भाषाप्रतिया चिन्तां जितः पत्रकार दयेकल

जिगु दकलय् न्हापांगु च्वसु पिहां वःगु इलय् तक जिं पत्रकारिता धइगु छु धकाः नं मसिउ । पत्रकार धइम्ह गज्याःम्ह जुइ धकाः नं मसिउ । थ्व विक्रम सम्बत् २०३९ सालया खँ खः । नकतिनि नकतिनि कलेज वनागु ई । छगू उत्साह मनय् दु । ब्वनेमानि । ब्वनाः छुं ज्या यायेमानि धइगु नं मनय् दु, तर व याये थ्व याये धइगु क्वछी मफुनिगु ई खः व ।

ब्वनागु ल्याखं जि नेपाल ल क्याम्पस ब्वनाम्ह खः । अन हे ब्वनाः डिप्लोमा नं पास याना । अधिवक्ता जुइगु लाइसेन्स नं कया । तर थुलि ई तकया दुने जिगु लँपु पत्रकारितापाखे लिना वंगु वाः हे मचाः । नकतिनि ल्याय्म्हचाबलेनिसें च्वयेगु शुरु याना । थथे च्वयेगु प्रेरणा धइगु भारतं वइगु पत्रपत्रिका हे खः ।

अझ धाथें धायेगु खःसा थथे मेगु देशं वइगु उमिगु हे भाषं च्वयातःगु पत्रिका स्वस्वं मनय् ब्वलंगु विद्रोहया भावं जित थःगु भाषं विशेष यानाः थःगु देय्या भाय् यानि की नेपाली भासं च्वकल । थुकिया लिउने नं बाखं दु । व बाखंया स्वापू जिगु परिवारलिसे दु । जि ब्वलंगु परिवेश लिसे दु । अले जिगु बाल्यकाललिसे दु ।

जितः जिमि पाजुपिंसं लहिना तःधिक याःगु । जिमि अजिं हुर्के याःगु । जिमि पाजुपिनिगु असं कोथुननिया चुकय् श्यामदाई धाम्हेसिया छगू कापः पसः दु । व पसलय् कापः प्वचीत जिइक अले समाचार नं ब्वने जिइक गोरखापत्र कायेगु यानातःगु अले जिं ब्वनागु न्हापांगु पत्रिका व हे गोखापत्र खः । जि अबाय्ति च्यादँ झिदँति हे जक दत जुइ ।

जिगु मचा ल्हातिं कयेच्याना भराय्पाःगु गोरखापत्र ब्वनाच्वंगु खना गुलिसिनं हायेकीगु जितः । जिं अबाय्ति व गोरखापत्रय् छु ब्वना व ला जिं मसिउ तर जितः त्वाःबाःयापिंसं ,“अखबारसिबें चिधिक्कम्हेसिया अखबार ब्वनेमाःगु !” धकाः हायेकूगु लुमं । जिमि अजिया स्वम्ह तता केहेँ । जिमि मांया निम्ह किजा व छम्ह केहँे । उमि साप हे फिल्म स्वये न्ह्याः ।

विशेष यानाः जिमि अजि व जिमि चमा ला फिल्म धालकी ब्वाँय् वनाः स्वःवनीगु । अले जि नं उमिगु ल्हाः ज्वनाः फिल्म स्वःवनेगु । असंया जःखः हे निगू हल दु । जमलय् विश्वज्योति हल अले न्हूसतकय् रञ्जना हल । थ्वहे निगू हलय् अप्वः फिल्म स्वःवनेगु मचाबलय् । जिमि अजिया राज कपुर व देव आनन्द साप हे यः ।

जिमि चमा व वया पासापिनि धाःसा राजेश खन्ना, जितेन्द्र तसकं यः । उपिंलिसे फिल्म स्ववनेबलय् फिल्मय् म्हितीपिं राजेश खन्ना, देव आनन्द थेंज्याःपिं कलाकारं न्ववाइगु भाय् भ्याःभचा हे मथूबलय् जिगु मचा नुगलय् ब्वलनीगु भाव खः– थुमिसं जिं थूगु भासं न्ववाःसा गुलि जिउ । उगु इलय् भोताहितिइ स्वंगू प्यंगू हे पत्रिका पसः दु ।

छगू पसः ला नातीबज्रया सफू धुकू हे जुल । मेगु छगू पसः धइगु साझा भवनया पिने अंगःक्वय् घिरिघिरी खःचाय् तयाः पत्रिका मिया तइगु रामजीदाई धाःम्हेसिया पसः अले अनं रत्नपार्क वनेथाय् लाक्क खवय्पाखे छक्वचाजक दूगु पसः । अन विशेष यानाः नेपाली भाय्या चीन सचित्र व अंग्रेजी भाय्या चीन पिक्टोरियल न्याये नं ।

दयेत ला अन माक्र्स, माओ व लेनिनया नं किताब दु धाइ, तर जि मचां व ब्वने न्याये मनं । चीन सचित्र नं खास यानाः स्कूलया किताबय् जिल्ला तयेत जक न्यायेगु । मेगु छगू पसः असंभलु द्यःया द्यःछेँ क्वये नं दु धाइ तर जितः धाःसा व पसः लुमं मजू । थ्व प्यंगू पत्रिका पसः मध्ये जिगु ध्यान वनीगु पसः धइगु घिरिघिरि खःचाय् तयाः पत्रिका मिया तइगु पसः खः ।

मचाबलय् स्वयागु हिन्दी फिल्म व ब्वनागु हिन्दी पत्रिकाया भाय् मथूगुया विद्रोह कथं जिगु नुगलय् ब्वलंगु भावनां जितः जिगु च्वसाः न्ह्याका यंकेत ग्वाहालि यात

छाय्धाःसा व पसलय् हिन्दी फिल्मया खँ व कलाकारपिनिगु किपा दइगु पत्रिका मिया तइगु । रामजीदाईया उगु पसलय् गबलें गबलें खरानी रंगया तपागु वसः अले छ्यनय् हाकुगु रंगया तवुलि पुनातःम्ह छम्ह मनू वइगु । अले रामजीदाई नं जिमिके न्यनीगु का, “व मनू म्हसिउ ला ?” जिमिसं म्हमसिउ धकाः धाल की, “व ला बालकृष्ण समका, बालकृष्ण सम ।” धकाः कनीगु ।

बालकृष्ण सम धइम्ह सु धइगु खँ जिमिसं मसिउ । नाट्य सम्राटया रुपय् नांजाःम्ह साहित्यकार बालकृष्ण समयात सतिक खनाः नं वय्कःया बारे उलि सीके मखं, तर रामजीदाईया थाय् मियातःगु हिन्दी फिल्मया पत्रिका व हिन्दी भाय्या कमिक ब्वने नं ।

अले हिन्दी भासं ब्वनेमाला अले हिन्दी फिल्म स्वयाः दिक्कचाःगु जिगु मचा नुगलय् उगु इलय् ब्वलंगु विद्रोहया हे लिच्वः कथं शायद जिं थःगु देय्या भासं नं ब्वनेदयेमाः धकाः क्वछित जुइमाः, अले थःगु मांभासं नं ब्वने दयेमाः धइगु मतितःगुया परिणाम हे जुइमा जिं लिपा वनाः थथे थःगु भाषं च्वयेगु शुरु यात जुइमाः ।

अले थःगु भासं फिल्म दयेकेमाः धइगु मति वन जुइमाः धइगु जिगु अनुमान खः । थथे मचाबलय् स्वयागु हिन्दी फिल्म व ब्वनागु हिन्दी पत्रिकाया भाय् मथूगुया विद्रोह कथं जिगु नुगलय् ब्वलंगु भावनां जितः जिगु च्वसाः न्ह्याका यंकेत ग्वाहालि यात । वि.सं. २०३९ सालय् जिगु न्हापांगु च्वसु गोरखापत्रया शनिबारीय परिशिष्टाङ्गय् पिदन ।

असोजया १६ गते पिदंगु उगु च्वसुया छ्यं “नेपालमा हकी खेल ः एक चर्चा” खः । थुकथं दकलय् न्हापांखुसी पिदंगु जिगु च्वसा कासा ख्यःलिसे स्वापु दुगु खःसा लिपा वना नेपाः देय्या हे नांजापिं पत्रकार मदनमणी दीक्षित, गोपालदास श्रेष्ठ, मणिराज उपाध्याय, गोविन्द वियोगीपिं जानाः पिकाःगु न्हिपौ “समाज”या निंतिं जिं सिनेमा व कासा ख्यःया बुखँ च्वइम्ह रिपोर्टर जुयाः नं ज्या याना ।

जःलाखःला छेँय् वनाः चच्छि चच्छि मद्यंसे वल्र्ड कप फुटबल स्वयालि उकीया बुखँ “समाज” पत्रिकाया निंतिं च्वयेगु । थ्व गुलि सालया खँ ला ल्वःमन तर उलि लुमंकि उगु वल्र्ड कपय् इटलीं कप त्याकूगु खःसा पाउलो रोसी नांयाम्ह कासामिं ह्याट्रिक याःगु लुमं । थुलि ईया दुने संकिपा व कलाकारितायात कयाः “कामना” पत्रिका पिहां वये धुंकल ।

वि.सं. २०४१ मंसिर १५ गते न्हापांगु ल्याः पिदंगु थ्व पत्रिका लय् पौ धकाः धाःसां शुरुशुरुइ ला निला स्वलाय् तिनि मेगु ल्याः पिहां वइगु । थ्व पत्रिकाया ज्याकू धाःसां वा स्वापु तयेगु थाय् धाःसां विशाल बजारया पसल नं.४२ या सरोज ईम्पोरीयम खः । थ्व “कामना” पत्रिकाया सम्पादक व प्रकाशक पुष्करलाल श्रेष्ठपिनिगु परिवारया पसः खः ।

अले थ्व हे “कामना” पत्रिकाया व्यवस्थापक शिव मानन्धर क्षेत्रपाटीपाखे च्वनीम्ह खः । उगु इलय् जि नं नघलय् छगू पसः दु । अले सुनां खः मस्यु शिव मानन्धरयाबारे कन अले शिव मानन्धरलिसे म्हसीका नं बिल । थुकथं जिगु “कामना” पत्रिकालिसे स्वापू स्वात । पुष्करलाल श्रेष्ठलिसे नं म्हसीका दत ।

शुरुइ छपुनिपु यायां च्वसु छापे जुइगु शुरु जुल “कामना” पत्रिकाय् । अनंलिपा छम्ह रिपोर्टर हे जुयाः ज्या याये खन । थुकथं जिगु लजगाः पत्रकारिता कथं स्थापित जुल । पत्रिका व च्वज्याय् जिगु नुगः क्वसाःगु खनाः नघःया हे पासाः ईश्वर श्रेष्ठं झी थः हे जाना पत्रिका पिकायेगु खँ न्ह्याकल । अले दकले न्हापां वि.सं.२०४२ सालय् “चित्रयुग” नांयागु छगू पत्रिका ट्रायल कथं पिकया ।

ट्रायल ताःलात । अले बांलाक हे पत्रिका पिकाना यंकेगु खँ जुल । अबाय्ति पत्रिका दर्ता याये थाकु, उकीं न्हापा हे दर्ता जुयाच्वंगु छगू पत्रिका मालाबलय् सुभाष गजुरेलं दर्ता याना तःगु “कलाकार आवाज” नांयागु पत्रिकायात जिमिसं पिकायेगु भाला कया । पत्रकारिताया ख्यलय् न्ह्याना च्वंगु थ्व पलाखय् ने.सं. ११०६ पाखे वया मेगु छता तंसाः कथं जिं नेपालभाषां नं च्वयेगु शुरु याना ।

थ्व ह्वताः जितः पासा पुष्कर माथेमां चूलाका बिल । उगु इलय् वया “पासा” नांयागु ऋतु पौ पिकायेगु ग्वसाः ग्वया च्वंगु जुयाच्वनसा वं हे जितः नेवाः भासं च्वयेत इनाप याःगुलिं नेवाः भासं नं च्वयेगु शुरु याये खन । ने.सं.११०६ या स्वांया पुन्हिया लसताय् पिदंगु “पासा” पत्रिकाय् जिगु न्हापांगु च्वसु कथं “नेपालय् सिनेमाया न्ह्यानाच्वंगु पलाः” पिदन ।

नेपाःया संकिपाया इतिहासयात दुवालाःगु उगु च्वसु च्वयागु इलय् न्हापांगु नेवाः फिल्म “सिलु”या निर्माण ज्या तकं मन्ह्याःनि तर उगु च्वसुई “सिलु” नांयागु नेवाः फिल्म नं दयेकेगु ग्वसाः जुया च्वंगु खँ उल्लेख जुयाच्वंगु दु । थुकथं नेपालभाषाया संकिपा ख्यःया खँ दकलय् न्हापां च्वयेगु ह्वःताः चूलातसा नेवाः भासं हे दकले न्हापांखुसी संकिपाया खँ च्वयेगु ह्वताः चूलात ।

थ्वहे झ्वलय् जिपिं ब्वना च्वनागु नेपाल ल क्याम्पसय् अमु साहित्य पालाः नीस्वंम्ह पासा जगत पात्यालिसे जिमिगु म्हसीका जुल । स्वनिगलं पिनेयापिं जक अप्वः आखः ब्वं वइगु उगु क्याम्पसय् नेवाःत म्होजक दुसां जिमिगु बाएचय् विजयराज शाक्य, स्वय्म्भु शाक्यया नापनापं सरस्वति जोशी, पल्पसा श्रेष्ठ थेंज्याःपिं न्याम्हखुम्ह नेवाःत नं दुगु जक मखसे भाषा प्रति मतिना नं दुपिं लात ।

थ्व जिमिगु पुचः नापलाःबलय् ला मेमेगु कलेजं थें ल क्याम्पसं नं दँ पौ पिकायेगु ग्वसाः ग्वया च्वंम्ह पासा जगतयात “अगःचा मालां देगःचा लुत” धइथें जुल । उगु पत्रिकाया नां नं “अमू” हे धकाः छुना । अले पासापिनिगु सहमति कथं जितः हे प्रधान सम्पादक कथं ल्यल ।

“पासा” पत्रिकां न्ह्याकागु नेपालभाषाया संकिपा पत्रकारिता लिपा वनाः “विश्वभुमि” व “न्हू विश्वभुमि” जुजुं “सन्ध्या टाईम्स” व “नेपालभाषा टाईम्स” जक मखसे “लहना” व “पेजथ्री” आपालं नेवाः पत्रपत्रिका अले अनलाइन पत्रिका टेलिभिजन ज्याझ्वः व एफएम ज्याझ्वलय् तक नं थ्यन ।

थ्व स्वीदँ–स्वीन्यादँया पत्रकारितायात जिं थूकथं जि मचाबलय् हिन्दी भासं क्वत्यलातःगु फिल्मख्यः व पत्रिकाख्यः प्रतिया विद्रोहया हे प्रतिरुप खः थें तायेका । मचाबलय् गैर मातृभाषा प्रति चिउताः ब्वलंगुलिं नेवाः भाषं छम्ह फिल्म पत्रकारया रुपय् जितः न्ह्यःने हलसा आः वयाः ‘नेवाः अनलाईन न्यूज’ व ‘नेवाः युट्युब’या लुखां जितः छम्ह मूलधारया पत्रकारया रुपय् न्ह्यःने हल ।