ने. सं. ११४४ कौलाथ्व तृतीया -

डा. मल्ल जुयाया अर्थ

नेवाः भासं पत्रिका पिकाये गुलि थाकु धइगु खँ दुनेंनिसें थूम्ह बुद्धिजीवी कथं जिमिसं डा. कमलप्रकाश मल्लयात थुइका । जिमि अग्रज अशोक श्रेष्ठया सम्पादनय् ‘विश्वभूमि’ न्हिपौ पिहां वःगु इलंनिसें हे वय्कलं जिपिंप्रति सहयोगी भावना तयादी । ‘विश्वभूमि’ वय्कःया हे पुलांगु छेँ थाय्मरुं सुरु जूगु खः ।

अनं पिहां वयाः जनबहालय् ज्याकू जूबलय् नं वय्कः बरोबर ज्याकुथिइ झायादी । वय्कः ज्याकुथिइ झाइबलय् अशोक दाइ जुरुक्क मेचं दनाः सम्मानपूर्वक अभिवादन यानादीगु जि लुमं । वास्तवय् अशोक दाइनं अथे सम्मान यानादीगु खनाः हे जिं वय्कः तःधंम्ह मनू धकाः म्हसिल । मेपिं सुयातं अशोक दाइनं अथे मेचं दनाः सम्मान यानादीगु जिं मखं ।

लिपा अशोक दाइनं ‘विश्वभूमि’ त्वःतादिल । तर कमलप्रकाश मल्लं ‘विश्वभूमि’ इ वयेगु त्वःतामदी । वय्कः अभिभावक थें जुयाः अन इलय्ब्यलय् झायेगु यानादी । वय्कःया थ्व अभिभावकीय मतिना लिपा ‘सन्ध्या टाइम्स’ इलय् तकं जारी हे जुयाच्वन । ‘सन्ध्या टाइम्स’ या ज्याकू थाय्मरुइ मल्ल दाइया छेँय् सरे जुइवं कमल दाइलिसेया स्वापू अझ सतिना वन ।

वय्कलं इलय्ब्यलय् सल्लाह सुझाव बियादी । गबलें गबलें च्वसु नं । ‘सन्ध्या टाइम्स’ पिहां वःगु झिदँ क्यंगु इलय् जिमिसं छक्वः नेपालभाषा ख्यःया थीथी हनेबहःपिंत ज्याकुथिइ ब्वनाः आः जिपिं गुकथं न्ह्याः वने माली धकाः सल्लाह कयागु । उकी सत्यमोहन जोशी, दुर्गालाल श्रेष्ठ नापनापं डा. कमलप्रकाश मल्ल नं दी ।

डा. मल्ल व डा. गुरुङ थेंज्याःपिं सारथीत मदुगुलिं पुनर्संरचनाया उगु रथयात न्ह्याःन्ह्याःपिंसं न्ह्याःन्ह्याःथाय् ब्वाके यंकूगु झीसं तुलुतुलु जक स्वया च्वने माल । वय्कःपिनिगु अभावय् जूगु राज्य पुनर्संरचना थौं छगू तगिमय् ब्वनीम्ह मचां च्वयातःगु यँयाःया किपा थें जूवंगु दु ।

वय्कलं आलोचनात्मक टिप्पणी यासें धयादिल, ‘छिकपिनिगु पत्रिकाय् न्हिंन्हिं सीपिं मनूतय्गु बिचाः हायेका विज्ञापन छापे यायेगु पाय्छि मजुल । पाठकं न म्हसिउ, न तासिउ, अज्याःपिं मनूतय्गु फोटो छाय् स्वये माःगु ?’वय्कःया खँ न्यनाः जिपिं वाल्ल जुल । छु धाये, छु धाये । वय्कःया खँ गलत ला मखु । जिमिसं धाःसा सही नं धाये मफुत ।

तर कन्हय् कुन्हु हे वय्कःया फोन वल । वय्कलं धयादिल, ‘जिं म्हिगः धयागु खं यानाः सुरेशपिं तंचाल जुइ । वास्तवय् झीगु पत्रिकाया छगू तःधंगु श्रोत हे वहे जुयाच्वन । जिं व खँ थुइके मफुत । नेवाःतय् उलिमछि साहुमहाजनत दुसां उमिगु ध्यान थुखे वने मफु । जिं अथे धाल धकाः तंचाये मते न्हिं । छिकपिंसं दुःख सियाः ज्या यानाच्वंगु जिं थू ।’

वय्कःया व आत्मीयता जिमिगु लागिं तःधंगु उर्जा जुल ।छक्वः वय्कलं थम्हं च्वयातयागु अंग्रेजी व खस नेपाली भाय्या न्यापु खुपु च्वसु नेवाः भासं अनुवाद यानाः सफूचा दयेकाः प्रकाशन या धकाः नं जिमित बियादिल । तर कन्हय् कन्हय् यायां व सफूचा पिकाये मफुत ।
जि अबलय् बत्तिसपुतलीइ च्वनेगु । वय्कःया छेँ मैतीदेवीइ ।

लँखतं लाःगु जुयाः वय्कःयात बी माःगु नेपालभाषाया थीथी ज्याझ्वःया कार्ड तकं जिं ज्वना वनेगु । तर अथे कर्पिनिगु कार्ड जक बिउ वनेगु इलय् नं वय्कलं जितः मूलुखां तुं कार्ड कयाः लित छ्वयेगु धाःसा गबलें याना मदी । दुने यंकाः छझाः खँ ल्हाना हे दी । थुकिं यानाः वय्कःयात नियमित नापलायेगु व खँ ब्याकेगु अवसर नं चूलानाच्वन ।

वय्कलं अक्सर यानाः ‘सन्ध्या टाइम्स’ या सर्कुलेसन गुलि थ्यन धकाः तथ्यांक काये थें न्यना हे च्वनादी । थहां वन लाकि, कुहां वन ? कुहां वंसा गुलि प्रतिशत ? थहां वंसा गुलि ? वय्कः अमेरिका च्वं झाइगु जुल । तर सदांया लागिं धइगु निश्चित मजूनि । गन तक जितः लुमं, वय्कः छुं ई अमेरिका च्वनाः दथुइ छक्वः लिहां नं झाःगु खः ।

उगु झालय् वय्कः तसकं निराश जुयादीगु जितः अनुभव जू । छक्वः वय्कःया छेँय् वनाबलय् वय्कलं अज्याःगु निराशाया खँ नं यक्व हे कनादिल । खास यानाः देशय् बहुदलीय ब्यवस्था वयेधुंकाः हरेक विषय गुकथं दलीयकरण जुया वन, उकी वय्कःया तःधंगु असन्तुष्टि दुगु जुयाच्वन ।

देय्या बुद्धिजीवी व विद्वान व्यक्तित्वतय्सं तकं छगू दलया लिउ लिउ मजुइकं गनं थाय् काये मफइगु अवस्थायात कयाः वय्कलं यक्व गुनासो यानादिल । देशया लागिं छुं योगदान यायेत वय्कः नं तयार हे जुयादीगु जुयाच्वन । तर छुं हे दलया दुजः मजूगु लिसें सुं नेताया चाकडीइ मवंगु कारणं वय्कः थःगु दक्षता कथंया योगदान यायेत तकं बञ्चित जुयादिल ।

व्यक्तिया क्षमतायात कदर मयासे वयागु राजनीतिक झुकावया आधारय् स्थान बीगु परम्परां वय्कःयात निराश याना बिउगु खनेदु । वय्कलं धयादीगु जितः लुमं, ‘आः नेपालय् जिगु ज्या छु ? थन छु यानाच्वनेगु ?’थुलि धयां नं अमेरिकाय् च्वं हे वनेगु वय्कःया इच्छा धाःसा खास दुगु मखु थें च्वं । काय व म्ह्याय् निम्हं अमेरिकाय् ।

थन बुराबुरी जक । व नं थःत ल्वःगु छुं ज्या दुगु मखु । अमेरिकाय् वय्कःयात कलेजय् ब्वंकेगु अवसर दुगु जक मखु अमेरिकाय् च्वनाः नेपाःया बारे अध्ययन यानाच्वंपिं हरेक अनुसन्धाताया शोधग्रन्थ परीक्षण यायेगु ज्या तकं वय्कःयाके ग्वाःग्वाः दु । थज्याःगु अवस्थाय् वय्कःयात अमेरिकाय् च्वं वनेगु लागिं परिवार व उखे च्वंपिं पासापिंपाखें तःधंगु दबाब वइगु अस्वाभाविक नं मखु ।

यक्वस्यां मसिउ जुइमाः, पासापिंसं छक्वः वय्कःयात जानकारी तकं मबिसे वय्कःया नामं अमेरिकाय् च्वं वनेगु डीभी चिट्ठा समेत भरे यानाः
छ्वया बिउगु खः । तथापि उकी नां पिहां वये न्ह्यः हे वय्कः अमेरिका थ्यंकादीधुंकल । वय्कलं म्हुतुं कनामदी, तर थःगु क्षमता, दक्षता व विज्ञतायात राष्ट्रं उपयोग मयाःगु खँय् वय्कःया चित्त बाःगु खनेदु ।

वय्कलं म्हुतुं कनामदी, तर थःगु क्षमता, दक्षता व विज्ञतायात राष्ट्रं उपयोग मयाःगु खँय् वय्कःया चित्त बाःगु खनेदु । वय्कः राष्ट्रया लागिं सेवा यायेत अझ नं इच्छुक खः । तर राष्ट्रं वय्कःया सेवा काये मफुत ।

वय्कः राष्ट्रया लागिं सेवा यायेत अझ नं इच्छुक खः । तर राष्ट्रं वय्कःया सेवा काये मफुत । डा. कमलप्रकाश मल्ल थेंज्याःम्ह व्यक्तिया लागिं देशय् छुं ज्या मदइगुपाखें हे सी दु, थ्व देश गज्याःपिं भुइँफुट्टातय्सं सञ्चालन यानाच्वंगु दु । नेपाः राज्यया बौद्धिक ‘दिवालियापन’ यात थुकिं बांलाक हे पुष्टि याः ।

माओवादीं झिंन्हय्द्वः नागरिकया बलिदान कयाः झिदँ तक जनयुद्ध न्ह्याकल । उकिया छगू हे जक शर्त राज्यया पुनर्संरचना खः । जनयुद्धया शान्तिपूर्ण अवतरण लिपा राज्यया पुनर्संरचना ला जुल, तर व थुलि भद्दा ढंगं जुल कि उकिं राज्यया सुं हे वर्ग व समुदाययात लय्तायेके मफु ।

मुलुकया इतिहासय् छक्वःयां छक्वः हे जक जनता थःपिं हे जानाः याःगु अपाय्धंगु राज्य पुनर्संरचनाया अभियान थौंया दुर्भाग्यपूर्ण हविगतय् कुतुंवंगुया छगू प्रमुख कारण डा. कमलप्रकाश मल्ल उकी संलग्न मजूगुलिं हे खः ला धइथें च्वं । राज्य पुनर्संरचनाया ज्याखँत न्ह्यानाच्वंगु इलय् उकिया सरोकारवाला बुद्धिजीवीतय्सं डा. कमलप्रकाश मल्ल व अबलय् मदयेधुंकूम्ह डा. हर्क गुरुङयात यक्व हे लुमंकूगु खः ।

राज्य पुनर्संरचना माओवादीया ला राजनीतिक एजेण्डा जक जुल । उकियात धाथें पुनर्संरचना याये फुपिं ला डा. कमलप्रकाश मल्ल व डा. हर्क गुरुङ हे जक खः । यदि अबलय् वय्कःपिं दुगु जूसा राज्य पुनर्संरचनाया स्वरुपय् वय्कःपिंसं कियादीगु किपायात सुनां नं हाथ्या बी मफइगु खइ ।

राज्य पुनर्संरचनायात धाथें कमाण्ड यानाः न्ह्याके फुपिं डा. मल्ल व डा. गुरुङ थेंज्याःपिं सारथीत मदुगुलिं पुनर्संरचनाया उगु रथयात न्ह्याःन्ह्याःपिंसं न्ह्याःन्ह्याःथाय् ब्वाके यंकूगु झीसं तुलुतुलु जक स्वया च्वने माल । वय्कःपिनिगु अभावय् जूगु राज्य पुनर्संरचना थौं छगू तगिमय् ब्वनीम्ह मचां च्वयातःगु यँयाःया किपा थें जूवंगु दु ।

गुकी रंग ला पानातःगु दु, तर रंगीन छफुति हे मजू । डा. कमलप्रकाश मल्लया अभावं राज्ययात जूवंगु थ्व तःधंगु क्षति खः थें ताः गुकिया खराब लिच्वः फयेत थौं झी अभिशप्त जुयाच्वना ।