संविधान, हाकुगु न्हि व फोरमया थाकुगु ई

न्हूगु संविधान जारी जूगु नं निदँ फुत । थुगुसीया संविधान दिवस हनेगु नं क्वचाये धुंकल । संविधान दयेकूगु व जारी जूगु इलय् संविधानया खँय् गुगु विमति, विरोध दुगु खः व आः करिब करिब सिथिल जुइ धुंकल । पहिचान, संघीयता व स्वशासनया पक्षधरतसें थ्व हे संविधान दुने च्वनाः थःगु गतिविधि यायेगु बाहेक तत्काल मेगु विकल्प मदु ।

विरोध यानाः आन्दोलन जक यानाः थःगु मुद्दा स्थापित यायेगु धरातल नं परिस्थितिं बियाच्वंगु मदु । संविधानयात कयाः उबलय् दकलय् अप्वः विरोध व आन्दोलन याःगु दल संघीय फोरम व राजपा खः । थ्व निगू पार्टी मध्ये संघीय फोरम थःपिंसं हे दकलय् विरोध याना वयाच्वंम्ह केपी ओलीया नेतृत्वय् दुगु सरकारय् दुथ्याना च्वंगु दुसा थ्व सरकारयात राजपां नं समर्थन यानातःगु दु ।

प्रादेशिक स्तरय् २ नं. प्रदेशय् संघीय फोरमया मुख्यमन्त्री सहित राजपा गठबन्धनया सरकार दु । राजपा संघया सरकारय् मदुगुलिं थ्व संविधान जारी जूगुु न्हियात हाकूगु न्हि कथ हनेगु घोषणाय् समस्या मदु । तर संघीय समाजवादी धाःसा संविधान जारी जूगु न्हियात हाकूगु न्हि कथं विरोध यायेगु कि संविधान दिवस हनेगु धइगु खँय् आन्तरिक समस्याय् तक्यं वंगु दु ।

संविधान दिवस हनेगु कि हाकूगु दिं हनेगु ? महनेगु कि सुम्क च्वनेगु ? धइगु सवालं फोरमया कार्यकर्ता दथुइ विवादया पुसा पिना बिउगु दु । थुकिं यानाः थःपिसं हे उबलय् क्यनाथकाःगु संविधानया पुनर्लेखन तकया म्हगस थःपिनिगु कार्यकर्ता विचलित जुइगु घाः कथं स्याइगु खनेदत ।

थ्व समस्या संघीय फोरम थःम्हं हे सःतूगु समस्या जूवंगु दु । संघ सरकारय् मदुगु कारणं राजपायात थ्व संविधानया विरोध याये अःपुगु खनेदुसां वास्तवय् २ नं. प्रदेशया सरकारय् थ्व हे संविधान कथं सरकार दयेकाच्वंगुलिं संविधानया बर्खिलापय् गतिविधि यायेगु नैतिक रुपं जायज खनेमदु ।

चुनावय् ब्वति कयाः प्रदेश, संघीय प्रदेशय् निर्वाचित जुयाः संविधानया विरोध यायेगु तक लोकतन्त्रिक चरित्र जुइफु तर थ्व हे संविधान लागू याःगु लाभया पदय् च्वनाः थ्व हे संविधानया विरोध यायेगु धाःसा नैतिक पतन हे खः । थ्व छगू कथं अवसरवादीया चरम नमूना कथं परिभाषित जुइ । मधेस केन्द्रीत दलतय्त सत्ता लोलुप दलया आरोप बिया वयाच्वंगु आःया खँ मखु ।

मौका लात धाःसा थःगु एजेण्डायात वांछ्वयाः सरकारय् वनेत लिफः मस्वइपिं कथं मधेस राजनीतियात कायेगु याः । संघया सरकारय् संघीय फोरम संलग्न जू थें राजपा नं वनेत लालायित जूगु खः । तर थःपिनिगु प्राविधिक समस्या कारणं जक राजपा संघया सरकारय् मथ्यंगु खः ।

न्हूगु सरकार गठनया इलय् प्रधानमन्त्री केपी ओलीं संघीय फोरमयात जक भाः बिल जिमित स्वये हे मस्वः धइगु तःधंगु गुनासो राजपाया दुगु खः । उबले राजपां संविधान संशोधनया सवालय् प्रधानमन्त्रीं चिउता मतः धकाः मखु थःपिंत नं सरकारय् हयेत प्रधानमन्त्रीपाखें सिरियस कुतः मजुल धइगु खँय् जक नुगः मछिंगु सः तःगु खः ।

समय परिस्थितिं तत्काल राजपायात संघीय सरकारय् वनेगु लँपु प्वाःतिनातःगुलिं संविधान जारी जूगु न्हियात हाकूगु न्हि धकाः वनेत सहज जुल । मेखे संघीय फोरमयात थुकिं मछिंका बिल । २ नं. प्रदेशया थः कार्यकर्तायात थामथुम यायेत फोरमयात अःपु मजुल । संविधान प्रति थःपिनिगु असहमति जारी हे दु उकिं संविधानयात कयाः न विरोध न समर्थनया अवस्था धकाः संघीय फोरमया नेतां धाःसां थ्व काइते भाय् बाहेक मेगु छुं हे मखु ।

संघीय फोरमं धाःथें तत्काल संविधान संशोधनया नितिं परिस्थिति द हे मदु । बरु थ्व हे संविधानयात नाला वनेगु विकल्प जक फोरमया नितिं खः गुगु व्यवहारय् नं जुया हे च्वंगु दु । सुनां दकलय् क्रान्तिकारी खँ ल्हाइ व हे याकनं दक्षिणपन्थय् रुपान्तरण जुइ धइगु राजनीतिक धापू नेपाःया नितिं नं निरन्तर प्रयोगय् वयाच्वंगु दु ।

नेपाःया राजनीतिक इतिहासय् क्रान्तिकारी खँ ल्हानाः उकिया मार्पmत जनमत कायेगु, सत्ताय् थ्यंकेगु स्वाहने दयेकेगु कथं जक प्रयोग जुयाच्वंगु दु । थुकथंया राजनीतिक संस्कारं फोरम जक बिस्कं जुइ धकाः आशा यायेगु नं गल्ती खः । गुगु छगू इलय् खनेदत । संविधान दयेकाच्वंगु इलय् मस्यौदा संविधान जारी जूगु इलंनिसें संविधान जारी जुइधुंकाः संविधानयात कयाः तसकं हे विरोध यानाः आन्दोलन याःगु दलत मध्ये छगू दल संघीय फोरम नं खः ।

अझ उबले संविधानयात गुगुं नं हालतय् एक इन्च नं स्वीकार याये मफइगु जक मखु संशोधन मखु पुनर्लेखन हे यायेमाः धकाः क्रान्तिकारी जूम्ह उपेन्द्र यादव हे खः । उबले जितः शंका नं वंगु खः थुलि क्रान्तिकारीता धरातलीय यथार्थतानाप ज्वःमलाः ।

संविधान जारी जुइधुंकाः जूगु स्थानीय तहया न्हापांगु तहया चुनावयात तकं बहिष्कार यायेमाः धइगु बिचाः दुम्ह फोरमया नायः अन्ततः संघीय सरकारया उपप्रधानमन्त्रीया सहज यात्राय् थ्यने धुंकाः उबलेय् संविधानया विरोधय् आन्दोलन मार्फत मुंकूगु जनमत सत्ताय् थ्यंकेगु त्वाथः दयेकेगु अभियान जक पुष्टि जुल ।

धायेत ला संविधानयात कयाः थःपिनिगु असहमति, संशोधन यायेमाःगु खँ आः नं तयाच्वनेफु व तयाच्वंगु नं दु तर संविधानयात हे पुनर्लेखन यायेमाः धइगु अभिमत निसें संविधान संशोधनया २९ बुँदा निसें सत्ताय् थ्यंकेत सरकार व संघीय फोरम दथुइ जूगु सहमति यात स्वल धाःसा फोरमं संविधान संशोधनया मुद्दा मात्र सत्ताय् थ्यंकेत ल्ह्वंगु तुपः जक खः धइगु साधारण राजनीतिक कार्यकर्ता नं थू ।

संविधान दिवस हनेगु कि हाकूगु दिं हनेगु ? महनेगु कि सुम्क च्वनेगु ? धइगु सवालं फोरमया कार्यकर्ता दथुइ विवादया पुसा पिना बिउगु दु । थ्व घटनाया कारणं फोरमयात संविधान हनेत नं नैतिक रुपं पनाबिल मेखे विरोधय् वनेत नं मछिंका बिल । थुकिं यानाः थःपिसं हे उबलय् क्यनाथकाःगु संविधानया पुनर्लेखन तकया म्हगस थःपिनिगु कार्यकर्ता विचलित जुइगु घाः कथं स्याइगु खनेदत ।