ने. सं. ११४४ कौलाथ्व पारू - नःलास्वनेगु

पूर्व तयारी अभावं नोक्सानी

बुधवाः चछि वा वःगु कारणं ख्वपया थाय् थासय् धनजनया क्षति जूवन । स्वम्ह मनूया ज्यान वनसा स्वसःगू परिवार आः नं विस्थापित हे तिनि । थ्व ल्याखं दशकया हे दकलय् तसकं वा वःगु धाःगु थुगुसीया थ्व विपद् न्हापांगु धाःसा मखु । स्वदँ न्ह्यः नं भुखाचं खुसि जःखः, माहेश्वरी चौर नापं आपालं सार्वजनिक थासय् ज्या छिं थें मछिं थें यानाः च्वनाच्वंपिं मनूतय्त ल्यहेँ ल्यहेँ बुइकाः सामान नोक्सान जुइकाः खुसिबाः वःगु हे खः । थ्व ल्याखं पूर्व तयारीया अभावं हे थुकथं हनुमन्ते खुसिं थुलिमछि हुल्याहा जुयाः क्यंगु खः धइगु स्पष्ट हे खनेदु ।

खुसियात ताहा वा सर्पलिसे नं तुलना याइ । सर्प थःगु लँ लिनाः वने खंसा वं सुइतं छुं याइ मखु । तर वयात हायेकल, सन, थिल वा अप्पां कयेकल धाःसा वं अःखः लँ कयाः जूसां मेपिंत नोक्सान याना थकी । खुसि नं थथे हे खः । वयात प्राकृतिक रुपं स्वतन्त्र रुपं थःगु हे लँ जुयाः लः क्वथ्याःगु थासय् वनीगु नियम कथं क्वथ्याःथाय् अःपुक वनेगु लँ बिया तयेगु खःसा व वनी । तर अथे मखुसें बर्खाया इलय् तब्या जुयाः वनेमाःगु इलय् वयात पन, मछिन धाःसा व तम्वयाः पिने नं वनेफु ।

थ्व न्हापांगु व न्हूगु खँ मखुगु जूगुलिं प्रकृतिं माः धाक्व वा वं फ्वंक्व जग्गा जमिन वा बाः वनेगु स्वतन्त्रता झीसं वयात बी फयेकेमाःगु खः । तर थन राजनीतिक व कुटनीतिक रुपं चलाखपिंसं भूमाफियातलिसे मिले जुयाः प्रकृतियात हे हाथ्या बियाच्वंगु दु । ग्याँस, निभाः, फय्, चा तकं प्रदुषण जुइ कथं रासायनिक हतियारया उत्पादनंनिसें कयाः जग्गा मियाः तःमि जुइगु ल्याखं हनुमन्ते, मनहरा व खासाङखुसुङ खुसिया जःखःया जग्गा मियाः लबः नयेगु व प्रकृति अःखः खुसि चिब्या यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । थ्वहे दकलय् तःधंगु दोष जुयाच्वंगु खः ।

प्रकृतियात हेबाय् चबाय् यात धाःसा हे जक वं नं उकिया बांमलाःगु लिच्वः क्यनी । मनू प्रकृतिया दास मखु । अथे जुयाः थन प्रकृतिं छु छु याना क्यनीगु खः । उकिं बचे जुइगु अनेकौं उपाय यायां मनुखं लं पुनेगु सीकल, कुसां कुइगु सीकल, लाकां न्ह्यायेमाःगु सीकल । आः खुसि जःखः खुसिबगः त्यलाः छेँ दने मजिउ धइगु सयेकेमाःगु दु । ख्वपय् प्राकृतिक सम्पदायात नष्ट यानाः अप्राकृतिक छेँ दनेगु, टहरा दयेकेगु व थीथी सार्वजनिक निर्माणत अप्वयेकेगु स्वयेवं हे थ्व पीडा खने दयाच्वंगु दु । थुकियात विकास मखु विनास हे धाःसां छुं पाइमखु ।

ख्वपया चाँगुनारायण लागा नं अथें हे छगू ल्याखं जोखिम थाय् खः । डाँडा काँडा व छ्वासुगु चा जूगु ल्याखं अन बसोबास याइपिंत बर्खाया ई वयेतं तसकं जोखिम बहन याये मालाच्वंगु दु । थुगुसी दशकया हे दकलय् अप्वः वा वःगु मूल्यांकन याःगु दु । अथे जुयाः नं खइ अन चलः वनाः छगू हे परिवारया स्वम्ह मनूया ज्यान वन । थ्व छगू दुखद् घटनां पाठ सयेकाः गन बसोबास योग्य खः, अन हे जक बसोबासया लागिं छेँ दनेत सिफारिस यायेगु ज्या नगरपितातय्सं याना क्यनेमाल । मखुत धाःसा थःपिं च्वने म्वाःगुलिं मेपिं न्ह्याथे जूसां जिउ धकाः लाःलाःगु थासय् छेँ दनीपिं, टहरा दनाः च्वनीपिंत नक्साय् स्वीकृति बिल धाःसा थज्याःगु प्राकृतिक रुपं वइगु अप्राकृतिक प्रकोपय् झी हानं हानं लायेफु । तःब्याखुसिं वइगु लः नां हे तःब्या खुसि जूगु ल्याखं खइ, मिसा खुसि धाइ । व बुलुहुँ छुं हाःसः तकं मदयेक वइ । माहेश्वरी पुलाःनि थ्व हनुमन्ते खुसिया नामं नां चले जुइ ।

तःब्या खुसि मिसा व छगू ल्याखं डाँडां हे वयाच्वंगु जूगुलिं सिपारः महाद्यःया थासं वइगु खुसि मिजं खुसि वा हारां खुसि नं धाइ । अले व निगू मिजं व मिसा मिले जुयाः ख्वँह्र हनुमानघाट थ्यनेवं जक हनुमान्चा खुसि वा हनुमन्ते खुसि जुइगु खः । थ्व ल्याखं छगू खुसि जुइ न्ह्यः तक थुपिं छगू तसकं हारांगु खुसि व मेगु तसकं शान्तगु खुसि खः । तर थुगुसी थ्व निगुलिं खुसिं हे आपालं नोक्सानी यानाः मानव बस्तीयात अन च्वने थन च्वने मदयेका बिल । जगातिया जःखः, घालाते व सल्लाघारी, ब्राइटर लागाय् डुबान हे जुइकाः लः बाः वःगु खँय् हनुमन्ते जुइ न्ह्यःया थ्व मिसा खुसि व मिजं खुसिया नं उलि हे भूमिका दु । उकिं नं थ्व निगुलिं खुसियात हारां याःपिं सु धइगु न्हापां झीसं म्हसीके हथाय् जुइधुंकूगु दु ।

लः बाः वःगु खनेवं वा लः बाः वःगुली गाडी ल्यहेँ ल्यहेँ बूगु खनेवं सामाजिक सञ्जालय् पानीजहाज चले जुइगु जुल धकाः प्रधानमन्त्रीया छुं आसययात ब्यंग्य याइपिंत साइबर अपराधया मुद्दा तयाः जेलय् छ्वयेगु धकाः पुलांम्ह मन्त्री व सांसद महेश बस्नेतं ख्याच्वः बियाच्वंगु नं खने दयाच्वन । प्रकृतिया अःखः हे आः नं अन्तर्राष्ट्रिय स्तरया रंगशाला तयेगु निंतिं तःब्या खुसिया जःखः ५ हजार रोपनी जग्गा अधिग्रहण यायेगु ज्याया नायक धाःसा वयात हे यानातःगु दु । थथे जग्गा माफिया व तस्करतय् संजालं हे जक थन प्रकृतिं झीत हायेकेत स्वयाच्वंगु खः । यदि खुसियात प्राकृतिक रुपं हे बाः वनेगु हक अधिकार प्राप्त जुल धाःसा वं मानवीय क्षति नं याइ मखु । मानव बस्तीइ दुहां वनेत नं स्वइ मखु । मू खँ वयात त्वःताः जक छेँ, लँ व थीथी विकास निर्माणलिसें सम्बन्धित चीजया निर्माण यायेमाल । मखुत धाःसा तःब्या खुसि थें मिसा खुसि नं मिजं जुयाः पिहां वयेफु ।

चाँगुया स्वम्हेसिया ज्यान वंगु खँ व हनुमन्ते जःखः व कासांखुसुं खुसि जःखःया निर्माण नियमित यायेगु जुल धाःसा आः नं लिपाया लागिं प्राकृतिक प्रकोपं बचे जुइगु आपालं उपाय झीके ल्यनाच्वनी । मखुत धाःसा थौं खुसि जःखः नोक्सान जुयाः म्ये वांन्यानाच्वनापिं झी सकलें स्थानीयबासीत कन्हय् थःगु हे छेँ तकं डुबानय् लाःगु स्वयाः तराई वनाः डुबान जुयाच्वंगु स्वः वना च्वने माली मखु जुइ । वंगु वालय् जक निक्वः तक सप्तकोशीया वहाव व कोशी बांधया प्रत्यक्ष ताण्डव नृत्य स्वयाः ख्वपया नोक्सानीयात ध्यानय् तयाः तयार यानागु थ्व च्वसुपाखें सकल खुसिं पीडिततय्गु मनय् लानाच्वंगु घाः छुं भचा जक जूसां लनीगु आशा यानाच्वना ।