छम्ह हे किसानं ११४ जातया वापुसा तल

येँ – चितवनया छम्ह किसानं ११४ जातया वा पुसा तःगु दु । प्राङगारिक खेती प्रणालीपाखें बुँज्या याना वयाच्वंम्ह किसान चन्द्रप्रसाद अधिकारीं थगुने नं ११२ जातया वा पुसा तःगु खःसा थुगुसी थप निगू जातया वापुसा तःगु खः । किसान अधिकारीं थ्व वापुसा पाखें वःगु पुवाचा चितवनय् निगू बिघा बुँइ पिइगु तयारी यानाच्वंगु दु ।

वि.सं. २०६४ सालं निसें हे न्हय्गू जातया वापुसा पाखें जात अप्वयेका यंकेगु अभियान न्ह्याकाच्वंम्ह अधिकारीं आः वापुसाया जात हे ११४ गू थ्यंकेधुंकूगु दु । वय्कलं निगू कठ्ठा बुँइ बिस्कं बिस्कं हे द्यां दयेकाः छगू जातया छगू पाथीया ल्याखं वापुसा ह्वलादीगु खः । आः वइगु असार १५ गते ‘धान दिवस’ कुन्हु लाका वा पीगु तयारी वय्कलं यानाच्वनादीगु दु ।

वय्कलं नेपाःया थीथी जिल्ला निसें भारत, बंगलादेश व अमेरिका, दक्षिण कोरियां वापुसा संकलन यानादीगु खः । ‘अमेरिका व दक्षिण कोरियां नं वापुसा हया’ वय्कलं धयादिल, ‘थ्व वापुसा पाखें छुं सयेके मफुत । नेपाःया उच्च थासय् च्वंगु वापुसा नं नं सप्रे मजुल ।’वय्कलं मार्सी, जुम्ले मार्सी व मार्सी चङ्गोल थेंज्याःगु पहाडय् जक दइगु वा धाःसा दँय्दसं चितवनय् नं पिना वयाच्वनादीगु दु ।

रैथाने व उन्नत जातया स्थानीय वापुसायात संरक्षण यायेत थःम्हं दँय्दसं थज्याःगु ज्या याना वयाच्वनागु खँ वय्कलं कनादीगु दु । वय्कलं थःम्हं जीवित वापुसा बैंक कथं विकास यायेगु इच्छा दुगु खँ नं कनादिल ।मनसारा, आछामे मसिनो, आँपुझत्ते, सत्तरी, जेठो बुढो थेंज्याःगु वा लोप जुइगु अवस्थाय् दुगुलिं थज्याःगु वाया वापुसा संरक्षण यायेमाःगु खँ नं वय्कलं कनादीगु दु ।

वय्कःया कथं नेपालय् जक निसलं मल्याक वाया जात दु । वापुसा संरक्षण यायेगु निंतिं वय्कलं विशेष गोदामया हे दयेकाः भण्डारण याना वयाच्वनादीगु दु । वय्कलं उन्नत जातया वा पिइगु चलन अप्वया वनाच्वंगुलिं नेपाली किसानत उन्नत जातया नामय् परनिर्भरता अप्वया वनाच्वंगु खँय् नं चिन्ता प्वंकादीगु दु ।

‘मेपिं वापुसा बिउसा जक उत्पादन यानाच्वंगु दु । थथे जुल धाःसा वापुसा मदयाः हे जा नयेमखंका च्वनेमाःगु अवस्था वयेफु’ वय्कलं धयादीगु दु । वय्कलं रैथाने वापुसाया संरक्षण व प्रवद्र्धनया निंतिं सरकारं हे बः बीमाःगु खँय् बः बियादीगु दु ।