पन्ति नीन्यादँलिपा विश्व सम्पदा धलखय्
येँ (रासस) – ऐतिहासिक, धार्मिक-सांस्कृतिक व पुरातात्विक नगर पन्ति विश्व सम्पदाया धलखय् दुथ्याःगु जूगु दु । संयुक्त राष्ट्र संघीय अंग (युनेस्को)पाखें २५ दँ न्ह्यः प्रस्तावित काभ्रेपलाञ्चोकया पन्तियात विश्व सम्पदाय् सुचीकृत यायेगु ज्यां थुगु दँय् तीव्रता काःगु नगरं न्ह्यथंगु दु ।
धलखय् दुथ्याकेगु निंतिं लिपांगु प्रक्रिया नेपाःस्थित मन्त्रिपरिषद्या बैठकया निर्णययात पियाच्वंगु दु । पन्ति नगरयात विश्व सम्पदाया धलखय्दु थ्याकेगु ज्या थगुनेहे न्ह्याकेवं युनेस्कोया नेपाः प्रमुख क्रिष्टियन म्यानहर्टं हालय् पन्तिया ऐतिहासिक, धार्मिक व पुरातात्विक महत्वया सम्पदाया अवलोकन यानादीगु खः । अवलोकनया झ्वलय् म्यानहर्टं विशेष अभिरुचिपूर्वक देगः, सतः व पुलांगु नेपाली मौलिकता कुबियाच्वंगु छेँयात विश्व सम्पदाया धलखय्दु थ्याकेत तयार जूगु स्थानीय जनप्रतिनिधियात जानकारी याकेवं नगरं प्रक्रियाया निंतिं बजेट तकं विनियोजन याःगु खः ।
‘जिपिं थ्व हे दँय् सुचीकृत जुइगु तयारीइ वनाच्वनागु दु, चालु आर्थिक दँय् थुकिया निंतिं बजेटतकं विनियोजन यानाः ज्या न्ह्यःने न्ह्याकागु दु’, पन्ति नगरपालिकाया प्रमुख भीम न्यौपानें धयादिल । वय्कःयाकथं नगरपालिकां चालु आर्थिक दँय् विश्व सम्पदाय् सुचीकृत याकेत छगू करोड बजेट विनियोजन याःगु दु। सुचीकृतया निंतिं मन्त्रालयगत प्रक्रिया लिपांगु चरणय् थ्यंकेधुंकाः मन्त्रिपरिषदुया बैठकं निर्णय याये ल्यं दुगु नगरप्रमुख न्यौपानें जानकारी बियादिल । वय्कलं धयादिल, ‘मन्त्रिपरिषद्या बैठकं निर्णय यायेधुंकाः उगु निर्णयया लिधंसाय् युनेस्कों पन्ति शहरयात नं विश्व सम्पदाया धलखय् सुचीकृत याइ ।’
सुचीकृतया थुगु प्रक्रियाय् थःपिनिपाखें पुनःनिर्माण यायेगु ७२ खा मौलिक नेपाली छेँया विस्तृत अध्ययन प्रतिवेदन (डीपीआर) तकं स्थानीय आरपी फाउउण्डेसनं नगरयात हस्तान्तरण यायेधुंकूगु दु । झिंनिदँया कुम्भ मकर मेला (२०७८ साल) न्ह्यः हे विश्व सम्पदाय् सुचीकृत जुइधुंकीगु न्यौपानें कनादिल । वय्कःयाकथं नगरपालिकाया ज्याकूपाखें सांस्कृतिक पर्यटन विकासया निंतिं कलात्मक सिँ दयेकेगु तालिम, घरवास संचालन व पुरातात्विक सम्पदा संरक्षण ज्याझ्वः संचालन याःगु दु।
काभ्रेपलाञ्चाकेया पन्ति विश्व सम्पदाया धलखय् दुथ्यायेवं ‘पन्ति युनेस्को विश्व सम्पदा क्षेत्र’ धाइगु जुइ । युनेस्कों नं गुगुं नं देय्या विशेष सांस्कृतिक महत्व तइगु (गथेकि : वन, पहाड, ताल, द्वीप, मरुभूमि, स्मारक, भवन वा शहर) धरोहरयात थःगु सुचीइ सुचीबद्ध यायेगु याइ । थुकिया निंतिं विश्व सम्पदा समितिं चयन यायेगु ज्या याइ । सुचीबद्ध जुइधुंकाः उगु सम्पदा क्षेत्रया रेखदेख यायेगु ज्या युनेस्कोया तत्वावधानय् जुइ ।
पन्तियात सरकारं प्राचीन स्मारक संरक्षण ऐन, २०३१ कथं वि.सं. २०५८ य् ‘स्मारक क्षेत्र’ घोषणा यायेधुंकूगु दु । युनेस्कोया नेपाःस्थित निकायं वि.सं. २०५२ य् हे पन्तियात मध्यकालीन वास्तुकला क्षेत्र जूगु न्ह्यथँसें विश्व सम्पदाया धलखय् दुथ्याकेत प्रस्ताव याःगु खः । वयां लिपा सरोकारवालाया बेवास्ताया कारणं सुचीकृत यायेगु ज्या अन्योलय् लाना वयाच्वंगु नगरप्रमुख न्यौपानें कनादिल । पुरातत्व विभागपाखें हाल पन्ति नगरया ऐतिहासिक मठमन्दिर, देगः, सतः, फल्ता व पुलांगु कलात्मक शैलीया छेँया पुनःनिर्माण यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । पन्ति नगरपालिका वडा नं. ५, ६ व ७ य् जक सछि स्वयां अप्वः ऐतिहासिक देगः, फल्चा, सतः दुथ्यााच्वंगु दु । फ्रान्स सरकारया ग्वाहालिइ वि.सं. २०४८ निसें २०५५ तकया दुने अज्याःगु देगः, फल्चा, सतः आदिया मर्मत व जिर्णोद्वार यायेगु ज्या जूगु खः ।
पुरातत्व विभागयाकथं नेपाःया प्यंगू क्षेत्रयात विश्व सम्पदाया धलखय् सुचीकृत याःगु दु। स्वनिगः (स्वनिगःया न्हय्गू क्षेत्र : येँ बसन्तपू लाय्कू, यल लाय्कू, ख्वप लाय्कू, पशुपतिया देगः, स्वयम्भू, खास्ति व चाँगुनारायण) चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज, लुम्बिनी व सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्ज दुथ्यानाच्वंगु दु । नेपालं आतकया दुने पन्तिलिसें झिंन्यागू ऐतिहासिक व पर्यटकीयस्थलयात विश्व सम्पदाया धलखय् दुथ्याकेत युनेस्को समक्ष प्रस्ताव याःगु दु। थुकीमध्ये सुचीकृत जुइगुलिइ पन्ति न्हापांगु जुइगु खनेदु ।
LEAVE YOUR COMMENTS