यल नगर निवेश,कनिबहाः ध्वाखा : ओकु बहाःया गौरव

यल नगर निवेशया दक्षिणपाखे लाःगु छगू ध्वाखाया नां खः कनिबहाः ध्वाखा । मध्यकालिक ईया ध्वाखातय् धलखय् थ्व नं लानाच्वंगु दु । नगर निवेशया पिने लाकाः निर्मित बौद्ध विहारया नामं थ्व ध्वाखा प्रसिद्ध जूगु खनेदु । ने.सं. ८२२ पाखे स्थापित कनक वर्ण महाविहार यलया प्रसिद्ध ओकुबहालं दक्षिण पाखेया न्हूगु विहार खः । थ्व बहाःया संस्कृत नां कनकवर्णया विकृत उच्चारण जुयाः ‘कनिबहाः’ जूवन ।नगर पिनें वयेबलय् रुद्रवर्ण महाविहार (ओकुबहाः) थ्यंकेगु लँपुइ थ्व ध्वाखा लानाच्वंगुलिं थ्वया प्रसिद्धि न्हापानिसें जूगु खनेदु ।

अले थ्व ध्वाखां पिने गाःहिति हायाच्वंगु थौंकन्हय् नं दनि । हिति फुसय् न्हापा फलेचा दयेमाः । थौंकन्हय् धाःसा थन फल्चा प्रत्यक्ष मजू । नापं थ्व ध्वाखाया अस्तित्व हे थौंकन्हय् मदयेधुंकल । उकिं थन च्वंगु फल्चा नं लिपा अतिक्रमणय् लात जुइमाः ।आः वयाः थ्व ध्वाखाया लँपु पिच जुयाच्वंगु दु । उकिं ध्वाखाया मौलिक इलोहं— तेपु ल्वहं खनेमदु । लँया तःलय् ल्हानाच्वंगु दयेमाः । थनया ध्वाखा हे मदयेधुंसेंलि ध्वाखां पिनेया परिखा अर्थात खाइचिं नं न्हंका छ्वइगु स्वाभाविक हे खः । थुगु ध्वाखां दुहां वनेबलय् ओकुबहाःया पिने लाछी स्थान गणेश न्हापाया थासय् हे थौंकन्हय् नं दनि ।

कनिबहाः ध्वाखालिसे स्वानाः न्हापा पःखाः दइगु ला स्वाभाविक संरचना हे खः । आः थ्व पःखाः न्हापा गुगु लँपु जुकाः विस्तार जुल धयागु खँया अवशेष वर्तमानया अवस्थाय् नं अध्ययन जुइफु । ओकुबहाःया संचालकतसें थुकी ध्यान तइगु थन आशिका याना । ओकुबहालं पिनेया दक्षिण पाखेर पुलांगु छगू कुण्ड दु । थुकियात थन स्थापित भैरवया नामं ‘भैलः गाः’ धाइगु स्थानीय धापू न्यने दु । अह्रिं चाःपिं मचातय्त थन ख्वाः सिके हइगु जुयाच्वन । थौंकन्हय् विज्ञान प्रविधिया युगय् थज्याःगु धार्मिक स्थलया महिमा लोप जुइधुंकल । अले थन च्वंगु सम्पदात विक्षत जुयाः वनाच्वंगु दु न्हिथं ।

परन्तु कनिबहाः ध्वाखाया महत्व मेगु हे कथं नालेमाः । व खः यल नगर नेपालया प्राचीनकाल लिच्छवि इलंनिसें मध्यकालिन पर्यन्त स्वापू दयाच्वंगु बौद्धविहार ओकुलि विहार । जनभासं ओकुबहाः । थुगु ध्वाखायात मध्यकालया थ्यासफुलिइ कनिबहा ध्वाखा धयातःसां थन दुहां वनकि ओकुबहाः थ्यनीगुलिं थ्वयात ओकुबहाःया नामं हे संवोधित जूसा अप्वः सार्थक जुइगु ताया । थ्व बहाःया प्राचीन इतिहास प्वलेगु ज्या अझ पूवंंगु मदुनि ।यल नगर निवेशया पुलांगु परिचायक थुगु ध्वाखाया प्रतीक न्हूकथं थन निर्माण यानाः उकिया गरिमा प्रदर्शित जुल धाःसा ओकुबहायागु पर्यटकीय गन्तव्य नं च्वन्ह्या वनी । तर थथे प्रतिकात्मक निर्माणया झ्वलय् थुकिया मौलिक स्वरुप नं चित्रशैलिं प्रदर्शित जुइमाः ।