थौंकन्हय् नेवाःतय्गु मुद्दा धायेवं हे सतक विस्तार, फास्ट ट्र्याक, हाइटेन्सन लाइन, बाहिरी चक्रपथ, रंगशाला, सुरुङमार्ग निर्माण लगायतया खँ वइ । थ्व फुक्क कथंया राष्ट्रिय गौरवया योजना धायेगु यानाच्वंगु दुसा थुगु योजनाया विरोध यानाच्वंपिं धइपिं विरोधी धकाः सत्ताधारी दलया नेता कार्यकर्तातय्सं तायेकेगु यानाच्वंगु दु ।
वास्तविकता थुइकेगु ज्या मयासे कमिशनया खेलय् वनाच्वंपिनिगु जक खँ न्यनाः अथे टिप्पणी यानाच्वंपिं नेवाः नेतात नं म्हो मजू । नेपाः सरकारं स्वनिगलय् छुं दँ न्ह्यवंनिसें सतक विस्तारया नामय् स्वीद्वःखा छेँय् च्वनाच्वंपिं व उकी आश्रित थ्यंमथ्यं बागूत्या लखसिबें अप्वः जनतायात विस्थापित यायेगु, सुकुम्बासी दयेकेगु, न्हियान्हिथंया ज्या यानाः नयेगु लँपुपाखें पनेगु ज्या यानाच्वंगु दु ।
थ्व खँ आः नेपाःया जक मखु अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दा जुइ धुंकूगु दु । थथे अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दा जूगु धइगु तसकं पीडित जूपिं नेवाः आदिवासी, रैथाने स्थानीय जनता नापनापं थुगु विषययात कयाः सरोकार क्यना वयाच्वंपिनिगु कारणं हे खः । नेवाःतय्गु पहिचान व अस्तित्वयात थःगु पुख्र्यौली थातथलोपाखें तकं न्हंका छ्वयेगु, ज्याथजिथिपिं व मस्तय्त तकं हाःनाः मदयेकेगु ज्या सरकारपाखें सतक विस्तार, फाष्ट ट्र्याक, हाइटेन्सन लाइन विस्तार, बाहिरी चक्रपथ, रंगशाला, सुरुङमार्ग निर्माण लगायतया नामय् यानाच्वंगु दु ।
सरकारं नेपाःया संविधानं प्रत्याभूत याःगु सम्पत्तिया हक, आवासया हक, पहिचान व संस्कृतिया हकया अःखः सतक विस्तार यायेगु ज्या यानाच्वंगु दु । नेवाःतय्गु छेँ–जग्गायात जक मखु पहिचान व सांस्कृतिक थाय्, देगःनिसें सम्पदायात तकं न्ह्यःनेलाःथे स्यंकेगु, न्हंकेगु थेंजाःगु गम्भीर ज्या यानाच्वंगु दु ।
सरकारं सतक विस्तारपाखें लाइगु प्रभावया छुं नं कथंया अध्ययन अनुसन्धान याःगु मदु । आःया अवस्थाय् राज्यपक्षं नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु निंतिं हे थुगु कथंया गतिविधि यानाच्वंगु दु धकाः हरेक राष्ट्रिय गौरवया योजना धाःगु स्वल धाःसां स्पष्ट जुइ । लिपांगु इलय् चर्चाय् वयाच्वंगु छगू राष्ट्रिय स्तरया योजना धइगु किपूया चोभा लागाया सुख्खा बन्दरगाह खः ।
थौंकन्हय् संसारय् हे स्वनिगः धइगु वायु प्रदुषणय् ४ नम्बरय् लानाच्वंगु तथ्यांक दु । चोभालय् सुख्खा बन्दरगाह दयेकल धाःसा वायु प्रदुषणय् १ नं लाइगु पक्का जुइ ।
सुख्खा बन्दरगाह निर्माण याये मजिउ धकाः चोभा क्वय्ना लागायापिं सलंसः स्थानीय मनूतय्सं सम्वन्धित थासय् वना गुनासो दर्ता याःगु धइगु सामान्य खँ मखु । किपू नगरपालिका वडा नं. ६ चोभा लागाय् गुनासो कायेगु अधिकारीया कार्यालय हे चायेकूगु दुसा नेपाल इन्टरमोडल यातायात विकास समितिया उगु ज्याकुथिइ अथे सलंसः मनूतय्सं गुनासो दर्ता याःगु दु ।
गुनासो दर्ता याःपिं स्थानीयवासीतय्सं धयाच्वंगु खँयात थ्व इलय् नेवाःतय्सं नापं आदिवासी जनजातितय्सं नं बांलाक थुइकाः साथ बिइमाःगु आवश्यकता दु । नेपाल सरकार उद्योग मन्त्रालय अन्तर्गत इन्टर मोडल यातायात विकास समितिपाखें दयेकेत्यंगु धाःगु सुख्खा बन्दरगाह थीथी हुनिं चोभा लागाय् तयेगु पाय्छि मजूगुलिं राज्ययात तःधंगु नोक्सानी जुइगु व चोभाःया विशेषता नाप मल्वःगुलिं तत्काल बन्द यानाः राष्ट्रिय गौरवया योजना ल्वःगु थासय् मानववस्तीं स्वयां १०÷१२ कि.मि. तापागु पाय्छिगु थासय् दयेकेमाः धयाच्वंगु दु ।
थ्व छु नाजायज खः ला ? प्रधानमन्त्रीपाखें थन वंगु २०७५ साउन ३० गते यायेधाःगु शिलान्यास स्थगन जनताया न्यायोचित माग व सरोकारया हुनिं जूगु खः ।
अनंलिपा विभागिय मन्त्रीनापं दातृ निकाय विश्व बैंकया प्रतिनिधि व नेपाः सरकारया सम्बद्ध फुक्क हे अधिकारीपिनि उपस्थितिइ सरोकारवालानाप स्थानीयस्तरय् दुगु फुक्क विषयलय् स्थलगत अनुगमन व छलफल लिपा छगू निकास पिकयाः जक न्ह्याःवनेगु सहमति जूगुया अःखः अघोषित कफ्र्यू तयाः, नागरिक अधिकारयात हाकुंतिनाः, ५५ म्ह स्थानीवासीयात गैरकानूनी रुपं हिरासतय् तयाः सुं नं स्थानीय जनता व जनप्रतिनिधि मदयेक याःगु शिलान्यास ज्याझ्वः देय्या लिपांगु उच्च राजनीतिक हिउपाः लिपा “समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली” राष्ट्रिय महाअभियानया भावनानाप छुं नं हालतय् मल्वः ।
चोभाःया सुख्खा बन्दरगाह दयेकेगु ज्या बन्द यायेमाःगु कारणत मध्ये छगू वि.सं.२०५८ मंसिरय् उपत्यकाया वातावरण प्रदुषणया हुनिं तत्कालिन सरकारं हिमाल सिमेण्ट कारखाना बन्द याःगु खः । थौं थःम्हं हे यानागु निर्णयया अःखः सुख्खा बन्दरगाह दयेकेत्यंगु पाय्छि मजू धायेफइगु अवस्था दु ।
सुख्खा बन्दरगाहया योजना सरकारं हे प्रस्ताव याःगु अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्र व अन्तर्राष्ट्रिय प्रदर्शनीस्थल योजनानाप विरोधाभाषपूर्ण जूगुलिं चोभाः नापं मुक्कं किपूया पहिचान व सम्भावनायात वेवास्ता यानाः हिमाल सिमेन्ट कारखाना पलिस्था याःबलय् याःगु गल्ती हाकनं याये मजिउ ।
चोभाः छगू ऐतिहासिक गल्छी, आदिनाथ देगः, एसियाया हे प्रसिद्ध गुफा, जालपादेवी देगः, विष्णुदेवी देगः, विश्वय् हे दकलय् तजाःगु महामञ्जुश्रीया प्रतिमा, टौदह थेंज्याःगु ऐतिहासिक, धार्मिक, सांस्कृतिक, पुरातात्विक सम्पदां जाःगु थाय् खः । थज्याःगु थासय् सुख्खा बन्दरगाह दयेकेबलय् थ्व फुक्क समाप्त जुइगु जुयाः नं अन सुख्खा बन्दरगाहा दयेके मजिउ ।
किपू नगरपालिकां थःगु गुरु योजनाय् किपूयात पर्यटकीय नगर दयेकेगु धाःगुलिं सुख्खा बन्दगाहा योजना उकीया अःखः जूगु, सामरिक ल्याखं नं अपायक थाय् जूगु, दीर्घकालीन योजना मदुगु, मानव बस्ती लिक्क लाःगु जूगुलिं थ्व योजनां विकास स्वयां विनास अप्वः हइगु, सुख्खा बन्दरगाह दयेके धाःगु जमिन थौंतक नं विवादित जूगु, साविक हिमाल सिमेन्ट कारखानाया दायित्व थौंतक नं ब्यहोरे मयाःगुलिं नं अन सुख्खा बन्दगाह दयेकेगु पाय्छि मजू धकाः धायेफइ ।
जग्गा प्राप्ति ऐन २०३४या दफा ३४ कथं छगू प्रयोजनया निंति काःगु जमिन उगु प्रयोजन सिधलकि लितबी माःगु धयागु जिल्ला प्रशासन ज्याकू काठमाडौंलय् बिउगु निवेदन टुंगो लगे याः धकाः जिल्ला प्रशासन कार्यालयया नामय् पुनरावेदन अदातलया परमादेश व उकीयात हे सदर जुइगु कथं सर्वोच्च अदालतपाखें फैसला याकनं कार्यान्वयन यायेमाःगुयात राज्यं बेवास्ता यानाच्वंगु दु ।
हिमाल सिमेन्ट कारखानाया नामय् दुगु जग्गा बाहेक आः सुख्खा बन्दरगाह दयेकेगु लागि थप २१५ रोपनी जग्गा विना आधार प्रमाण जनताया नामय् अझ नं स्वामित्व दुगु (लालपूर्जा मकाःनिगु), भोगचलन यानाच्वंगु, खरिद बिक्री, हकहस्तान्तर, धितोबन्धक जुयाच्वंगु स्थानीय सरकारं नक्सा पास यानाः भवन दयेकेगु अनुमती बियातःगु छेँ, जग्गा तुरुन्त लित बिइमाः धइगु स्थानीयवासीं जायज माग यानाच्वंगु नं थुथाय् लुमंकेमाः ।
हिमाल सिमेन्ट कारखाना बन्द जूगु झिंच्यादँ दयेधुंकूगु दु, तर थौंतक नं कम्पनीया ४१६ म्ह कर्मचारीतसें १९ महिनाया तलब काये मखंनी । व तलब तुरुन्त बिइमाः धइगु नं उमिगु माग खःसा हिमाल सिमेन्ट कारखाना सञ्चालन जूबलय् स्थानीय जनप्रतिनिधि व स्थानीय जनसमुदायनाप अबलेया कारखानां याःगु मानविय व भौतिक क्षतिया न्यायोचित क्षतिपूर्ति बिइगु लगायतया सम्झौता कार्यान्वयन यायेमाःगु राज्यया दायित्व मखुला ?
स्वनिगः दुने वइगु व दुने उत्पन्न वायु प्रदुषण पिहांवनेत यक्व ई काइगु, थौंकन्हय्या थनया खुसि नापं फय्या प्रदुषण आः हे चुनौतिपूर्ण जुयाच्वंगु अवस्था दु । थौंकन्हय् संसारय् हे स्वनिगः धइगु वायु प्रदुषणय् ४ नम्बरय् लानाच्वंगु तथ्यांक दु । स्वनिगः दुने फय् दुहांवइगु मू नाका चोभालय् सुख्खा बन्दरगाह दयेकल धाःसा वायु प्रदुषणय् १ नं लाइगु पक्का जुइ धकाः नं थुइकेमाः ।
थज्याःगु हे कारणं यानाः चोभाः लागाय् सुख्खा बन्दरगाह दयेकेगु पाय्छिगु खँ मखु । थुगु खँयात कया स्वनिगःया आदिवासी नेवाःत नापनापं स्वनिगलय् च्वनीपिं सकलसिनं सरोकार क्यनेमाः, अले स्वनिगलय् हे च्वना राजनीति याइपिं राजनीतिक पार्टीया नेता कार्यकर्तातय्सं तकं सरोकार क्यना थज्वःगु कथंया योजनाया विरोध यायेगु निंतिं छप्पँ जुया वनेमाःगु आवश्यकता दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS