लुम्बिनी दकलय् अप्वः प्रदूषित सहर

स्वनिगःया येँ देय् अप्वः जनघनत्व व सवारी साधनया ल्याखं देय्या हे दकलय् अप्वः प्रदूषित सहर धकाः झीसं धायेगु याना वयाच्वनागु दु । झ्वाट्ट स्वयेबलय् न्ह्याम्हेसितं नं थ्व हे लगे जुइफु कि थनया जनसंख्या व सवारी साधनया घनत्व अप्वःगुलिं स्वनिगःया येँ देय् देय्या हे दकलय् प्रदूषित सहर खयेमाः ।तर वास्तविकता झीसं विचाः यानाथें धाःसा मखु । वातावरणीय प्रदूक्षण मापन तथ्यांकया लिधंसाय् स्वयेगु खःसा स्वनिगःया येँ देय् स्वयां नं लुम्बिनी दकलय् अप्वः प्रदूषित खने दु । वायु गुणस्तर मापन व अनुगमन प्रणालीपाखें प्राप्त तथ्यांककथं येँय् स्वयां नं लुम्बिनी डेढ गुणा अप्वः प्रदूषित जूगु वातावरण विभागं न्ह्यथंगु दु ।

मानव स्वास्थ्यय् लिच्वः लाकीगु अतिकं मिहिन धूया करण औसतय् येँय् स्वयां नं लुम्बिनी अप्वः दुगु लुया वःगु विभागया सहप्रवक्ता मोहनदेव जोशी कनादिल । स्वास्थ्यया दृष्टिं येँ देय् स्वयां लुम्बिनी अझ अप्वः जोखिमय् लाःगु खने दु ।सहप्रवक्ता जोशीं धयादिल, ‘लुम्बिनी अप्वः प्रदूषण जूगुया खास कारण थ्व खः धकाः धाये मफुसां तीव्र औद्योगिकीकरणया रुपय् दयाच्वंगु भारतीय सीमापाखें वयाच्वनीगु वायु प्रदूषण व लुम्बिनी जःखःया लागाय् अप्वः मात्राय् दुगु नेपाली सिमेन्ट उद्योगं पिहां वइगु धूया कण जुइ फइगु प्रारम्भिक अनुसन्धानं क्यंगु दु ।

विभागं दछि न्ह्यः हे देय्या समग्र वायु प्रदूषणया स्थिति जाँच व अनुगमन यायेत देय्न्यंकं १२ गू स्टेशना स्थापना याःगु दु । अज्याःगु स्टेशन येँया पूच्व, रत्नपार्क, किपू, धौख्यः, शंखपार्क, भैंसेपाटी व ख्वपय् दुसा स्वनिगः पिने सौराहा, लुम्बिनी व पोखराय् (स्वंगू) दु । यद्यपि देय्न्यंकं ५६ गू स्टेशनया आवश्यक जूगु विभागया धापू दु ।

#सुथय् व बहनी अप्वः प्रदूषण
वायु प्रदूषणया स्थिति जाँच याइगु स्टेशनया २४ घन्टाया तथ्यांकयात दुवालाः स्वयेगु खःसा न्हिनसिया इलय् (१२ निसें ४ ताःईतक) म्हो जक प्रदूषित जुयाच्वंगु दुसा सुथय् व बहनि दकलय् अप्वः प्रदूषित जू । दछियंकंया तथ्यांकयात स्वयेगु खःसां नं कात्तिकनिसें फागुनतक दकलय् अप्वः प्रदूषित जुइगु यानाच्वंगु दु ।स्वनिगःया हानिकारक प्रदूषणया स्रोतय् योगदानया आधारय् सवारी साधन, धू, कृषि फर्म व अगः (अप्पा भट्टा) खः ।

वातावरण क्षेत्रय् ज्या याना वयाच्वंगु संघसंस्थाया ग्वाहालिइ विभागं ग्वसाः ग्वःगु ज्याझ्वलय् सरोकारवालातय्सं वातावरण संरक्षणया ज्याझ्वः प्रभावकारी यायेत थवंथवय् समन्वय यायेमाःगु खँय् बः बिउगु दु ।वातावरण मन्त्रालयया सहसचिव डा. रामप्रसाद लम्सालं नेपालय् वातावरणलिसे सम्बन्धित तथ्यांक व स्रोतसाधनया म्हो जूसां नं उकियात प्रभावकारी रुपं परिचालन व उपभोग यायेमफुगुलिं आशा याःकथं लिच्वः हासिल याये मफयाच्वंगु धयादिल ।

#४७ प्रतिशत सवारी असफल
हानिकारक प्रदूषणया मुख्य स्रोतया रुपय् दुगु सवारी साधनया ल्याः येँय् तीव्र रुपं अप्वयाच्वंगु दु । येँय् आर्थिक दँ २०६२÷०६३ लय् करिब नीच्याद्वः सवारी साधन दर्ता जूगुलिइ आ.व. ०७२÷७३ य् थ्यंमथ्यं ग्वीच्याद्वः सवारी साधन दर्ता जूगु दु । सवारी प्रदूषण नियन्त्रण नापजाँच पास याःपिं (वाउँगु स्टीकर दुगु) सवारी साधन मध्ये नं करिब ४७ प्रतिशत सवारी साधन प्रदूषण उत्सर्जनय् असफल जूगु लुया वःगु विभागं न्ह्यथंगु दु ।

विभागं थौंकन्हय् स्थापना यानातःगु अनुगमन स्टेशनपाखें निरन्तर रुपं तथ्यांक प्रवाह याना वयाच्वंगु दु । तथ्यांकया विश्लेषण व संश्लेषणपाखें प्राप्त सुचंया लिधंसाय् देय्न्यंकंया समग्र वातावरण स्थिति सुधार यायेत रणनीति दयेकेगु, कार्ययोजना निर्माण व अध्ययन अनुसन्धान यानाच्वनागु विभागया महानिर्देशक दुर्गाप्रसाद दवाडीं कनादिल ।

#३२० आयोजनाया ईआइए स्वीकृत
नेपालय् आतकया दुने करिब ३२० आयोजनाया वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (इआइए) प्रतिवेदन स्वीकृत याःगु दु । स्वीकृत याःगु आयोजनाया ल्याखय् दकलय् अप्वः येँय् दुसा डोल्पा, जुम्ला, रौतहट, सप्तरी, सर्लाही व स्याङ्जाय् आतक वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन यायेमाःगु आयोजना न्ह्याकेमाःगु स्थिति मवःनि । स्वीकृत याःगु आयोजनाय् नं दकलय् अप्वः जलस्रोत व उर्जालिसे सम्बन्धित दुसा दकलय् म्हो कृषि व खानी लिसें सम्बन्धित जूगु विभागं न्ह्यथंगु दु ।