ने. सं. ११४४ कछलागा पारू -

आखिर ‘दाहाल’ हे लानाच्वन प्रचण्ड

झिंस्वंगू जिल्लायात कःघानाच्वंगु प्रदेशया नां ‘बागमति’ तयेगु प्रस्ताव नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीया सचिवालयं यायेवं उकियात कयाः विपक्षी पार्टीया सांसदपिंसं जक मखु स्वयम् नेकपाया सांसदपिंसं तकं विरोध शुरु याना हःगु दुसा मेखे पार्टीया स्थानीय स्तरया कार्यकर्ता तकं उकियात कयाः आन्दोलनय् कुहां वयेगु क्रम शुरु जूगु दु।

झिंस्वंगू जिल्ला कःघानाः च्वंगु प्रदेशया पुलांगु मार्गचित्र कथं नेपाल मण्डल खः । गुकिया ऐतिहासिक राजनैतिक म्हसिका दु। उकथं हे ताम्सालिबया नं थःगु हे कथं म्हसिका दु गुगु लागाय् तामाब बाहुल्यता दु। तर नेकपां प्रस्ताव याःगु बागमतिइ न त नेवाः आदिवासी जनजातिया म्हसिका दु न त उमिगु पहिचान दु। उकथं हे तामाङतय् म्हसिका व उमिगु पहिचान नं मदु। अथे धइगु आः प्रदेशया नां पहिचानविहीन जुइगु जुल । अले पहिचान मदयेकं नीस्वनीगु राजधानीया औचित्य छु दु?

खतुं २०५१ सालय् तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवायात ४१ बुँदाया ज्ञापन पौ बियाः तत्कालीन माओवादीं जनयुद्ध न्ह्याकूगु खः । उगु जनयुद्धं गति काये मफयेवं तत्कालीन इलय् माओवादीं ज्वंगु छगू रणनीति खः जातीय स्वशासन सहितया प्रदेश नीस्वनेगु। माओवादीया थुगु रणनीति लिपा उमिगु जनयुद्ध तच्वयावंगु खः । गुकिं आपालं आदिवासी जनजातिया लिसें मधेशी, दलित व अल्पसंख्यक जातिया संलग्नता दु। उकिया लिच्वः कथं देय् न्यंकं माओवादी जनयुद्ध तच्वया वंगु जक मखु तत्कालीन राज्य सत्तायात माओवादी छगू कथं हाथ्या समेत जूवन ।

राज्यया सदरमुकाम लागाय् तत्कालीन बहुदलीय सरकारया राज्य दुसां नं देय्या आपालं धयाथें थाय् माओवादीया कब्जाय् वनेधुंकूगु स्थिति खः । अथे धइगु तत्कालीन इलय् माओवादीं नालाकाःगु जातीय स्वशासनया नारायात आदिवासी जनजातिया लिसें मधेशी जनतां थःगु थासय् थःपिंसं हे शासन याये दइगु धासें जनयुद्धय् थःपिंत ह्वब्वाःगु खः ।

उकिया लिच्वः हे खः धायेमाः जुजु वीरेन्द्र शाहया वंशनाश लिपा ज्ञानेन्द्र शाहं राज्यसत्ता थःगु ल्हातय् कायेवं राजनीतिक पार्टी दुने छगू कथंया भुखाय् ब्वल वा धाये तत्कालीन इलय् राजनीतिक पार्टीया अस्तित्वय् तकं संकट वल ।

उगु ई गुगु ई नेपाःया खुल्ला रुपं राजनीति यानाच्वंगु पार्टीया थीथी राजनीतिक गतिविधियात जनतां साथ मबिल । थ्वहे झ्वलय् नेपाली कांग्रेस, माओवादी व एकीकृत नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी दथुइ सहलह जुयाः मंकाः आन्दोलन न्ह्याकेगु सहमति जुल तानाशाही जुयाच्वंम्ह ज्ञानेन्द्र शाहीं थःगु गद्दी त्वःतेमाःगु अवस्था ब्वलन ।

२०६२-६३ सालया आन्दोलन लिपा छगू कथं देय्न्यंकं हे माओवादी हावी जुल । अथे खःसां नं तत्कालीन इलय् दयेकूगु अन्तरिम संविधानय् धाःसा जातीय स्वशासनया नारायात ध्वाकुनय् लाकेगु कुतः जुल । गुकिया लिच्वः हाकनं छकः मधेशय् आन्दोलन ब्वलन । उकियात सम्बोधन यायेगु निंतिं तत्कालीन सरकारं जातीय स्वशासनया मुद्दायात सम्बोधन यायेगु ज्या नं जुल ।

तर वयां लिपा राजनीतिक पार्टी दथुइ वःगु थीथी कथंया फुट लिपा जातीय स्वशासनया नारा नं बुलुहुँ बुलुया वन । गुकिया लिच्वः जातीय स्वशासनया पक्षधरया निक्वःगु संविधानसभाय् पटाक्षेप जुइगु अवस्थाय् थ्यन ।

आः न्ह्यसः थ्व खः, छगू सशक्त पार्टी गुम्हेस्यां जातीय स्वशासनया नारा बियाः आपालं जनतायात एकीकृत याःगु खः, उगु पार्टीं दथुइ वयाः थ्व नारायात छाय् त्वःनावन ? गुकथं तना वन । थौं थ्व न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु ।

आः न्ह्यसः थ्व खः, छगू सशक्त पार्टी गुम्हेस्यां जातीय स्वशासनया नारा बियाः आपालं जनतायात एकीकृत याःगु खः, उगु पार्टीं दथुइ वयाः थ्व नारायात छाय् त्वःनावन ? गुकथं तना वन । थौं थ्व न्ह्यसः ब्वलंगुया मू कारण खः तत्कालीन माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल गुम्हेस्यां सशस्त्र युद्धया झ्वलय् जातीय स्वशासनया खँ ल्हाःगु खः, तर थौं वयाः पहिचानया खँयात तकं स्वीकार यायेत छाय् चाहे मजुल ?

गुम्ह मनू छगू इलय् सुप्रिम कमाण्डर जुयाच्वंगु इलय् जातीय स्वशासनया वकालत याःगु खः । थौं उकिया अःखः जातीय पहिचानयात थापना यायेगु ला गन खः गन उकियात हे हुइत गुकथं न्ह्यःचिल धइगु न्ह्यसः थन ब्वलनाच्वंगु दु।

प्रदेशया नांया सवालय् स्वयम् प्रदेश सभाया नेकपाया ६० प्रतिशत स्वयां अप्वः सांसदपिंसं विरोध यानाच्वंगु इलय् सचिवालयं ह्विप जारी यानाः प्रदेशया नां छगू खुसिया नामं तयेगु निंतिं अध्यक्ष दाहालयात छुकिं प्रेरित यात ? थौं थ्व न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु ।

निश्चित रुपं राजनीति यायेगु धइगु जनताया निंतिं खः । थ्व खँय् विवाद मदुसां नं अपवादया रुपय् राजनीतिक दलं जनताया इच्छा आकांक्षायात गबलें गबलें ल्वःमंकीगु खः । तर सशस्त्र युद्ध स्थापित जूगु जनताया आकांक्षा ल्वःमंके थेंज्याःगु घटना सायद नेपालय् जक जूगु खःला ? न्ह्यसः चिं दनाच्वंगु दु।

सायद तत्कालीन इलय् नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी माओवादीं जातीय स्वशासनया खँ मल्हाःगु खःसा नेपाःमि जनतां उगु कथंया म्हगस म्हंकेगु ज्या हे मयाइगु खः । तर तत्कालीन इलय् माओवादीं जातीय स्वशासनया नारा मबिउगु खःसा ज्ञानेन्द्र शाहया निरंकुश व्यवस्था आः नं कायम जुइगु जुइ । तर तत्कालीन नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी माओवादीया सुप्रिम कमान्डर प्रचण्डं गुगु जातीय स्वशासनया अधिकारया खँ ल्हाःगु खः थौं वयाः जातीय पहिचान तकं बी चाहे मजू धइगु थ्व छगू कथं आदिवासी जनजातियात थःगु स्वार्थया निंतिं उपयोग याःगु जक खः धकाः थौं वयाः तत्कालीन माओवादीया कार्यकर्ता जुयाच्वंपिंसं नंधायेत बाध्य जूगु दु। गुपिं तत्कालीन माओवादी सशस्त्र आन्दोलन न्ह्याकाच्वगु इलय् थःपिंत माओवादीया कार्यकर्ता खः धकाः गर्व याइपिं खः ।

अझ थौं वयाः प्रदेशया नां बागमति तयेमाः धकाः ३ नम्बर प्रदेशया सांसदपिंत कन्भिन्स यायेगु ज्या तकं स्वयम् दाहालया हे नेतृत्वय् जुयाच्वंगु धाथें नं अजूचायाुगु खँ खः । दाहालया ख्वाःपाः गथे च्वं धकाः थुकिं स्पष्ट याःगु दु। वय्कः वास्तवय् ग्वःपु म्ये दुम्ह मनू लानाच्वन, व आः धाये मफयाच्वन ।

खः थौं झीगु निंतिं थथे हे जुयाच्वंगु दु। गुम्ह नेतां झीत जातीय स्वशासन बी धकाः सशस्त्र युद्धया आह्वान याःगु खः । उम्ह हे नेता थौं झीगु हे विरोधय् दनावःगु दु। थुकिया विरोधय् आः झीसं छु यायेगु धइगु बारे निर्णय यायेमाःगु आवश्यकता जुयाच्वंगु दु। इलय् निर्णय यायेमफयेवं थुकिं घाटा झीत हे जुइगु खः ।