय्कःया अन्तिम अवस्थाया चिन्तनं प्रस्ट याः । जन्म जुइवं सकल प्राणीपिं मरण पाखे ब्वां वनाच्वनी । मरण ध्रुव सत्य खः । डाक्टर धयापिं जीवन व मृत्युया दुरीयात भतीचा तापाकीपिं जक खः ।

जीवनय् आपालं ज्या बाँकी दयाच्वनी तर दकसिबे तःधंगु ला मृत्यु जुइगु नं तःधंगु ज्या खः, उगु ज्या बाँकी दनि धकाः रोगं ग्रस्त जुइकाः मृत्यु निश्चित खंकाः वय्कःपाखें अभिव्यक्त जूगु वाक्य धात्थें मार्मिक जू । मरणयात स्वीकार यायेमाःगु बाध्यतां पिज्वःगु शव्द खः वय्कःया ।मरण छगू तःधंगु दुःख व भय खः ।

पुनर्जन्मय् विश्वास मयाइपिं थःगु शरीर नौ जुयाः चाय् ल्वाकज्याः वनी धकाः थःगु अस्तित्व मदइगु चिन्तन यानाः भयभीत जुयाच्वनीसा पुनर्जन्मय् विश्वास याइपिं चाहिँ छगू भवं मेगु भवय् जन्म जूवनीगु अनिश्चितताया परिकल्पनां भयभीत जुयाच्वनी । निगुलिं चिन्तन मनूतय्त पीडादायी जुयाच्वनी ।

मृत्यु धयागु थुलि भयावह खः कि छम्ह अविचि नरक थेंज्याःगु दुःखं जाःगु भवं च्युत जुइगु अवस्थाय् नं गुगु भवं च्युत जुइगु धयागु उम्ह प्राणीं न्ह्याग्गु नं अवस्थाय् नं व सिबें बांलाःगु भवय् जन्म जुइगु खः, उज्वःगु मृत्यु खनाः नं ग्यानाच्वनी धकाः भगवान बुद्धं धयाबिज्याःगु दु । संसारया अनित्य स्वभाव, दुःख स्वभाव व अनात्म स्वभावयात सीकाः मरणयात स्वाभाविक कथं कायेमाःगु व उकियात मेगु बांलाःगु भव दयेकेगु अवसर कथं कायेमाःगु खँ भगवान बुद्ध व ध्यानी गुरुपिंसं धयाच्वनी ।

‘मरणं तं हि जीवितं’ अर्थात म्वानाच्वनागु हे सीत खः धकाः म्वायेगु कला नापं सीगु कला नं सीकाच्वने माःगु खँ बुद्धं कनाबिज्याःगु दु । मृत्युया ई निश्चित मदु । मचा, ल्याय्म्ह, वृद्धकाल न्ह्यागु क्षण नं मृत्युया सम्भावना दुगु क्षण खः । उकिं थुकियात न्ह्याबलें स्मरण यानाच्वनेमाः व उकियात स्वाभाविक कथं काये सयेकेमाः धकाः भगवान बुद्धं मरणानुस्सति या उपदेश बियाबिज्याःगु खः ।

वसपोलया धापू अनुसार मरण जुइमाःगु थुगु भवय् मरण भययात सहज वरण यायेत मरणानुस्सति भावना आवश्यक जू । मरण इलय् गुलि शान्तपूर्वक सासः त्वःते फइ उलि हे च्युति (अन्तिम) चित्त बांलानाः मेगु भवया प्रतिसन्धि (न्हापांगु) चित्त बांलाइगु जुयाच्वन । शान्तपूर्वक मरण महत्वपूर्ण खः । मृत्यु छगू स्टेशनं मेगु स्टेशन वने थें खः धकाः विश्वविपश्यनाचार्य श्री सत्यनारायण गोयन्कां धयाबिज्याःगु दु ।

अन्तिम अवस्थाय् जुइगु चित्तया विक्षिप्ततां भावी जीवन सुथां मलाइगु खँ वसपोलं बारम्बार कना बिज्याःगु दु ।मरणयात न्ह्याब्लें सम्भावनाया परिधिइ तयाः चिन्तन याना च्वनेफत धाःसा चित्त विक्षिप्त मजुसे म्वाये फइगु नापं अकुशल कर्मपाखें तापानाच्वनीगु अवसर प्राप्त जुइगु खँ भगवान बुद्धं धयाबिज्याःगु दु ।

धम्मपदया गाथा कथं मूर्खपिंसं जक छन्हु सीमानि धकाः बिचाः याइ मखु, सीमानि धयागु विचार यायेवं कलह शान्त जुया वनी व उमिगु वर्तमान बांलानाः भविष्य सुनिश्चित जूवनी । मरणयात स्मरण याये मफयाः हे म्वानाच्वंपिं मनूत विभिन्न कथंया अकुशल कर्म प्रवृत जुयाच्वनी । द्वेष दुर्भावना, अहंकार व कलह या कारण नं मरणयात वाःचायेके मफुपिंत उत्पन्न जुइगु खः ।

फय् वयाच्वंथाय् मत सी थें आयु क्षय जुयाः थ्व शरीर क्षय जुयावनीगु स्वभाव, जन्म जुइवं हे घातकं लित्तुलिना जुइ थें मृत्युं लिनाच्वनीगु स्वभाव, सितु च्वकाय् च्वंगु लःया फुति थें, पल्पसा त्वइ थें लः प्वप्वःचाथें पलख जक अवस्थित जुयाः मदयावनी थेंज्याःगु थ्व शरीर, न्ह्याक्व हे धन दःसां नं, सः सिउसां नं, यशस्वी, बलवान, प्रज्ञावान आदिपिं सकलें सिना वनीगु स्वभावयात स्मृतिइ तयाः मृत्युया भयपाखें विक्षिप्त मजुसे म्वाये फुसा जीवन धन्य जुइगु खँ भगवान बुद्धं मरणानुस्सति सुत्रय् धयाबिज्याःगु खः । डा. देवकोटाया मरणं सीकेमाःगु पाठ नं थ्वहे खः ।