ने. सं. ११४४ कौलाथ्व चौथी -

क्यान्सर ल्वगितय् तथ्यांक काइगु

सरकारं क्यान्सरया ल्वगितय् ल्याः व इमिगु स्थिति सीकेगु ल्याखं न्हापांखुसी क्यान्स ल्वगितय् तथ्यांक संकलन याइगु जूगु दु । स्वास्थ्य मन्त्रालयं थः अन्तर्गतया नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषदपाखें न्हापांखुसी ‘जनसंख्याय् आधारित क्यान्सर दर्ता प्रणाली’ शुरु याःगु खः । सरकारया गुगुं नं निकायय आतक क्यान्सरया गुलि ल्वगि दु धइगु यकिन तथ्यांक मदु ।

न्हापांगु चरणय् स्वनिगःया येँ, यल व ख्वपय् तथ्यांक संकलन यायेगु ज्या शुरु जुइगु व वयां लिपा न्हय्गुलिं प्रदेशया ७७ गू जिल्लाया प्रत्येक स्थानीय निकायपाखें सूचना संकलन यायेगु परिषद्या अध्यक्ष डा. अञ्जनीकुमार झानं कनादीगु दु । क्यान्सरया ल्वगित मध्ये नं गुलि मिसा, गुलि मिजं छु गुलि उमेरयापिं दु धइगु नं जानकारी काइगु जूगु दु । थ्व बाहेकं गुगु प्रकारण क्यान्सर खः, सरकारी सुविधान कयाच्वंगु खः वा मखु, ल्वय्या परीक्षण (उपचार) स्वदेश वा विदेशया गुगु स्वास्थ्य संस्थाय् याकाच्वंगु विषयय् नं सूचना संकलन याइ ।

क्यान्सर ल्वय् पत्ता लगे जूसां थीथी कराणं छेँय् हे दुपिं ल्वगिया ल्याः तकं यकिन याइगु जूगु दु । स्वास्थ्य मन्त्रालयं अस्पतालय् सेवा कायेत वनीपिं ल्वगितमध्ये क्यान्सरया ल्वगिया आधिकारिक रुपय् सन् २००३ निसें बिपी कोइराला क्यान्सर अस्पतालपाखें सूचना संकलन यायेगु ज्या न्ह्याकूगु खः । लिपांगु इलय् नेपालय् खास यानाः मिसातय् मचाछेँ व दुरुपा, हि, क्वँय् थेंज्याःगु अंगया क्यान्सर ल्वगितय् ल्याः अप्वया वनाच्वंगु धाःगु दु ।

सूचना व जानकारी कायेत छु विधि व प्रक्रियापाखें संकलन यायेगु धइगु विषयय् ज्ञान कायेत परिषदं भारतया नांजाःगु टाटा मेमोरियल क्यानस अस्पतालय् तालिम कायेत थः कर्मचारीयात छ्वःगु दु । मन्त्रालयं प्यला न्ह्यव क्यान्सर ल्वगिया विवरण संकलन यायेत परिषद्यात जिम्मेवारी लःल्हाःगु खः । ‘जिमिसं अस्पतालय् सेवा कायेत वइपिं ल्वगिया स्वास्थ्य प्रतिवेदन, स्वास्थ्य प्रयोगशालाय् परीक्षण याकेत वइपिं ल्वगितय् प्रतिवेदन व स्थानीय गाउँपालिका÷नगरपालिकाय् ग्वहालिया निंतिं वनीपिनिगुपाखें तथ्यांक व सूचना कायेगु तयारी यानाच्वनागु दु’, वरिष्ठ क्यान्सर ल्वय्या विशेषज्ञ तकं जुयाच्वनादीम्ह अध्यक्ष झानं धयादिल ।

सरकारं मुटु, जँलास्येँ, क्यान्सर लगायतया ल्वय्या उपचार यायेत छगू लख तका आर्थिक ग्वाहालि बिया वयाच्वंगु दुसा अज्याःपिं ल्वगितय्त लय् न्याद्वः तका थप बीगु तयारी तकं न्ह्याकूगु दु । मन्त्रालय अन्तर्गतया व्यवस्थापन महाशाखां थौंकन्हय् थीथी न्यय्ताजि विधि प्रयोग यानाः २३४ ताजिया ल्वय्या बारे अभिलेख तया वयाच्वंगु दु । सरकारी स्वास्थ्य संस्थाय् सेवा कायेत वइपिं ल्वगितमध्ये उम्ह व्यक्ति गुगु प्रकारया ल्वगि खः धइगु अभिलेखपाखें जानकारी काये फइ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनया लिपांगु प्रक्षेपणकथं नेपालय् करिब २९,८९८ थीथी कथंया क्यान्सर ल्वगि दु । क्यान्सरया ल्वगिया सूचना संकलनं क्यान्सर निवारणया निंतिं अल्पकालीन व दीर्घकालीन रणनीति दयेकेत, क्यानसरया ल्वगियात राज्यं उपलब्ध याकीगु सेवाय् थप ग्वाहालि चूलाकेत महत्वपूर्ण ग्वाहालि जुइगु विश्वास परिषद्या तालिम संयोजक विजय झानं ब्यक्त यानादिल ।