मिसा हिंसा विरुद्ध समाजया योगदान

‘छं अन हि वयाच्वन, मस्याः ला ?’, जिं ह्याउँगु सिन्हः तिना तयागु थासय् पतिचां सुयाः एण्ड्रयुं न्यन ।

‘ए ! व ला हि मखु, सिन्हः का । जिमि ब्याहा जुइधुंकूपिं मिसातय्सं अथे सिन्हः तीमाः छु !’, जिं व नच्चाम्ह मचायात कना ।

‘खःला ? ग्वलेसा जिमि मामं ला गबलें नं मतिउ ।’

नकतिनि स्वदँ जक दुुम्ह व मचाया न्ह्यसःया लिसः जिके छु दइ ? वयात छले यायेगु ल्याखं धया, ‘का म्वाःल । आःयात छ छेँय् हु, छं

खिचायात नयेगु नसा बिउ हुँ, न्हिं ।’
थुलि धायेखतं मचा नं खत, जिके न्यंगु न्ह्यसःया लिसः काये ल्वःमंकाः थःगु छेँपाखे ब्वाँय् ब्वाँय् वन ।

खः वयागु नां एन्ड्रयु भोन (नां हिलागु) । उमेरं नकतिनि स्वदँ जक दुम्ह । वया मांया उमेर झिंच्यादँ अले अबुया उमेर नीदँ । तर थौंकन्हय् वया मांअबु नापं च्वनीमखु । अमेरिकी सरकारं वया मांअबु निम्ह नापं च्वने फइमखु धकाः पारपाचुका बी धुंकल । उकिं एन्ड्रयु थौंकन्हय् थः मांलिसे हे च्वनी । तर अदालतं नं वालय् निन्हु शनिवाः व आइतवा व ः अबुलिसे च्वने दु । वया अबुया धाःसा मेम्ह हे कलाः दु । वया एण्ड्रयुयात कःघाये मलाः अले कुतः नं मदु । अबु व वया चिरिमां विदाकुन्हु लिबाक्क तक द्यनाच्वनी वा पिने चाःहिउ वनी । एण्ड्रयु भोन निन्हु बेबी सिटर (मचा स्वम्ह)लिसे हे जुइ । वयात नकेत्वंकेलिसें वयागु सुसाःकुसाः दक्वं व हे मचा स्वइम्हेसिया जिम्माय् लानाच्वनी । ध्यबा कयाः याइम्हं गन थः मामं थें बांलाक कःघाइ ।

खय्तला अमेरिकाय् जःलाखःलाया दथुइ नवायेगु, छेँखा छेँखाय् दायेगु चलन मदु । तर जि धाःसा ज्या मदुगुलिं क्यबय् चाःहिला च्वनेबलय् व मचालिसे खँ ल्हायेगु बानी । व मचा म्हिता च्वनीगु इलय् गबलें वयागु बल जिमिथाय् क्यबय् दुहां वइ, गबलें वया मचाम्ह खिचा जिमिथाय् क्यबय् बिसिउँ वइ । अबलय् मचां जितः बल व वया खिचा हया बीत इनाप याइ । थ्व हे सिलसिला न्ह्याना च्वँच्वं एण्ड्रयु व जि पासा जूगु खः । व मचा खःसां खँ ल्हायेत सिक्क हे चलाख । आपाः थें वया लं हाकुसे च्वनी । अले वयात नेपाली नसा तसकं हे यः । विशेष यानाः यःमरि वयात दकलय् यःगु नसा खः । यःमरि दुने च्वंगु हाम्वः व चाकुयात वं ‘इज दिस क्याटबरी, मदर ?’ धकाः न्यनीबलय् जितः न्हिले मास्ति वइ । अले जिं नं ‘खः’ धकाः लिसः बी । विचरा एण्ड्रयु थः मांअबुयात घाघः जुयाच्वंम्ह चिकिचाधिकःम्ह ज्यान ।

एण्ड्रयु भोनया बालमनोविज्ञानया खँ ल्हायेगु खःसा वयात थः मांअबु नापं च्वंगु यः । मां व अबु छाय् नापं मच्वंगु वं मसिउ । तर वयात मांअबुलिसे चिडियाखाना चाःहिउ वने, नापं च्वनाः डप्लीग (ममः थेंज्याःगु नसाः) नये तसकं यः । इपिं सकलें नापं च्वंसा यः वयात । एण्ड्रयुयात व बेबी सिटर सिस्टर तसकं हे मयः । एण्ड्रयुयात हुस्लुं पुइकाः म्हितकाच्वनीबलय् व खाली मिजंपिं पासालिसें मोबाइलय् न्यासि न्यासि चाचां खँ ल्हानाच्वनी । गबलें गबलें ला एण्ड्रयु कुतुं हे वइला थें नं जुइ, तर व मिसा धाःसा मोबाइलय् जक व्यस्त जुयाच्वनी ।
‘व जितः मयः, य हे मयः ।’ एण्ड्रयुं धाइ । तर वया मांअबुयात छुं मतलब मदु । एण्ड्रयुया बारे विचाः यायेगुलिइ ध्यान हे मदु । इपिं निम्हेसियां । वया मांअबु निम्हं थःथःगु हे संसारय् मस्त ।

000

काय छम्ह बुइके धाधां न्याम्ह न्याम्ह म्ह्याय् बुइकेधुंकूम्ह हेरामाया (नां हिलागु) शारीरिक रुपं बमलायेधुंकल । म्ह्याय् जक बुइकूगुलिं वयात वया माजुबाजु नापं भाःतं तकं हेयया दृष्टिं स्वइगु । मचा बूबलय् नं बांलाक वयागु सुसाःकुसाः मयाःगुलिं वयागु म्ह स्यंगु खः । कच्चागु म्ह दुम्ह हेरामायायात क्वाक्क व साक्क नकेगु, चिकं बुइका बीगु ला खँ हे त्वःते अःखबतं ख्वाउँसे च्वंगु चुकय् तयाः वसः हिइकातइगु, ख्वाउँसे च्वंगु जा व नं ध्याचू नकाः नकीगु । माजुया पहः खनाः मन क्वतुनाः मचायात बुयाः नुगः ख्वःगु ला गुलि गुलि का हेरामायाया । आः नं वया भाःतं वयात दाइगु, अले छेँय् न्ह्याबलें कलह । मां ख्वःगु खनाः मस्त चिल्लाय् चिल्लाय् दनाः ख्वइ । त्वालय् हे अशान्ति । अय्सां त्वाःबहाः, जःलाखःला सकलें सुम्क । उकिसनं पिंलिमाय्लिपिं लय्लय् तातां अःखबतं हिबाय्चबाय् याइगु । जःखःच्वंपि मिसात नं ‘वयागु म्हुतु स्व ले म्हुतु, गुलि ज्वः, वं ल्हाः मनसा सुनां नइ’ धकाः हिस्याइगु ।

मांयात दायेगु व अय्लाः त्वनीम्ह अबुया पहलं वाक्कदिक्क जुयाः गुंगू तगिमय् ब्वनीम्ह तःधिकःम्ह म्ह्याय् थम्हं ययेका तःम्ह मिजंलिसे पय्नं वन । मेपिं आखः ब्वने म्वाःगुलिं छेँ ज्याय् हे जक तक्यना च्वनी । इपिं नं गबलें पाजुपिंथाय् गबलें निनिपिंथाय् सितिकं च्यः जू वनी । थज्याःगु तालं इपिं आर्थिक रुपं गबले थहां वइ ?
000

थ्व निगू घटना गुगुं काल्पनिक बाखं मखु, थ्व झीगु हे समाज दुनेया वास्तविकता तर फरक प्रकृतिया घटना खः । एण्ड्रयु भोनया बाखं अमेरिकाय् मिसा स्वतन्त्रता व समानता दु । निगूगु बाखं झीगु हे देय्या खः । मिसा अधिकार व स्वतन्त्रता दुगु देय्या मचा एण्ड्रयु व नेपाःया हेरामायाया मस्तय् अवस्थाय् छु फरक खनेदु ? यदि हेरामायायात जूगु हिंसायात छखे तयेगु खःसा वया न्याम्ह म्ह्याय्मस्तय्त जूगु मानसिक, सामाजिक व आर्थिक हिंसा, हिंसा खः कि मखु । इमि बालअधिकार हनन जू कि मजू ?

अथेला थौंकन्हय्या नेपाःया समाज व संसारय् दयाच्वंगु हरेक समाजया विकासया पंगः खः मिसातय्त कयाः जुइगु हरेककथं हिंसा । मिसा मुक्ति व स्वतन्त्रताया निंतिं म्हिगःया दिनय् अर्थात २००८ सालय् साधना प्रधान, साहना प्रधान, मंगलदेवीपिंसं मिसातय्सं नं भोट बी दइगु अधिकारया वकालत यानाः अधिकार प्राप्त जूगु लसताय् ‘महिला’या लय्पौया कभरय् फोटो प्रकाशित यानाः मिसा मुक्ति व अधिकारया बिगुल पूगु खः । थौंया नेपाःमि मिसातय्सं वय्कःपिंत सुभाय् जक देछानाः मगाः । वय्कःपिनिगु त्याग व बलिदानयात थौंतक नं छुं लुमंकेगु ज्या मजूगुलिं थःथम्हं ग्लानीया महसुस यानाच्वना । भविष्यय् वय्कःपिनिगु त्याग व बलिदानया निंतिं छुं कदर योग्य ज्या यायेगु प्रण थौं हे याये ।

यदि राजनीति व क्रान्तिं जक समाज बल्लाइगु खःसा वय्कःपिंसं थःगु पारिवारिक जीवन व मस्तय्त छखे तयाः राजनीति व नेतृत्व तहया थीथी क्षेत्रय् जक सीमित जुया जूगु खःसा थौंया दिनय् वय्कःपिं राज्यया हे छगू नीतिगत तहय् पहिचान दयेकाच्वंगु खइ । तर थः मस्त व छेँजःया उन्नतिया निंतिं वय्कःपिंसं थःगु निजी जीवनयात तकं तिलाञ्जली बियादिल । ०७ सालया क्रान्ति लिपा प्रजातन्त्र स्थापित जुइधुंकाः आपाः थें मिसा योद्धातय्सं राजनीतिक जीवनं सन्न्यास कयाः थः मस्त व छेँजःया निंतिं सहजीकरण यानादिल । वय्कःपिंत दुनुगलंनिसें सुभाय् देछानाच्वना ।

थन न्ह्यः दनेफु थ्व गज्याःम्ह पत्रकार खः ? थौंया संसारय् मिसा नेतृत्वया माग संसारय् जुयाच्वंगु इलय् अःखःगु च्वसु ब्वनेमाल । थ्व च्वसुया च्वमिं धायेत्यंगु छु खः ? आदि इत्यादि ।

खः, अवश्य नं च्वय् जिं पे्रसित यानागु लेखया पात्र व आःया समाजया जीवन्त पात्रत खः । इमित जुयाच्वंगु घटना असाधारण मखु । कन्हय्या दिनय् व पात्रतय् जीवनय् स्वयां नं तःधंगु घटना वा दुर्घटना जुइफु धइगु जिगु आंकलन खः ।

खः, अवश्य नं अमेरिकाय् आः मिसा स्वतन्त्रता दु । भाःतपिंसं जक मखु, सुनानं मिसा जूगु कारणं वा लैंगिक हिंसाया थीथी आयामपाखें मिसातय्त हिंसा याये मदु । पीडकयात तत्काल कारवाहीया दायराय् हइ सरकारं । मिसातय्त न्याय बी । थ्व धइगु मिसापिनिगु पहिचान, आत्मसम्मान, स्वतन्त्रता व सुरक्षालिसे स्वाःगु विषय जुल । जुइमाः । तर वलिसें मचाखाचा दुपिं मिस्त व मिजंतय् सम्बन्धय् छु व्यवस्था दु ? राज्य सरकार व परिवार, समाजं व निरीह मस्तय् मनोविज्ञानया बारे छुं गम्भिर विचाः याःगु दु ला ? थः मांअबुलिसे नापं चाःहिउ वनेगु, नयेगु, म्हितेगु एण्ड्रयुया थेंज्याःगु इच्छा वयागु बालमनोविज्ञानयात अदालतं छु न्याय बी फइ ?

अथे हे मांयात न्हिछिन्हिछिं दायाः ख्वयेकाः हिंसा याइम्ह अबुया न्ह्यःने च्वने मफयाः झिंन्यादँया नच्चागु उमेरय् हे पय्नं वनेमाःपिं हेरामायाया म्ह्याय्पिनिगु आखः ब्वनेगु, बांलाक नयेत्वनेगु, पुनेगुव मांअबुलिसे सहलह दयेकाः न्ह्यइपुक्क जीवन हनाः योग्यम्ह नागरिक जुइगु अधिकारया विषयय् नेपाःया कानून व अदालतं छु व्यवस्था याःगु दु । थुकथंया थीथीकथंया न्ह्यसः थ्व इलय् झीगु समाज व मिसामिजं सकसिनं थः थम्हतुं यायेमाःगु दु ?

अमेरिकी जीवनय् मिसात पारपाचुके याःसां नं इमित मचा दुगु कारणं सरकारं हदतकया सेवा सुविधा बी, कर छुट बी, अबुम्हेसिनं नं मचायात थःगु कमाइया छुं प्रतिशत अनिवार्य बी हे माः । तर नेपाःया सन्दर्भय् थ्व गुलितक पाय्छि अथवा व गुलि व्यवहारय् लागू जू ? थुकिया लिसः शायद पाय्छि वइमखु ।

खः, मिसातय्त हिंसा मुक्त यायेमाः । तर देय्या कानून व अदालत स्वयां नं झीगु समाज बल्लाःगु अदालत खः जिगु विचाःकथं । यदि सुं मिसायात हिंसा जुल धाःसा उकिया विरुद्धय् समाज वनेमाः, समाजं विरोध यायेमाः । यदि जःलाखःलाय् कलाःभाःत ल्वानाः त्वा, समाजय् अशान्ति जूसा त्वाःबहाः, मिले जुयाः इमित थुइके कुतः यायेमाः । सामाजिक बहिष्करणया ख्याच्वः बीमाः । अदालतं कागजी निर्णय बी, तर मनू सामाजिक प्राणी खm उकिं दकलय् न्हापां समाजं मिसातय्त कयाः जुइगु हरेक हिंसाया विरुद्ध समाज व छेँया जःपिंसं नं विरोध यायेगु व सहलह यानाः मिसातय्त सम्मान बीगु पहलकदमी न्ह्याके फत धाःसा कन्हय्या दिनय् झीसं आयातीत लैंगिक हिंसाया १६ दिने अभियानया नीति व नारा न्ह्यब्वये माली मखु । अले मिसातय्गु स्वतन्त्रता व अधिकारया विषयय् गम्भिर जुयाः निर्णय यानाच्वनीबलय् कन्हय्या दिनय् डिपे्रषण वा लागू वासःया लत लानाः अयोग्य नागरिकया समस्या वइगु व इमिगु हे कारणं हाकनं मेपिं मिसातय्त नं जूवनीगु लैंगिक हिंसाया वर्तमान व सम्भावित भविष्यया अवस्थायात कयाः नेपाः व अमेरिकाया अवस्थानापं संघर्ष यायेमालीगुपाखें मुक्त जुइ फइगु धइगु विचाः खः । सुभाय् ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS