अस्तित्वया संकटय् अभिलेखालय

थीथी दृष्टिकोणं महत्वपूर्ण भ्वंयात अभिलेखया रुपय् व्यवस्थित व सुरक्षित तरिकां तयेत स्थापना यानातःगु राष्ट्रिय अभिलेखालयया हे अभिलेखया अस्तित्व संकटय् लाःगु दु । मन्त्रिपरिषदं वि.सं. २०७१ बैशाख २४ गते याःगु निर्णयकथं अभिलेखालय दुगु रामशाहपथय् च्वंगु भवन सर्वोच्च अदालतया निंतिं खाली यायेमाः ।

राष्ट्रिय रुपं महत्वपूर्ण दस्तावेज दुगु थ्व भवन सर्वोच्चया ग्यारेज दयेकेत तःक्वः तःक्वः पत्राचार जुइधुंकूगु दु । मन्त्रिपरिषदं अभिलेखालययात नारायणहिति दरवार संग्रहालयय् ल्ह्ययेगु निर्णय याःगु खः । थौंकन्हय् दुगु थासं ल्ह्ययेगु ज्या जुल धाःसा अभिलेखया रुपय् तयातःगु दस्तावेज सुरक्षित मजुइगु अभिलेखालयया आः नकतिनि जूगु ५१ क्वःगु वार्षिकोत्सवया झ्वलय् जानकारी बिउगु दु ।

ज्याझ्वलय् संस्कृति, पर्यटन व नागरिक उड्डयनमन्त्री रविन्द्रप्रसाद अधिकारीं अभिलेखालयय् संग्रंह यानातःगु बहुमूल्य चीजबीज दुरुस्त जुइगु सुनिश्चित मजूतले गनं नं ल्ह्ययेगु ज्या जुइमखु धकाः प्रतिवद्धता प्वंकादिल ।

‘थ्व विषयप्रति मन्त्रालयया गम्भिररुपं ध्यानाकर्षण जूगु दु, खेलाची तरिकां अभिलेखालय सारे यायेगु ज्या जुइमखु, थ्व मेथाय् ल्ह्ययेन्ह्यः सछिक्वः विचाः यायेमाः, अभिलेखालययात थन मल्हययेत आवश्यक जुल धाःसा मन्त्रिपरिषद बैठकय् पुनःविचारया प्रस्ताव यंकेगु जुइ’, वय्कलं धयादिल ।

अभिलेखालय मेपिंसं ल्ह्ययेत्यंगु खःसां सर्वोच्चं मल्ह्ययेत फैसला यायेमाःगु थासय् थम्हं हे तःक्वः तःक्वः पत्राचार यायेगु गलत जूगु मन्त्री अधिकारीया धापू दु । खोज याइगु ज्ञानया केन्द्रया रुपय् थुकिया विकास यायेमाःगु खँय् वय्कलं बः बियादिल । थन च्वंगु सामग्रीयात प्रविधिया उपयोग यानाः संरक्षण यानाः पिने लानाच्वंगु सामग्री चूलाकेगुलिइ लगे जुइत मन्त्री अधिकारी निर्देशन बियादिल ।

शताब्दी वाङ्मय पुरुष सत्यमोहन जोशीं ऐतिहासिक, सांस्कृतिक व पुरातात्विक दृष्टिं महत्वपूर्ण संग्रह दुगु थासय् सर्वोच्चया ग्यारेज तयेगु विषय आपत्तिजनक जूगु धयादिल । ‘अभिलेखालय लःफय् (हावापानी) मिले यानाः उपयुक्त थासय् दयेकातःगु दु, भुखाय् प्रतिरोधात्मक थ्व भवन मेथाय् ल्ह्ययेबलय् थनच्वंगु सामग्री दइमखु, उकिं मेथाय् ल्ह्ययेगु खँ मान्य जुइ फइमखु, ‘नवग्रन्थ’, ‘प्रज्ञापारमिता’ थेंज्याःगु दुर्लभ ग्रन्थ थन दु’, वय्कलं धयादिल ।

अभिलेखालय मेपिंसं ल्ह्ययेत्यंगु खःसां सर्वोच्चं मल्ह्ययेत फैसला यायेमाःगु थासय् थम्हं हे तःक्वः तःक्वः पत्राचार यायेगु गलत खः ।

सिल्भां लेभीं अभिलेखालयय् हे च्वनाः निगू भागया नेपाःया इतिहास च्वःगु शताब्दी पुरुष जोशीं लुमंकादिल । थन च्वनाः अध्ययन याये मंदुपिनिगु निंतिं आपालं सामग्री छगू हे थासय् चूलाइगुलिं थुकिया संरक्षणय् सकसिगुं ध्यान वनेमाःगु वय्कःया धापू दु । मन्त्रालयया सचिव कृष्णप्रसाद देवकोटां अभिलेख संरक्षण ऐन – २०४६ व नियमावली – २०६३ कथं ऐतिहासिक दस्तावेज संरक्षयाया निंतिं अभिलेखालय ल्ह्यये फइमखु धयादिल ।

इतिहास व संस्कृतिया अध्ययनया निंतिं महत्वपूर्ण केन्द्रया रुपय् थुकियात विकास यायेमाःगु वय्कःया धापू दु । पुरातत्व विभागया महानिर्देशक भेषनारायण दाहालं नेपाःसम्बन्धी जानकारी कायेगु शोध केन्द्रया रुपय् दुगु अभिलेखालयं राजस्वतकं बांलाक म्ह्याच्वंगु न्यंकादिल । थ्व हे कारणं हालय् अभिलेखालया स्तरवृद्धि जुयाः विभागस्तरया ज्याकू जूगु वय्कलं सार्वजनिक यानादिल ।

अभिलेखालयया निमित्त प्रमुख सौभाग्य प्रधाना·ं २०२४ असोज १७ गते स्थापना जूगु संस्थाय् थौंकन्हय् न्यागूगु शताब्दीनिसेंया ताडपत्र, भोजपत्र, नीलपत्रय् च्वयातःगु स्वीनिद्वः हस्तलिखित ग्रन्थ दुगु जानकारी याकादिल । निगू लाख सपूmया माइक्रोफिल्म यानाः सुरक्षित रुपय् तयातइगु वय्कःया धापू दु ।

अभिलेखालयं पिथंगु सफू, ऐतिहासिक दस्तावेज लगायत सामग्रीया ब्वज्या नं शुरु जूगु दु । ब्वज्या वइगु असोज २६ गतेतक न्ह्याइगु जानकारी बिउगु दु । थन धर्म, आयुर्वेद, ज्योतिष, तन्त्र आदि विषयया महत्वपूर्ण हस्तलिखित ग्रन्थ दु । च्यागूगु शताब्दीया ‘सद्धर्मपुण्डरिक’, गुंगूगु शताब्दी शुरुवातया ईया ‘स्कन्दपुराण’, सन् १३८० या जयस्थिति मल्लकालीन न्हापांगु लिखित कानूनया रुपय् दुगु ‘न्याय विकासिनी’ (मानवधर्म न्यायशास्त्र)’ थेंज्याःगु प्रसिद्ध हस्तलिखित ग्रन्थ नं अभिलेखालयय् सुरक्षित दु ।

अथे हे ऐतिहासिक सरकारी भ्वं, सनद, सवाल, लालमोहर, स्याहा मोहर, एकछापे, द्विछापे, सन्धि सम्झौता व नेपाःया न्हापांगु समाचारपत्रया रुपय् दुगु गोरखापत्र, द राइजिंग नेपाल, निजामति कर्मचारीया अभिलेख सुरक्षित रुपय् तयातःगु दु । उगु इलय् अभिलेखालं थुगु दँय् पिथंगु ‘अजीर्णमञ्जरी’, ‘अनुपानमञ्जरी’ व ‘नेपाः व भारतया ऐतिहासिक दस्तावेजया अध्ययन’या मन्त्री अधिकारी विमोचन यानादीगु खः ।