ने. सं. ११४४ कौलाथ्व षष्ठी -

बुंगद्यःया देगः पुलांगु हे शैलीइ दयेकेमाः

यल – यलया नांजाःगु बुंगद्यःया देगःया पुनःनिर्माण शुरु जूगु दु । भुखाय् ब्वःगु प्यदँ फुइ धुंकाः पेरा व तुलसी कन्स्ट्रक्सन जेभीं देगःया पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकूगु खः । श्रीलंका सरकारया आर्थिक ग्वाहालिइ निर्माण जुइत्यंगु थुगु देगः २०७५ साल फागुन न्ह्यः स्वंगू ठेकेदार कम्पनींं निर्माणया जिम्मा काःगु खः ।

थगुने फागुनया न्हापांगु वातक नं थुपिं स्वंगुलिं कम्पनीं ज्या याये मफयेवं उकीमध्ये थेगिस नांया कम्पनीयात चिइकाः पेरा व तुलसी कन्स्ट्रक्सनयात देगः पुनःनिर्माणया जिम्मा बियागु पुरातत्व विभाग, स्मारक संरक्षण तथा दरवार हेरचाह ज्याकू यल लाय्कूया प्रमुख सन्दीप खनालं जानकारी बियादिल ।

‘ठेकेदार कम्पनीतय् दथुइ थवंथवय् विवादया कारणं थ्व स्वयां न्ह्यः ३५ प्रतिशत देगः पुनःनिर्माणया ज्या क्वचाःगु खः’ खनालं धयादिल, ‘यल महानगरपालिका २२ य् च्वंगु थ्व देगः २०७२ सालया भुखाचं क्षति ग्रस्त जुइवं स्वंगू ठेकेदार कम्पनीयात निर्माणया जिम्मा बिउगु खःसां नं थ्व स्वयां न्ह्यः इमिगुपाखें ज्यां गति काये मफयाच्वंगु खः ।’

थेगिभ भेगिमं देगःया महत्वपूर्ण बस्तु मेथ व कार्नेस लगायतया ज्वलंत इलय् लित मबिउगुलिं यानाः देगः पुनःनिर्माण यायेगु ज्या लिबाः वंगु खनालं कनादिल । उगु देगःया बहुमूल्य वस्तु थ्व हे भदौ २५ गते यल जिल्ला प्रशासन ज्याकू प्रमुख, यल महानगरपालिका व पुरातत्व विभागया पदाधिकारी दथुइ जूगु मंकाः सहलहपाखें लित हयेत सफल जूगु धाःगु दु ।

ठेकेदार कम्पनीं निदँया दुने पूवंकेगुकथं वंगु असारय् भ्याटसहित प्यंगू करोड न्हय्प्यंगू लाख ४५,०१६ तका दामं ठेक्का काःगु खः । उगु ठेक्काया अवधि दुने निर्माणया ज्या न्ह्याके मफयेवं सरकारं उगु कम्पनीयात गुला–गुलाया अवधि थप याना बिउगु खःसां नं इमिसं द्रुत गतिं ज्या न्ह्याके मफयाच्वंगु मदु ।

देगः निर्माणया निंतिं उठे जूगु करिब न्यागू करोड ध्यबाय् थेगिसं निगू करोड व चाःचू कयाः उगु बराबरया दक्वं ध्यबाया ज्या पूमवंकूगु पुरातत्व विभाग बुंगद्यःया देगः परियोजनाया प्रमुख काजीमान प्याकुरेलं जानकारी बियादिल । ‘देगलय् च्वंगु झिंस्वसःनिसें झिंप्यसः दँ पुलांगु वस्तुया प्रयोग यानाः निर्माणया ज्या न्ह्याकागु दु’, प्याकुरेलं धयादिल, ‘देगः जःखः बार ग्वयेगु व न्हापांगु छतँया ज्या धमाधम जुयाच्वंगु दु ।’

बुंगद्यःयात हिन्दू धर्मावलम्बिलिसें बौद्ध धर्मावलम्बितय्सं पद्मपाणि (पंचबुद्धमध्ये प्यम्हम्ह बुद्ध)या रुपय् माने यायेगु याना वयाच्वंगु दु । येँय् यँयाः व ख्वपय् बिस्काः जात्राया गुलि तःधंगु महत्व दु, यलय् नं उलि हे तःधंगु महत्व व उत्सवया रुपय बुंगद्यःया जात्रा न्यायेकेगु याइ ।
स्वनिगःया हे दकलय् ताःहाकःगु जात्राया रुपय् बुंगद्यःया जात्रायात हनेगु चलन दु ।

वर्षा व सहकालया द्यः बुंगद्यःयात दछिया खुला यला तःबहालय् व खुला बुंगय् बिज्याकेगु चलन दु । उगु देगः पुनःनिर्माणया जिम्मेवारी न्ह्यागु हे कम्पनीं काःगु जूसां नं पुलांगु हे मौलिकता पिज्वइकथं दयेकेमाःगु स्थानीयवासीं ठेकेदार कम्पनीयात इनाप याना वयाच्वंगु दु ।दँय्दसं जावलाख्यलय् प्वाकलं क्यनेगु जात्रा (भोटो जात्रा) सिधयेवं बुंगद्यःयात बुंगय् च्वंगु थ्व हे देगलय् यंकाः तयेगु याःगु खः ।

२०७२ सालया भुखाय् लिपा देगः पूर्णरुपं क्षति जुइवं थौंकन्हय् देगःया अभावया कारणं बुंगद्यःयात बुंगया हे छगू गुथिया छेँय् तयातःगु दु । शिखरशैलीया थ्व देगः निर्माणय् ३६ फिट ताःहाकःगु सिँ छ्यलेमाःगु धाःगु दु । बुंगद्यःया देगः पुनःनिर्माणय् जुयाच्वंगु ढिलासुस्तीं यानाः बुंगया जनतायात प्यदँ न्ह्यवंनिसें थीथी नखःचखः जात्रा पर्वय् लिच्वः लायेगु यानाच्वंगु स्थानीयवासी नेपाल डंगोलं जानकारी बियादिल ।

वय्कलं धयादिल, ‘जिमिसं दछियंकं हेगु नखःचखतय् गनं न गनं छेँ क्वय् बिज्यानाच्वंम्ह बुंगद्यलिसे स्वानाच्वनेमाःगु जुइ, आः थुगु देगः निर्माणया ज्या न्ह्यायेवं आः हाकनं नखःचखःया इलय् हर्षोल्लसा वइगु जूगु दु ।’ बुंगद्यःया जात्राज्वःछि यलया नापं येँय् व ख्वप स्वंगुलिं सहरया भक्तजन लगायत विदेशी पर्यटकं यल देय् जायाच्वनी ।

बुंगद्यःया उगु देगः ३२ गुणं युक्त व ३२ कू ताःहाकःगु निर्माण यायेगु याइ । यलया हे तःधंगु उत्सवया रुपय् बुंगद्यःया जात्रायात हिन्दू व बौद्ध निगुलिं सम्प्रदायं उतिकं महत्व बियाः हनेगु याः । बुंगद्यःया पुजाया निंतिं गठन यानातःगु स्वीछम्ह पांजुं पालंपाः उम्ह द्यःया पुजाआजा व सुसाःकुसाः यायेगु यानाच्वंगु ७१ दँ दुम्ह देगःया पांजु सूर्यमान डंगोलं जानकारी बियादिल ।

लिच्छवीकालया अन्त्यपाखे देय्न्यंकं अनिकाल जुयाः अन्न, वर्षा, सहकाल, लोकेश्वर, बुंगद्यः आदि अनेकौं नामं म्हसीका वयाच्वनाबिज्याःम्ह बुंगद्यः नेपालय् दुहां बिज्यायेवं सहकाल जूगु धइगु धापू दु’, डंगोलं धयादिल, ‘दक्वं जगतया लोककल्णढ याःगु लुमन्तिइ दँय्दसं बछलाथ्व पारुनिसें लोकेश्वरया जात्रा यायेगु परम्परा दया वयाच्वंगु दु ।’

वि.सं. २०७२ साल माघ २ गते प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं बुंगं हे देगःया पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकेगु जुइ धाःसां नं यल लाय्कू परिसरया ९० प्रतिशतं मल्याक देगः व सम्पदाया पुनःनिर्माण सिधयेधुंकाः नं बुंगय् च्वंगु बुंगद्यःया देगः निर्माण यायेगु ज्या धाःसा नकतिनि न्ह्याःगु दु ।