
२०७२ सालया तःभुखाचं स्यंकूगु सम्पदा पुनर्निर्माण अति सुस्तढंग न्ह्यानाच्वंगु चर्चा दु । अथे खःसां आः मुलुक संघीयताय् प्रवेश जुइधुंकाः प्रदेश सरकार व स्थानीय सरकारयात हे अधिकार सम्पन्न यानाः पुनर्निर्माणया ज्या न्ह्याकेवं पुनर्निर्माणय् छुं भतिचा गति कयाहःगु दु । येँया नुगःचू जुयाच्वंगु मरुसतः न्हापाया हे स्वरुपय् पुनर्निर्माण यायेगु ज्या येँ महानगरपालिकाया ग्वाहालिं स्थानीयतय् सहभागीताय् दयेकूगु समितिपाखें द्रुतगतिं न्ह्यानाच्वंगु दु ।
मेगु भुखाचं ध्वस्त याःगु धरहरा नं पुनर्निर्माणया लँय् दु । ल्यना च्वंगु लानीपुखू नं आः राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणं पुनर्निर्माण याइगु समाचार पिदंगु दु । भुखाय् ब्वये धुंकाः २०७३ या स्वन्तितकया दुने क्वचाइकथं पुनर्निर्माण ज्या न्ह्याकूगु खः । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं २०७२ माघ २ गते पुनर्निर्माणया शिलान्यास याःगु खः ।
तर सांस्कृतिक सम्पदा लानी पुखूया संरक्षण व थुकिया ऐतिहासिक महत्वयात पूर्णरुपं बेवास्ता यासें पुरातत्व विभाग व उगु ईया कर्मचारीं न्ह्याकाच्वंगु स्थानीय प्रशासनं लानी पुखू भिंकेगु मखु झन् हे जक स्यंकेकथं पुनर्निर्माण ज्याझ्वः न्ह्याकेवं सम्पदाप्रेमीतय्गु ब्यापक विरोधया कारणं उगु ज्या दिकेत पुरातत्व विभाग व महानगरपालिका बाध्य जुल ।
मुद्दा अदालतय् तक थ्यनेवं थुकियात पुलांगु शैली, संरचना व प्रविधिं दयेकेमाःगु खँया फैसला जुइवं ४ करोडं मल्याक येँ महानगरपालिकां याःगु खर्च सितिकं वंगु दु । पूर्णरुपं परम्परागतशैलीं दयेकातःगु लानी पुखूयात स्वीमिङ्गपुल कथं प्यखेरं ढलान यानाः दयेकाः पुननिर्माण यायेगु योजना येँ महानगरपालिकाय् निर्वाचित जनप्रतिनिधित वयेधुंकाः परम्परागत शैली, स्वरुपं हे यायेगु निर्णय जूगु खः ।
तर थुकी नं पुरातत्व विभागया जिम्माय् लाःगु पुखू दथुया बालगोपालेश्वर देगः प्राचीन शैलीं मखु, राणाकालिन शैलीं पुनर्निर्माण यायेगु जिद्दिया कारणं उगु ज्या दिना च्वंगु खः । थ्व कचवंया दथुइ आः थुकियात पुरातत्व विभाग व येँ महानगरपालिकां पुनर्निर्माण याइफइ मखु धासें राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणयात पुनर्निर्माण भाला बीगु धकाः मन्त्री परिषदं निर्णय याःगु समाचार पिहां वःगु दु ।
लानी पुखूयात मल्लकालीन शैलीं निर्माण यायेमाः धकाः जनप्रतिनिधि सरकार येँ महानगरपालिकां आपालं गृहकार्य यायेधुंकूगु दु । थ्व मल्लाकालिन शैली व प्रविधिं हे पुनर्निर्माण जुइमाःगु अडान आः नं येँ महानगरपालिकायाके दनि । थुकिया प्रविधि, स्रोत साधन व क्षमतां पूर्णगु थुगु निकायं लानी पुखूया पुनर्निर्माण भालाया दावी याये हे माः ।
थ्व निर्णययात कयाः पुरातत्व विभाग वा येँ महानगरपालिकाया आधिकारीक प्रतिक्रिया पिहां वःगु मदुनि । सम्भवत थुपिं सरकारी व अर्धसरकारी निकाय जूगु कारणं खास हे प्रतिक्रिया मवयेफु । अझ थुपिं निकायतय्सं थःपिंत कपाः स्यानाच्वंगु थुगु पुनर्निर्माण भाला प्राधिकरणयात चिलावंगु धयागु हाइसन्चोया खँ नं तायेकेफु । तर थ्व निर्णय दुने अनेक सुलाच्वंगु रहस्य नं दयेफु ।
न्हापां ला स्थानीय सरकारया मातहतया सम्पदा आः स्थानीय सरकारं हे पुनर्निर्माणया ज्या न्ह्याकेफइ धकाः छुं न्हि न्ह्यव जक याःगु राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणया निर्णयया मसी हे गने मलायेकं लानी पुखूया पुनर्निर्माणया ज्या येँ महानगरपालिकाया ल्हातं लाकाकाःगु दु । सकसिनं सिउगु खँ खः, येँ महानगरपालिकां ऐतिहासिक महत्वया मरुसतः (काष्ठमण्डप) जनसहभागितां पुनर्निर्माण यायेगु योजना न्ह्याकेवं थ्व अतिकं लोकंह्वाःगु खः ।
थुकिं येँ महानगरपालिकाया छवि जनमानस दुने सकरात्मकरुपं विकसित जुइवं छथ्व मनूत अज्याःगु उपलब्धिपाखें थारा न्हूगु खनेदु । विना अवरोध मरुसतः पुनर्निर्माणया ज्या जनसहभागितां न्ह्यानाच्वंगु व थुकिया पुनर्निर्माण लक्षित ई दुने हे क्वचाइगु नं निश्चितप्रायः दु । आः थ्व हे मोडल व तरिकां लानीपुखूया पुनर्निमाणय् नं लागू यायेत्यंगु इलय् अचानक थ्व पुनर्निर्माण आयोजना येँ महानगरपालिकाया ल्हातं लाका काःगु धयागु विडम्वनाया खँ खः ।
लानीपुखू येँ देय्या शोभा खः । थुकिया धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक महत्व जक मखु स्वनिगः सभ्यताया प्रमाण नं खः । अपाय्धंगु पुखूया निर्माण आःया ईया प्राविधिकपिंत हाथ्या जुयाच्वंगु दु । निर्माण इलंनिसें गबलें सुना मवंगु पुखू २०७२ सालया भुखाय् लिपा अन च्वंगु लः व न्या लिकयाः हे पुनर्निर्माण यायेमाःगु सोच गबले कार्यान्वयन यात, उगु इलंनिसें हे लानीपुखूया दुर्दशा शुरु जूगु खः ।
नेपालय् इलय्ब्यलय् वःगु भुखाचं लानीपुखूया क्षति याःगु व उकिया लिपा पुनर्निर्माण याःगु इतिहास दु । तर अनया लः हे लिकया पुनर्निर्माण याःगु इतिहास मदु । आःया विकसित प्रविधि व वैज्ञानिक इलय् लानी पुखूयात अझं ब्यवस्थित यायेगु, थुकिया परम्परागत प्रविधि, निर्माणयात अझं अध्ययन यायेमाःगु इलय् लानी पुखूया सम्पदा हे दोहन यायेगु उद्देश्यं लानीपुखूयात नियोजितरुपं तहस नहस याःगु खः उगु ईया तत्कालीन महानगरपालिकाया कर्मचारी प्रशासकतय्सं ।
थुकिया नं छानविन जुइमाःगु आवश्यक दु । अनया पुरातात्विक महत्वया अप्पाः, चाः व संरचना स्यंकाः गन गुथाय् यंकाः वांछ्वत वा उकियात नं ध्बाय् हिउगु खःकि धयागु आशंका ब्यापक दु । लानी पुखूया पुनर्निर्माण येँ महानगरपालिकाया जनप्रतिनिधि सरकारया नं गौरवया ज्या खः ।
मरुसतःया पुनर्निर्माण सफल जुइकथं न्ह्याकेफत, उकथं हे लानीपुखूया पुनर्निर्माणय् सफलता ल्हातय् मलाइ धयागु खँ हे जुइमखु । मेखेर येँया तिसा जुयाच्वंगु थुगु पुखूया दथुया देगः मल्लकालय् निर्माण जूगु लानीपुखू उगु हे स्वरुपं पुनर्निर्माण यायेगु येँ महानगरपालिकाया ग्वसाःसुंया निंतिं मिखाया धू जुयाब्यूगु नं अनुमान यायेफु ।
लानीपुखू खनेवं हे नेपाःगालय् मल्लकालीन सभ्यताया लू लुयावइगु ग्या चिकुं अन लानीपुखूया दथुया देगः मल्लकालीन शैली पुनर्निर्माण यायेत तयार मजुयाच्वंपिं छथ्व अझं छ्यं ल्ह्वनाच्वंगु दनि । आः थुकिया पुनर्निर्माण मल्लकालीन शैली जुइगु खः कि मखु धयागु मेगु न्ह्यसः हाकनं म्वानावःगु दु ।
लानी पुखूयात मल्लकालीन शैलीं निर्माण यायेमाः धकाः जनप्रतिनिधि सरकार येँ महानगरपालिकां आपालं गृहकार्य यायेधुंकूगु दु । थ्व मल्लाकालिन शैली व प्रविधिं हे पुनर्निर्माण जुइमाःगु अडान आः नं येँ महानगरपालिकायाके दनि । थुकिया प्रविधि, स्रोत साधन व क्षमतां पूर्णगु थुगु निकायं लानी पुखूया पुनर्निर्माण भालाया दावी हे यायेमाः । अथे जुल धाःसा राष्ट्रया धरोधर प्राचीनशैलीं धस्वानाः नेवाः सभ्यताया गौरव ल्यनाच्वनीगु जक मखसे येँ निवासीतय्त नं थःपिनिगु सम्पदा थःपिंसं हे पुनर्निर्माण यानागु गौरव काये फयाच्वनी ।
LEAVE YOUR COMMENTS