ने. सं. ११४२ कौलाथ्व सप्तमी

थिमिइ म्ये प्वाः खनेगु जात्राया विधि शुरु

बिस्काः जात्राया झ्वलय् मध्यपुर थिमिया बोडेय् दँय्दसं म्ये प्वाःखनिगु जात्राया बारे ला यक्वसिनं सिउगु हे जुल । थ्व मध्यपुर थिमिया चोडेय् नं म्ये प्वाः खनी धइगु खँ धाःसा यक्वसिनं सिउगु खइमखु । छाय्कि थ्व जात्रा दिनाच्वंगु नं छगू दशक स्वयां अप्वः दयेधुंकल । वि.सं. २०६३ सालंनिसें दिनाच्वंगु व थगुनेनिसें शुरु जूगु थिमिया म्येँ प्वाः खनेगु जात्रायात थुगुसी नं निरन्तरता बीगु जूगु दु ।

थुगुसी जात्रायात निरन्रता बीगु झ्वलय् मध्यपुरथिमि–५ चोडे त्वाःया ४० दँ दुम्ह बालकराम श्रेष्ठं म्ये प्वाः खनादीगु जूगु दु । थ्व म्ये प्वाः खनीगु जात्रा धाःसा येँयाःपुन्हिया इलय् जुइगु खः । उकिया निंतिं चोडेय् येँयाःपुन्हिया म्ये प्वाः खनीगु जात्रा व्यवस्थापन समितिं ग्वसाः ग्वःगु पत्रकार सम्मेलनय् वय्कलं लोप जुया वनेत्यंगु जात्रा व परम्परायात जीवित याना तयेत थुगुसी थम्हं म्ये प्वाः खनेत्यनागु धयादिल ।

स्थानीय ल्याय्म्हतय् कुतलय् थगुने बालकुमारिया २९ दँ दुम्ह वीरेन्द्रभक्त गजु श्रेष्ठं म्ये प्वाः खनाः दिनाच्वंगु जात्रायात हाकनं संचालनय् हयादीवं थुगुसी नं जात्रायात निरन्तरता बीत श्रेष्ठ तयार जुयादीगु खः । श्रेष्ठं थः कका कृष्ण नानिचा श्रेष्ठं स्वक्वःतक म्ये प्वाः खनादीगुलिं थम्हं नं थ्व जात्रा मदीमा व निरन्तर न्ह्यानाच्वनेमा धकाः म्ये प्वाः खनेत तयार जुयागु धयादिल ।

वीरेन्द्रभक्त गजु श्रेष्ठं थः अबु मदयाः दुःखं च्वनेमाःगुलिं म्ये प्वाः खनीगु मजुइवं बालकराम तयार जुयादीगु खः । बोडेय् थें हे थन नं म्ये प्वाः खनीम्ह मध्यपुरथिमिया श्रेष्ठ थरया हे जुइमाःगु प्रचलन दु ।येँयाःपुन्हिकुन्हु सनिलय् म्ये प्वाः खनाः न्यायेकीगु जात्राया निंतिं माःगु मुलु दयेकेत मुलु दयेकीम्ह कःमि नायः रामभक्त नकःमियात पुजा यानाः भ्वय् नकेधुंकाः मुलु दयेकेगु शुरु जुइ ।

मुलु दयेकेगु ज्या सिधःगु करिब लत्या (४५न्हु) लिपा नयागु १० इन्च ताःहाकःगु मुलुं म्ये प्वाः खनेगु प्रचलन दु । थ्व अवधि तक मुलुयात चिकनय् थुनाः तयातयेगु प्रचलन दु । आर्थिक अभावया कारणं थिमिया म्ये प्वाः खनेगु जात्रा आवंलि लोप जुइके मबीगु समितिया दुजः रुपेश सुवा श्रेष्ठं जानकारी बियादिल । स्थानीयतय्पाखें ध्यबा मुंकाः जात्रा संचालन याइगु खः ।

उकिया निंतिं स्थानीयतय्सं थगुने हे छगू समितितकं दयेकूगु खः । थनिं नीन्यादँ न्ह्यः हे बन्द जुयाः न्हनेधुंकूगु थ्व जात्रा कृष्ण नानिचा श्रेष्ठं वि.सं. २०५२ सालय् म्ये प्वाः खनाःजात्रा संचालनय् हःगु खःसा वय्कः थम्हं हे वि.सं. २०५७ व २०६३ सालय् यानाः झिदँया दुने स्वक्वःतक म्येँ प्वाः खनादीगु खः । थ्व दथुइ मेगु इलय् गबलें नं जात्रा संचालन याये मफयाच्वंगु खः ।

स्थानीयतय्सं धाःकथं किंवदन्तीकथं प्राचीनकालय् भूत–प्रेत, पिशाच, ख्याः व कवंचां मध्यपुरथिमिया वासिन्दातय्त तसकं दुःख बीगु यात । थुमिसं तान्त्रिक विधिपाखें ज्वनाः म्ये प्वाः खनाः नगर चाःहिकेवं लिपा दुःख बीगु त्वःता हःगु व थ्व जात्रा संचालन यायेधुंकाः देशय् भूत–प्रेतं दुःख मबीगु, ल्वय्, अनिकाल, अनावृष्टि, अतिवृष्टि, तःभुखाय् थेंज्याःगु ग्याःचिकु मदयावनी धइगु जनविश्वास दुगु वि.सं. २०६३ सालय् म्ये प्वाः खनादीम्ह कृष्ण नानिचा श्रेष्ठं कनादिल ।

म्ये प्वाः खनीम्ह मनुखं च्यान्हु न्ह्यवंनिसें बालकुमारि द्यःयाथानय् ‘मू पुजा’ (देगःया प्यखेरं कापतः त्वपुनाः याइगु पुजा) यायेमाःगु प्रचलन दु । च्यान्हुवंनिसें छछाः जक नयाः शुद्ध जुयाः च्वनेमाःगु, झंगःपछियात थी मजिउगु, म्ये प्वाः खने छन्हु न्ह्यः थः जहान (कलाः)या ख्वाःतकं स्वये मजिउगु वय्कलं धयादी ।

अथे हे प्यन्हु न्ह्यवंनिसें लगातार दक्वं परिकार दयेकाः नगरय् च्वंपिंत भ्वय् नकेमाःगु परम्परा दु । म्ये प्वाः खनेत थिमिइ हे च्वंगु सलिं, ग्वय् व म्वाःम्ह न्यालिसें दिगु भैरव द्यःयाथाय् पजाः यायेगु परम्परा दु । म्ये प्वाः खनीगु न्हिकुन्हु थिमि लाय्कूया नायः पःमां वनाः हनुमानध्वाखा लाय्कुलिं जुजुया चिंकथं खड्ग ज्वनाः वलकि म्ये प्वाः खनेगु ज्या न्ह्याइ ।

येँयाःपुन्हिकुन्हु दिगु भैलःद्यःया देगलय् मन्दलय् म्ये प्वाः खंकाः साय्मितय्सं च्याकूगु यांमत न्ह्यःने न्ह्यःने तयाः म्ये प्वाः खंम्हं चन्द्राकारया मिप्वाःथें यानाः दयेकातःगु भ्वाय् अर्थात महादीप कुबिया देय् चाःहिलेगु प्रचलन दु । म्ये प्वाः खनाः देय् चाःहिले धुंकाः बालकुमारि द्यःयाथाय् वयाः म्ये प्वाः खंगु मुलु लिकयाः लिक्कसं च्वंगु देगःया हे थामय् ताना बीगु परम्परा दु ।

थ्व जात्राय् छक्वःया पालय् नीन्हय्म्हेसिनं तक म्ये प्वाः खंगु इतिहास दुगु नं जानकारी पत्रकार सम्मेलनय् बिसें तःदँ न्ह्यः न्हापा पशुपति व गुहेश्वरीनिसें चाँगुनारायण तक नं यंकेगु परम्परा दुगु जानकारी बिउगु दु । म्ये प्वाः खनाः प्वाः गंगु थासय् बालकुमारि देगःया चाः तया बिल धाःसा घाः लनीगु व उकी मेगु छुं नं वासः यानाच्वनम्वाः धइगु जनविश्वास दु ।

म्ये प्वाः खनेबलय् दैवी शक्ति प्राप्त जुइ धइगु नं विश्वास दु । म्ये प्वाः खनेगु जात्रा संचालनया निंतिं म्होतिं नं ७ गू लाख तका खर्च जुइगु अनुमान यानागु समितिया सचिव हरिसुन्दर श्रेष्ठं कनादिल । थगुने मध्यपुरथिमि नगरपालिकां छगू लाख विनियोजन याःगु व थुगुसी नं बीगु जूसां मगाःगु ध्यबा चन्दादाता व स्थानीतय् तहपाखें म्हयेगु जुयाच्वंगु दु ।