विधि व प्रक्रिया हाचां गाइपिं नेतात

‘राजनीतिक दलसम्बन्धी नियमावली, २०७४ या नियम २५ या उपनियम (६) कथं उगु दलया साविक विवरण हे कायम जुयाच्वंगु जानकारी नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) या अध्यक्ष केपी शर्मा ओली व अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डयात बीगु’ धकाः वंगु माघ १२ गते निर्वाचन आयोगं निम्हं अध्यक्षयात पौ च्वयेधुंकाः पार्टी मिले जुयाच्वंगु इलय् वामदेव गौतमयात उपाध्यक्ष दयेकूगुनिसें निफाला जुइधुंकाः केपी शर्मा ओली पक्षं दयेकूगु सलंसः केन्द्रीय कमिटीया दुजः व प्रचण्ड-माधव पक्षं केपी शर्मा ओलीयात अध्यक्ष पदं चीकूगु तक फुक्क निर्णय स्वतः बदरभागी जुइगु खनेदुगु दु ।

नेपाःया सरकार चले याइपिंसं संविधानय् हे मदुकथं संसद विघटन याःगु ला द हे दु, थःगु राजनीतिक दलया निर्णय तकं कानूनकथं मयाःगु धइगु खँ थुकिं सीदु। देय्या कानूनकथं ला छु थःगु हे पार्टीया विधानकथं नं ज्या मयाः धइगु खँ निर्वाचन आयोगं हे च्वःगु थुगु विवरणं प्रस्ट याइ –
‘नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) या अन्तरिम विधान-२०७५ या धारा १८(६)८ स आधिकारिक निर्देशन र पत्राचारय् निम्हं अध्यक्षया हस्ताक्षर दइगु व्यवस्था, धारा ४३ (ब) स केन्द्रीय कमिटीया कुल दुजःया ल्याखय् १० प्रतिशत स्वयां आपाः मजुइक दुजःत मनोनयन यायेफइगु व्यवस्था, धारा ६१ स दुगु अनुशासनया कारवाही सम्बन्धी व्यवस्था, धारा ७१ स दुगु विधान संशोधन यायेमाल धाःसा केन्द्रीय कमिटीया स्वब्वय् निब्व बहुमतं यायेफइगु व्यवस्था दुगु खनेदुगुलिइ उकथं यानाः राजनीतिक दलसम्बन्धी ऐन, २०७३ या दफा ५१, राजनीतिक दलसम्बन्धी नियमावली, २०७४ या नियम २५ व ऐ. नियमावलीया अनुसूची १८ कथं निम्हं अध्यक्षं न्ह्यथनातःगु कानूनया विधि व प्रक्रिया पुरा यानाः विवरण परिवर्तन, संशोधन व हेरफेरया निंतिं च्वयावःगु खनेमदुगु व ऐ. नियमावलीया नियम २५ या उपनियम (५) कथं उज्वःगु विवरणय् आयोग सन्तुष्ट जुइमफुगुलिं यानाः नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा)या गुगुं विवरण परिवर्तन, संशोधन वा हेरफेर जुइफुगु खनेमंत ।’

थुकथं सरसर्ती स्वयेबलय् डबल नेकपाया गुगुं ज्याखँ यायेमाल धाःसा निम्हं अध्यक्षया हस्ताक्षर माःगु जुयाच्वन । आः निम्ह निखे जूबलय् छम्ह जक अध्यक्षं छगू लख मनूया ल्हाःचिं कयाः ज्या याःसां छुं ल्याः मदइगु जुयाच्वन । थुगु ल्याखय् केपी शर्मा ओलीं सल्लाह यानाः हे ब्यागः ब्यागः जुइ धकाः प्रचण्डयात धाःगु पाय्छि हे जुयाच्वन । तर अध्यक्ष ओलीं कानूनी ल्याखं मखसें छेँ ब्यागः जुइगु, छाय् ल्वानाः ब्यागः जुइगु? मिले जुयाः हे ब्यागः जुइगु धायेथें हे खः । थ्व खँ निम्ह अध्यक्षया दुबिस्ताया खँ जुयाच्वन । थुगु दुबिस्ता खँ प्रचण्डं माधव नेपाल, झलनाथ व वामदेव गौतमपिनि पुचलय् वनाः कनाबिउबलय् ओली तं चाःगु खः । थ्वयां लिउ तिनि प्रचण्डया १९ गू पेजया प्रतिवेदन व ओलीया ३८ पेजया लिसः मुँज्याय् प्रस्तुत जूगु खः ।

डबल नेकपाया गुगुं ज्याखँ यायेमाल धाःसा निम्हं अध्यक्षया हस्ताक्षर माःगु जुयाच्वन । आः निम्ह निखे जूबलय् छम्ह जक अध्यक्षं छगू लख मनूया ल्हाःचिं कयाः ज्या याःसां छुं ल्याः मदइगु जुयाच्वन । थुगु ल्याखय् केपी शर्मा ओलीं सल्लाह यानाः हे ब्यागः ब्यागः जुइ धकाः प्रचण्डयात धाःगु पाय्छि हे जुयाच्वन ।

डबल नेकपा दुनेया विवादया ज्यंकेगु ज्याय् निक्वः धइथें सफल जूम्ह चिनिया राजदूत होउ याङ्छिं लिपांखुसी पार्टीया विवाद ज्यंकेत प्रधानमन्त्री ओली राजीनामा बीत नं तयार जुइमाः धाःबलय् चिनिया राजदूतप्रति ओलीया मोहभंग जुयाः भारतपाखे लीगु व अनंलिपा भारतया जासूसी संस्था ‘रअ’या नायः समन्त गोयल, स्थलसेनाध्यक्ष मनोज मुकुन्द नरवणे व विदेश सचिव हर्षवद्र्धन श्रृंगला नेपाः वःगु खः धइगु गुगु कथन दु, थ्व वास्तविक हे खः धकाः आपाः मनूतसें पत्याः यानाच्वंगु दु। न्हापा निदँत्या पालंपाः प्रधानमन्त्री जुइगु सहमतिया थासय् प्रचण्ड कार्यकारी अध्यक्ष जुयाः ओलीयात ५दँया प्रधानमन्त्री दयेकेगु धकाः नं सहमति जूगु खः । तर रेणु यादव-सुरेन्द्र यादव प्रकरण अर्थात् इपिंमध्ये छम्हेसित उपसभामुख व छम्हेसित मन्त्री दयेकेत धकाः राजनीतिक दलसम्बन्धी ऐनय् अध्यादेशं संशोधन यायेगु ज्या व विपक्षी दलया नेता हे म्वायेक संवैधानिक परिषद्या मुँज्या च्वनेफइगु अध्यादेश लिपा गुगु ल्वापु जुल उकिया समाधान नं कार्यदल दयेकाः उकिं याःगु सिफारिसकथं ज्या यायेगु धकाः वंगु भदौलय् समाधान याःगु खः । थुपिं नितां ज्याय् चिनिया राजदूतया भूमिका दुगु खः । निक्वःतक प्रचण्ड व माधव नेपालपिं ओलीया कार्यकर्ता जुयाः मिले जूगु हे खः । तर ओलीं मन्त्री नियुक्त याःबलय् कृष्णगोपाल श्रेष्ठ, रामवीर मानन्धर, लीलाराज श्रेष्ठयात दुकाःगु व राजदूत नियुक्त याःबलय् नं अर्थमन्त्री त्वःताः मन्त्री सरहया आर्थिक सल्लाहकार जूम्ह युवराज खतिवडायात अमेरिकाया राजदूत व बेलायतया निंतिं राजदूत नियुक्त यानाबिउबलय् हाकनं विवाद पिहां वःगु खः । थुलि जक मखु, नेकपा मिले जुल, आः भागबण्डा यानाः ३ नं प्रदेशय् अष्टलक्ष्मी मुख्यमन्त्री जुइगु जुल धकाः मनूतसें अनुमान यानाच्वंगु इलय् हे ओली पक्षं ला कर्णालीया मुख्यमन्त्री महेन्द्रबहादुर शाहीयात चीकेगु कुतः जुल । थुकिं यानाः चिनिया राजदूतपाखें मोहभंग जूम्ह ओलीं अबलय् हे प्रचण्डयात टार्गेट तयाः राजनीति सुरु यायेधुंकूगु खनेदु ।

नेकपा विवाद व विभाजनया खँ कुलेबलय् च्वय् न्ह्यथनाकथंया घटनाक्रम त्वःफिके मजिउ। थुगु घटनाक्रमं नेकपा विभाजनया घटना आकस्मिक मखु, योजनाबद्ध खः धइगु खँ पिहां वइ । २०३९ सालय् माधव नेपाल, झलनाथ खनालपिंसं सीपी मैनालीयात चीकाः थःपिंसं पार्टी कब्जाय् कयाः ज्या न्ह्याकूबलय् सीपी मैनाली गथे साक्षी किनाराया सदर जुयाः च्वनाच्वन अथे हे प्रचण्ड, माधव नेपाल व झलनाथ खनाल नं च्वनाच्वन धाःसा जक पार्टी छगू हे जुयाच्वनीगु अन्यथा मजुइगु धइगु अवस्था ला खनेदयेधुंकूगु खः । पार्टी दुने ओली सर्वेसर्वा जूगु अझ सरकारय् नं सर्वेसर्वा जूगुलिइ थुपिं स्वम्हं नेतातय्गु ओलीयाके हे झारे यानाः नयेगु प्रवृत्ति नं जिम्मेवार खः । थ्व खँ ल्वःमंके मजिउ। २०७४ मंसिरया चुनाव लिपा सपथ ग्रहण हे मयाःपिं सांसदपिंत मुंकाः माधव नेपालं हे ओलीयात संसदीय दलया नेता घोषित यानाः लापा थाकुगु खः । हाकनं माओवादी अलग पार्टी जूसां इमिगु समर्थन नं स्वतःसिद्ध थें यानाः हथाय् चायाः राष्ट्रपतिपाखें प्रधानमन्त्री नियुक्ति याःगु पत्रय् मिति हे मिले मजूगु नं सकसिनं खंगु हे खः । वास्तवय् प्रधानमन्त्री ओली निगू पार्टी मिले जुयाः प्रधानमन्त्री जूम्ह खः । उकिं धारा ७६ (२) कथंया प्रधानमन्त्री खः । तर अबलय् ज्याखँ याःबलय् थुकिया छुं ल्याः मतः । ‘आफ्नो हात जगन्नाथ’ थें यानाबिल । थुकथं ओलीयात संसदीय दलया नेता घोषित यानाः ४ नम्बरय् लानाच्वंम्ह माधव नेपाल ३ नम्बरया वरिष्ठताय् च्वन व झलनाथ खनालयात ४ नम्बरय् छ्वयाबिल । थुकथं पदय् दुम्हेसिके ज्या कयाः नयेगु टपरे पहः नं नेकपा विभाजन जूगुलिइ जक मखु, देसय् संघीयता, गणतन्त्रय् तकं खतरा वःगु खँया जिम्मेवार खः ।

विजयकृष्ण श्रेष्ठ

च्वमिया मेमेगु

• कम्युनिस्टतय्गु एकता व विभाजन न्हूगु खँ मखु
• नेपाः पार्टी व नेवाः राजनीति
• कम्युनिस्ट आन्दोलनया नं समीक्षा जुइमाल
• कानूनया कि अदालतया राज ?
• संविधान दयेकूगु ईया प्रतिगमन भिंकेगु गुबले ?