ख्वनाय् वयाच्वंगु हाथ्या व नेवाः सरोकार

नेपालमण्डल/स्वनिगःया आदिवासी नेवाः समुदायया थीथी नेवाः वस्तीत मध्ये छगू ऐतिहासिक नापं सांस्कृतिक रुपं अले नेवाःतय्गु थःगु हे मौलिकता कथं निर्माण यानातःगु वस्ती ख्वना खः । थौंकन्हय् ख्वनाय् २०७२ सालया तःभुखाचं पीडित जुयाः थःगु छेँ मदयेका च्वनेमाःपिं यक्व हे नेवाःत दु । उमि ख्वना वस्तीया चाकःहीकं थाय्थासय् बुँ दु तर बुँइ छेँ दने मजिउ । स्मार्ट सिटी दयेकेगु धकाः अनया बुँइ छेँ दनेगु ज्या पनातःगु दु तर बुँ धाःसा न्याये मीगु याये जिउ । उकिया अर्थ बुँ मियाः आः ख्वना वस्तीइ जक छेँ दयेके धाःगु खः ।

उकिं धमाधम अनया नेवाःतय्सं बुँ मियाच्वंगु दु । उलि जक मखु राष्ट्रिय योजना धकाः थीथी योजना हयातःगुलिं ख्वनाया जग्गा आः छु जुइगु खः धकाः सकसिनं चिउताः तयाच्वंगु दु । ख्वना धइगु यल जिल्ला दुने दक्षिणपाखेया दकले अप्वः बुँज्या याना नयेगु ल्यं दनिगु अर्थात खेतीयोग्य जग्गा दुगु थाय् खः । अन आःया अवस्थाय् सरकारं गुगु योजनात हयाच्वन उकियात लागू यायेगु खत धाःसा अनया फुक्क जग्गा मध्ये बच्छि जग्गा ला लँय् जक लाइगु अवस्था दु । उकिया अर्थ अन लँया लँ जुइ । अले नेवाःतय्गु जग्गा कयाः विकास यायेगु योजना दयेकाच्वंगु दु ।

थुकिं यानाः आः ख्वनाया नेवाःत विस्थापित जुइगु सम्भावना अप्वया वल धइगु तायेकाः अनया नेवाःतय्सं स्थानीयवासीयात सचेत यायेगु नितिं अभियान हे न्ह्याकूगु दु । नेवाः मखुपिंसं ख्वकना धायेगु याना वयाच्वंगु ख्वनाय् छुं दिं न्ह्यः जक तःजिक छगू विरोधसभा जूगु खः । गुगु विरोधसभा धइगु ख्वनावासीतय्सं थःपिनिगु नितिं थःपिंसं हे याःगु ज्याझ्वः खः । उपत्यकाब्यापी सडक विस्तार संघर्ष समितिया प्रतिनिधि नापं आदिवासी जनजाति मानव अधिकार वकिल पुचः लाहुर्निपया प्रतिनिधित तकं सहभागी जूगु अले सलंसःम्ह स्थानीयवासीत दुथ्याका खुल्ला रुपं याःगु उगु सभा धइगु ख्वनाया इतिहासय् हे थःपिनिगु नितिं थःपिंसं याःगु विरोध सभाया छगू लुमंकेबहःगु ज्याझ्वः जुया बिउगु दु ।

नेपाल सांस्कृतिक पुनर्जागरण अभियानपाखें याःगु उगु ज्याझ्वलय् राज्यसत्तां ख्वनाया नेवाःतय्त विस्थापित यायेत्यंगुलिं थःपिनिगु हक अधिकारया नितिं आः छप्पँ जुयाः संघर्ष यायेगु बाहेक मेगु लँपु मदु धकाः सकसिनं छप्वाः हे म्हुतु जुयाः न्ववानादीगु खः । उगु अभियानपाखें अन इना बिउगु विज्ञप्तिइ थुकथं न्ह्यथनातःगु दु ‘नेपाःया नां नेपाल हे नेपार आदिवासी जातिया नामं जूगु खः । थ्व हे जातिं थःगु मौलिक भाषा, वसः, कला, लिपि नापं थःगु जाति विकास याःगु, आर्थिक, समाजिक, राजनीतिक, भौतिक सभ्यता, स्वतन्त्रताया कारणं सन् १९५६ सं नेपालं संयुक्त राष्ट्रसंघया सदस्यता प्राप्त याःगु खः । थनया नेवाः आदिवासीत प्राचिन इलंनिसें हे स्वनिगलय् बसोवास याना वयाच्वंपिं खः ।

थ्व हे नेवाः जातिया ज्यापुतय्सं दकले न्हापां नेपालय् शासन याःगु खः । नेवाः आदिवासीतय्सं गां शहर थःगु मौलिक कथं निर्माण यानाः विश्वया न्ह्यःने वास्तुशास्त्र व सिद्धान्तया विकास याःगु खः । थ्व वास्तुशास्त्रत गांगामय् थःने, दथु व क्वःने यानाः स्वब्वय्थलाः थीथी स्थानीय पुचः व त्वाः दयेकूगु खः । नेपालभाषां क्वःने खँग्वःया अर्थ खस भासाय् क्वय्पाखे धाःगु खः । अथे हे क्वय्या वस्तीया शहर जुयाः कुदेश धायेगु याना वयाच्वंगु खः । आः तक लुयावःगु इतिहासय् न्यखुक्वया रुद्रायण द्यः १३३८ दँ न्ह्यः पलिस्था जूगु लिखित दस्तावेज दु ।

आः लोकतान्त्रिक शासकतय्सं थुगु ख्यलय् आदिम कालंनिसें च्वना वयाच्वंपिं ज्यापु आदिवासीतय्गु च्वनेगु, नयेगु, पुनेगु, सामाजिक नापं आर्थिक ख्यलं हे विस्थापित यायेगु कथं हःगु राष्ट्रिय योजनात खः हाइटेन्सन लाईन १४२ केभीपाखें २५÷२५ मिटर, फाष्ट ट्रायक दयेकीगु इलय् ५०÷५० मिटर, अथे हे सर्भिस ट्रायक दयेकीगु इलय् ८÷८ मिटर, बसपार्कया नितिं ५०० रोपनी, बाहिरी चक्रपथ निर्माणया निंतिं ५००÷५०० मिटर, बागमती करिरोड दयेकेत २०÷२० मिटर जग्गा कायेगु, स्मार्ट सिटी दयेकेगु, रेल मार्ग दयेकेगु लगायतया योजना हःगु दु ।’

थुकथं ख्वनाया नेवाःत आः वयाः थःपिनिगु अस्तित्वयात हे संकटय् लानाच्वंगु वाःचायेकाः मंकाः कथं अभियान न्ह्याकेगु नाप नापं संघर्ष यायेगु योजना दयेका वनाच्वंगु दु । थौं ख्वनाया नेवाःत विस्थापित जुइगु धइगु स्वनिगः अथवा नेपालमण्डलया छगू महत्वपूर्णगु नेवाः वस्तीया नेवाःत हे विस्थापित जुइगु खः । ख्वनाया सिकाली द्यः नापं अनया ऐतिहासिक सांस्कृतिक सम्पदात नष्ट जुइगु धइगु नेवाः सभ्यतायात हे तःधंगु लिच्वः लाइगु खः । ख्वनाया नेवाःतय्त गुकथं अस्तित्वया संकट वयाच्वन थ्व धइगु नेवाःतय्गु नितिं हे छगू कथंया हाथ्या खः ।ख्वनाय् वयाच्वंगु ला छगू उदाहरण जक खः । अथे हे सतक विस्तार धकाः विकासया नामय् स्वनिगःन्यंकंया नेवाःतय्त संकट वयाच्वंगु दु ।

बाहिरी चक्रपथं नं उगु हे कथंया समस्या, फाष्ट ट्रायकया नामं नं अज्वःगु हे समस्या । थ्व धइगु स्वनिगःयात कंक्रिटया शहर दयेकेगु योजना कथं हे वयाच्वंगु खः । स्वनिगःया मौलिकतायात न्हंकाः पिनें वःपिं मनूत जक च्वनेगु थाय्या रुपय् हिला यंकेगु अले नेवाःतय्गु अस्तित्वयात समाप्त यायेगु, नेवाःतय्गु पहिचानयात न्हंका छ्वयेगु अभियान कथं हे राज्यसत्तां ज्या यानाच्वंगु खः । देय् संघीय संरचनाय् वने धुंकाः विकास निर्माण नं विकेन्द्रित जुइ अले गां गामय् हे सरकार दइ धकाः धाइपिं राजनीतिक दलया नेतातय्सं थ्व इलय् हाकनं स्वनिगलय् जक विकास केन्द्रित यायेगु अले ख्वना थेंजाःगु नेवाः वस्तीयात संकटय् लाकेगु, नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु योजना सहित न्ह्याः वनाच्वंगु दु धकाः धायेछिं ।

थौं ख्वनाया नेवाःतय्त वःगु समस्या धइगु उमित जक वःगु समस्या धकाः मेमेगु थासय् च्वंपिं नेवाःतय्सं थुइकल धाःसा मेपिन्त नइम्ह धुं कन्हय् थःत नं नयेफु धकाः थुइकेमाः । ख्वनाया नेवाःतय्त वःगु समस्या दकले न्ह्यःने तयाः सतक विस्तारंनिसें बाहिरी चक्रपथ निर्माण, स्वनिगलय् धुलं समस्या जूगु, लःया समस्या नापं फुक्क कथंया समस्यायात न्ह्यःने तयाः स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्सं मंकाः कथं आन्दोलन यायेगु नितिं तयार जुइमाः । थुगु खँय् नेवाः अधिकार, नेवाः पहिचान धकाः हाला जुइपिं नं गम्भीर जुयाः न्ह्याः वनेमाःगु ई वःगु दु ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS