ने. सं. ११४४ कछलागा द्वादशी -

नेपालय् अमेरिकाया मिखा

लिपांगु इलय् नेपाः व चीन दथुइ क्वातुया वनाच्वंगु स्वापूया लिच्वः अमेरिकाय् गथे जुयाच्वन धइगु खँया संकेत अमेरिकां नकतिनि सार्वजनिक याःगु आतंकवादी गतिविधि सम्बन्धी ‘कन्ट्री रिपोर्ट’ पाखें प्रस्ट याःगु दु । भारतय् सक्रिय जुयाच्वंपिं मुजाहिद्दिन आतंकवादीतय्सं नेपाःयात थःपिनि गतिविधिया केन्द्र दयेकीन धकाः उकी च्वयातःगु बुँदां नेपाःया कूटनीतिक ख्यलय् चीधंगु भुखाय् ब्वयेका बिउगु दु ।

तर अमेरिकां पिकाःगु आतंकवाद सम्बन्धी उगु कन्ट्री रिपोर्ट नेपाःया लागिं तत्काल चीधंगु भुखाय् खःसां भविष्यय् धाःसा थुकिं तःधंगु हे कठिन रूप काये फुगु खँया संकेत बिउगु दु । नेपालय् भारतीय आतंक–वादीतय् छुं नं संगठनं आः तक छुं गतिविधि यात धइगु रिपोर्ट वःगु मदुनि । थ्व खँ आः तक भारतं हे गबलें धाःगु मदुनि ।

यदि नेपालय् मुजाहिद्दिनतय् गतिविधि अप्वल धाःसा उकिं दकलय् अप्वः लिच्वः लाकीगु भारतयात खः । तर थुकिया बारे आः तक भारतं हे छुं न्ववाःगु मदुनि, अमेरिकाया कपाः स्याःगुया कारण छु जुइ ? नेपाःया विषयय् अमेरिकां थज्याःगु टिप्पणी याःगुया कारण चीनलिसे अप्वया वंगु नेपाःया स्वापू हे खः धइगु खँ थुइके उलि थाकु मजू ।

खास यानाः भारतं नेपाः विरुद्ध नाकाबन्दी यायेवं नेपालं चीनय् च्वंगु उत्तरी नाका नं चायेकेगु पहल शुरु यात । नेपाःया उगु पहलयात स्वीकार यासें चीनं थःगु देय्या प्यंगू बन्दरगाह नेपाःया लागिं खुल्ला याना बीगु बचं बिल । उलि जक मखु चीनं संसारया हे दकलय् जटिल भूगोलं रेल हयेगु तकया योजना तयार यायेवं थुकिं संसारया हे मिखा तग्वः जूगु दु ।

उकिया नापनापं चीनं संसार हे त्याके कथं न्ह्यःने हयाच्वंगु ‘बेल्ट एण्ड रोड इनिशियटिभ’यात नेपाःपाखें पूर्ण समर्थन याना बीवं भारत समेत नेपाःप्रति सशंकित जूगु खने दया वल । चीनं हयाच्वंगु बेल्ट एण्ड रोड योजनायात फेल नकेत अमेरिका व भारत जानाः इण्डो–प्यासिफिक इनिसियटिभ्स (आईपीएस) योजना न्ह्यःने हल ।

तर थ्व योजनाय् नेपाः हे दकलय् तःधंगु पंगः जुयाः न्ह्यःने खने दयेवं भारत व अमेरिका निगुलिं देशं मंकाः कथं नेपाःयात थःगु जालय् क्यंकेगु योजना दयेकाः न्ह्यःने वःगु संकेतया रुपय् थ्व ‘कन्ट्री रिपोर्ट’ खनेदु । आतंकवाद थौं विश्वय् दकलय् बिके जूगु मुद्दा खः । उकिसनं अमेरिकां आतंकवादया सवालय् गुगु कडा नीति ज्वना तःगु खः उकिया न्ह्यःने सुनां छुं न्ह्यसः तकं तये फइगु अवस्था मदु ।

अमेरिकाया लागिं संसारया छुं नं देशय् तप्यंक हस्तक्षेप याःवनेगु छगू सार्वभौम लाइसेन्स जुयाच्वंगु दु, आतंकवादया मुद्दा । खाडीया थीथी देशय् प्रयोग यानाच्वंगु आतंकवादया थ्वहे कार्ड आः अमेरिकां नेपाःया विरुद्ध नं छ्यलेगु संकेत क्यना हःगु दु ।

आतंकवादी गतिविधि पनेगु धाल कि अमेरिकां विश्वया न्ह्यागु देशय् नं थःगु सैनिक छ्वयेगु लाइसेन्स हे प्राप्त यानातः थेंज्याःगु व्यवहार क्यनी । आतंकवादी गतिविधि पनेगु नामय् अमेरिकां विश्वया फुक्क हे देतय्त आतंकित याना तइ । इराक, अफगानिस्तान व सिरिया ध्वस्त यायेधुंकाः आः अमेरिकाया मिखा इरानपाखे वनाच्वंगु दु ।

आतंकवादया मुद्दा ल्ह्वनाः अमेरिकां बिउगु द्वपं सही खयेमा मखयेमा, उकियात वं वास्ता याइ मखु । न वया समर्थक देतय्सं हे उकी चिउताः तइ । अमेरिकां याःगु धाल कि व सैनिक हस्तक्षेप हे खःसां नं ‘लोकतन्त्र व जनताया शासन’ बल्लाकेत व ‘विश्वय् शान्ति कायम यायेत’ याःगु ज्या जू वनी ।

अमेरिकाया लागिं संसारया छुं नं देशय् तप्यंक हस्तक्षेप याःवनेगु छगू सार्वभौम लाइसेन्स जुयाच्वंगु दु, आतंकवादया मुद्दा । खाडीया थीथी देशय् प्रयोग यानाच्वंगु आतंकवादया थ्वहे कार्ड आः अमेरिकां नेपाःया विरुद्ध नं छ्यलेगु संकेत क्यना हःगु दु । आतंकवादीतय्सं गबलें वास्ता हे मयाःगु नेपाःया भूमियात आतंकवादीया हब घोषित यासें थन थःगु गतिविधि अप्वयेकेगु दीर्घकालीन योजना अमेरिकां तःगु खनेदु ।

उकिं कन्हय् वनाः नेपाः नं आतंकवादीया हब जुल धकाः पुष्टि यायेगु लागिं पृष्ठभूमि तयार यायेत आवंनिसें हे थज्याःगु रिपोर्ट तयार यायेगु ज्या अमेरिकां याःगु खनेदु । यदि नेपालय् अप्वया वःगु चीनया गतिविधिया पनेगु व चीनलिसे क्वातुया वंगु नेपाःया स्वापूयात त्वाःथलेगु खःसा नेपाः दुने नं अमेरिकाया सशक्त उपस्थिति अनिवार्य जुइ ।

अमेरिकाया अज्याःगु उपस्थिति धइगु कूटनीतिक जक नं जुइफु, सैन्य नं जुइफु । आः नेपाः दुने थःगु उकथंया उपस्थिति दयेकेगु खःसा छुं कि छुं त्वहः ला माल । अज्याःगु त्वहः धइगु ‘आतंकवादी गतिविधि नियन्त्रण’ धइगु छगू बाहेक मेगु जुइ फइ मखु । अथवा आतंकवादी गतिविधि नियन्त्रणया त्वहः दकलय् अप्वःगु व विश्व समुदाययात ‘कन्भिन्स’ याये फइगु त्वहः खः ।

उकिं आः अमेरिकां थ्वहे त्वहःया बः कयाः नेपाः दुने थःगु उपस्थिति दयेकेत स्वःगु खनेदु । नेपालय् दुई तिहाइया सरकार पलिस्था जुइधुंकाः जःलाखःला देय् भारतं न्हापा थें तप्यंक हस्तक्षेप यायेगु ज्या म्हो याना हःगु दु । अथवा धाये, भारतं अथे हस्तक्षेप याये फइगु वातावरण म्हो जुजुं वनाच्वंगु दु ।

उकिं आः नेपाः दुने न्हापा थें भारत सक्रिय जुइगु अवस्था मदुगुलिं चीनयात पनेगु लागिं अमेरिका थःहे मैदानय् कुहां वये माःगु परिस्थिति पिदनाच्वंगु दु । अमेरिका मैदानय् कुहां वयेगु खःसा वयागु लागिं दकलय् सरल लँपु धइगु आतंकवादी गतिविधि नियन्त्रण हे खः । उकिं कन्हय् आतंकवादी गतिविधि नियन्त्रण धइगु त्वहःयात बल्लाका तयेगु लागिं हे अमेरिकां थौं संकेतया रुपय् थज्याःगु कन्ट्री रिपोर्ट तयार याःगु खँय् शंका मदु ।

अमेरिकां न्ह्याबलें नं गुगु कासा म्हिती, व दूरदर्शी हे कासा म्हिती । नेपाःया थें मचाकासा म्हिती मखु । आः अमेरिकापाखें थज्याःगु पलाः ल्ह्वनाः न्ह्यःने वयेवं उकियात कयाः नेपालं गम्भीर जुयाः बिचाः यायेमाःगु अवस्था वःगु दु । यदि कन्हय् नेपाः दुने छुं नं कथं अमेरिकाया प्रत्यक्ष उपस्थिति खने दया वल धाःसा चीन सुम्क च्वनी मखु ।

चीनं नं स्वाभाविक रुपं नेपाः दुने थःगु गतिविधि अप्वयेका हइ । चीन सक्रिय जुल धाःसा भारतं थःत असुरक्षित तायेकाः थःगु नं गतिविधि अप्वयेका हइ । यदि नेपालं इलय् हे सही कथंया कूटनीतिक पलाः ल्ह्वने मफुत धाःसा कन्हय् वनाः नेपाः चीन, भारत व अमेरिका स्वंगू देय्या थःथःगु स्वार्थ कथंया गतिविधि यायेगु केन्द्र जूवनी ।

अज्याःगु अवस्थाय् नेपाः थेंज्याःगु कमजोर शासन व प्रशासन चले जुइगु देशय् नेपाः दुने नेपाःया हे शासन कमजोर जुजुं वनी, व नेपाली जनतां दुःख सी माली । थुकी नेपाः सचेत मजुसें मगाः ।