बेलायतय् रञ्जना लिपि स्यनाज्या

“छ छम्ह नेवाः जुया नं लिपि सयेके म्वाः ला ? गैर नेवाःतय्सं लिपि सयेका सिरपा त्याकाच्वंगु दु ।” १५ दँ न्ह्यः पब्लिक युथ क्याम्पसय् बि.बि.एस. ब्वनाच्वनागु इलय् छम्ह दाइ शोभित श्रेष्ठं जितः न्यनादीगु न्ह्यसः खः थ्व । न्ह्यसः न्यनाः थःत खनाः थः भचा मछासे च्वन । जिं लिसः बिइमफुत । वय्कःया न्ह्यसः पायछि जू । जि नेवाःया म्ह्याय्मचा जुयाः नं जि लिपि मसः । गैर नेवाःतय्सं लिपि सयेकूगु जक मखु, बांलाक सयेकाः सिरपा तकं त्याकाच्वन । जि ला झँ नेवाःया म्ह्याय् मचा, जिं नेवाःतय्गु लिपि सयेकेगु झँ अनिवार्य जूगु जिं तायेका । पब्लिक युथ क्याम्पसय् दुगु स“झ्याः साहित्य पालाःनं थीथी कथंया ज्याझ्वः न्ह्याकीगु सिइकाः सँझ्याः साहित्य पालाः लिसे लिपि सयेकेत स्वापू तया । मोहनी व स्वन्तिया दथुइ झिन्यान्हु भाजु शशी प्रजापति व मेमेपिं स्वयंसेवक दाइपिंसं स्यं कथं रञ्जना लिपि सयेबेलायतय् रञ्जना लिपि स्यनाज्या काः ल्यू सिरपा त्याकेत ताःलात । मेगु लिपि नं सयेका कायेत प्रोत्साहित जुल । मेगु दँ प्रचलित लिपि सयेका । थ्व पालय् न्हाप सिरपा त्याकेत ताःलात । रञ्जना लिपि सयेके धुंकागु जूगुलिं प्रचलित लिपि सयेकेत थाकु मजुल । लिपि सयेका च्वनागु ई सिकः हे न्ह्यइपुगु ई खः । थःथम्हः छम्ह चित्रकार जूगु वाःचायेका । गुलि च्वल उलिय् च्वय् जक यइगु । चान्हय् जूगु हे मचा । छता अमल थें ।

निता लिपि सयेके धुंकाः मेगु नेपाल लिपि सयेकेगु इच्छा दयां नं सँझ्याः साहित्य पालाः नं निता जक लिपि स्यनिगु जूगुलिं मेता लिपि सयेका कायेगु इच्छा पूवंके मफुत । अथे जूसां तबिनं स“झ् याः साहित्य पालाःया छम्हः दुजः जुया न्हूपिं सयेकामिपिंत स्वयंसेवक जुयाः स्यनेगु ह्वताः चूलात । थःत अतिकं यःगु आखः, हलिमय् बांलाःगु आखः मध्यय् छगू आखः स्यने दयाः ब्यागलं कथंया लुधंति जुल ।

निदँ न्ह्यः १७ मार्च २०१८ य् थन लण्डनय् हलिं नेवाः दबू युकेया ग्वसालय् जूगु रञ्जना लिपि स्यनेज्याया छुं छुं किपात फेसबुकय् खनाः हाकनं स्वयंसेवक जुयाः लिपि स्यनेगु मति वल । भाजु संयुक्त श्रेष्ठजु नाप स्वापु तया, वय्कः पासा पुचः गुथि युकेया न्हूगु ज्यासना पुचः स्वने त्यनागु व उकी जितः तजिलजि छ्याञ्जे जुयाः लिपि स्यनेत इनाप यानादिल । “ढुंगा खोज्दा देउता मिल्नु” थुकियात हे धाइगु जुइ । जि यक्वः लय्ताल । अथे जूसां न्यादँया निम्ह मस्त त्वःताः पासा पुचः गुथिया ज्याझ्वलय् ब्वति काःवनेत पलाः धाःसा मन्ह्याः । पक्का नं छम्ह मनू छुं नं ज्याय् ताःलायेत वयागु छेँजःया तिबः दयेमाः । थ्व हे तिबः दयाः जिं जिगु पलाः न्ह्याका । पासा पुचः गुथि जिगु निंतिं मेगु सँझ्याः साहित्य पालाः जुयाबिल । सँझ्याः साहित्य पालाखय् ज्यासना पुचःया दुजः जुयाः थीथी ज्याझ्वः जूबलय् ग्वसाः खलः जुयाः ज्या याना । तर यक्व मनूतय्गु न्ह्यःने नवायेगु बानी धाःसा मदु। बिचाः याना, “स्वयंसेवक जुयाः मखु गुरु जुयाः न्ह्यःने दना स्यने मालिबलय् जिं थःगु ज्या बांलाक पुवंकेजकं फइ ला ?” हाकनं ‘माःमाल् थें जुइ’ धकाः मन त्याका ।

२०१८ अगष्टया पासा पुचः गुथिया दँ मुँज्याय् न्हूगु ज्यासना पुचः क्वःजित । व नापनापं बाःछि लिपा कीर्तिपुर संकिपाया च्यारिटि शो यायेगु व उबलय् रञ्जना लिपिया न्हापांगु ज्या कथं दुजःपिनिगु नां रञ्जना लिपिं सफूचिंखय् च्वया मिइगु क्वःजित । आखः म्हमस्यूसां थःगु लिपियात मतिना तयाः ८० म्ह दुजःपिंसं थःगु नां दूगु सफूचिं न्यानाः जिमित अझ बांलाक ज्या यायेत हःपा बियादिल ।

वयां लिपा जिगु न्हापांगु लिपि कार्यशाला, न्ह्यःने वनाः गुरु जुयाः नवायेगु न्हि ९ मार्च २०१९ कुन्हु क्वःजित । धायेत ला माःमाः थें जुइ धया, तर छवाः न्ह्यवंनिसें मन धुक धुक जुल । छु जुइ, गथे जुइ, सयेकामिपिंसं गथे तायेकि आदि इत्यादि खँ मनय् लुया हे च्वन । आतक क्वकालिपिंत जक स्वयंसेवक जुयाः स्यना च्वनाम्ह जिं आः थसिबें थकालि, थःथःगु क्षेत्रय् निपूर्ण दुजःपिंत स्यनेत्यनागु जुल । थ्व ग्याःचिकु लिसेलिसें छगू मेगु कथंया लय्ताः नं दया हे च्वन । जिं सःगु विद्या मेपिंत नं सयेका बिइगु लय्ताः । लण्डन थेंज्याःगु व्यस्त शहरय् च्वनाः नं इलं लाकाः एस.ओ.ए.एस. लण्डन हलिं ब्वनेकुथिया सयेकामि व पासा पुचः गुथिया प्यदँ निसें ५० दँया दुजःत यानाः मुक्कं ३० म्ह दुजःपिंसं रञ्जना लिपि कार्यशालाय् ब्वति कयादिल । थ्व कार्यशाला पासा पुचः गुथि लण्डन व एस. ओ. ए. एस. नेवाः भाय् समाज जानाः एस. ओ.ए. एस. लण्डन हलिं ब्वनेकुथिइ न्ह्याकूगु खःसा नायः भाजु संयुक्त श्रेष्ठ व जि जानाः स्यनागु जुल । १५ न्हु तक स्यनेमाःगु विद्या ३-४ घौ दुने स्यने माःगुलिं माःगु जक स्यने फत । मां आखः, बाः आखः, कुताक्षरया लिसेलिसें थःथःगु नां च्वयेगु स्यना । थ्व सिबें अप्वः मेगु कार्यशालाय् स्यनेगु बचं बिया । सयेकामिपिनिगु लिपि सयेकेगु कुतः खनाः जिपिं लयेताल ।

बेलायत व मेमेगु देय् गन नेवाःतय्सं नेपालभाषा मल्हाःगु वा ल्हाये त्वःते धुंकूगु थासय् रञ्जना लिपि वा मेमेगु नेपाल लिपि म्वाका तयेगु छगू हाथ्या खः । न थन रञ्जना लिपियात स्कुलया कोर्स सफुलिइ तये जिल न नेपालभाषां ब्वंके जिल ।

लण्डन कचा लिपा १७ मार्च २०१९ य् अल्दरशत कचा, फार्नबरोय् लिपि कक्षा काःवनेगु ग्वसाः ग्वल । अल्दरशतय् वं जक वनेत जि च्वंच्वनागु थासं निघौ व लिहां वयेत निघौ माःगु खः । न्हिछि हे बीगु जूसां थाकु मचासे जि अन वना । न्हापा लाकः १५ म्ह जक दइ धकाः न्यनागु जुल । तर अन थ्यंबलय् २८ म्ह दुजःपिं ब्वति कायेत झाल । अल्दरशतय् नं थःगु लिपिप्रति उलि हे उत्सुकता दुजःपिंसं क्यनादिल, लिपि जक मखु थःगु भाय् नेपालभाषा नं सयेकेगु इच्छा प्वंकादिल । सयेकामिपिनिगु पुचलय् ल्याय्म्हपिं व मिसापिनिगु ब्वति ल्याः अप्वः खनेदुगु जुल ।

अनं लिपा लण्डन कचां १२ मे २०१९ य् रेडिब कचाय् लिपि कक्षा काःवनेगु ग्वसाः ग्वल । रेडिब कचा वनेत नं जिगु थासं निसें अल्दरशत वनेगुति अथे धयागु निघौ हे माःगु जुल । थन २५ म्ह दुजःपिंसं ब्वति कयादीगु खः । सयेकामिपिनिगु पुचलय् मस्तनिसें ६० दँ पुलेधुंकूपिं दुजःपिं खना । दुजःपिंसं “विद्या सयेकेत उमेरं पनि मखु” धाःगु खँया दसु बियादीगु थें ताल ।

कोविड १९ नं यानाः बेलायतय् ग्याःचिकु ब्वलसेंलि मार्च निसें लकडाउन जुल । उबले निसें पासा पुचः गुथि यु.के. लण्डनं हजू (फेस टु फेस) छुं नं किसिमया ज्याझ्वः न्ह्याके मफुत । सहलह कथं अनलाइनं रञ्जना लिपि कार्यशाला न्हिनेसिया ई ४-५, १९ अप्रिल आइतवाः निसें वाःपतिकं न्ह्याकेगु क्वःछित । कोविड १९ य् छेँ च्वनाच्वनेबलय् सकल दिक्क चायाच्वंगु व थ्व ईयात बांलाःगु ज्याय् छ्यलेगु कथं लिपि कक्षा न्ह्याइगु जुल । हजू (फेस टु फेस) लिपि स्यनेगु व अनलाइनं स्यनेगु पक्का नं पाः । अनलाइन लिपि स्यनेगु न्हिकुन्हु हाकनं न्हापा थें नर्भस जुल । जीवनय् गुबलें मयानागु ज्या जूगुलिं जुइ गुकथं ज्याझ्वः न्ह्याकेगु व उकीया लिच्वः गथे वइ थ्व बिचाः वया हे च्वन । ग्वःम्ह दुजःपिंसं ब्वति कयादी, थ्व ज्याझ्वः सुथां लाइ कि मलाइ जिमिसं धाये मफु ।

तर नं थःथःगु थासं कुतः याना । कोविड १९ या इलय् थःपिंसं धाःगु च्वसाः छेँय् मदयफूगु तायेकाः पेन, सिसा कलम, मार्कर, पँया च्वसा, हाइलाइतर, ह्यंग्वाः, पेन्ट ब्रश, क्रेयन आदि छ्यलाः च्वये जिइक जिमिसं लिपि स्यना । आखः स्यनेबलय् नं झ्वःलाक मस्यंसे ज्वःलाःगु आखःया पुचः दयेकाः बुलुहुं अःपुक स्यनागु जुल ।

रञ्जना लिपिया न्हापांगु न्हि बेलायतं जकः मखसे नेपाः, अमेरिका व मेमेगु देसंनिसें ब्वति काःझाःगु खनाः जिमिगु कुतः पूवंगु वाःचायेका । रञ्जना लिपिया भिडियो युट्युबया PPGUK London च्यानलय् नं दुगुलिं ई पाःगु देय् निसें थःत न्ह्याःबलय् व थःत लाःगु इलय् लिसा कयाः स्वयाः सयेका काये ज्यूगु जूगुलिं नं न्हापांगु न्हिया ब्वति ल्याः सिबें लिपाया दिनय् ब्वति कयादीपिनिगु ल्याः झंझं अप्वयावन । ब्वति ल्याः अप्वयावंगुलिं जिमित तिबः दयाच्वंगु तायेकाः झंझं बांलाक लिपि स्यनेत जिम्मेदारी व उर्जा बिल । सयेकामि दुथाय् वनाः स्यनेबलय् सिबें थथे अनलाइन कक्षा न्ह्याकेबलय् ई म्होचाःगु व सयेकामिपिनिगु ल्याः नं अप्वगु जिं तायेका । सयेकामिपिंसं थःत लाइगु इलय्लि सा कया सयेकादीफु ।

रञ्जना लिपि कार्यशाला न्ह्याकाजःछि छता खँ मनय् लुयाच्वन । नेवाः व गैर नेवाःतय्त स्यनेमाःगु जूगुलिं खसभाषां कक्षा न्ह्याके माल । तर थन नेवाःतय्सं थःगु नेपालभाषा ल्हाये मसः । नेपालभाषा तनावनीगु हाथ्या दयाच्वंगु थौंया ई । नेपालय् नेपालभाषा म्वाकातयेत ब्वनेकुथिइ नेपालभाषाया सफू तयेगु खँ जुयाच्वंगु दु। नेपालय् नेपालभाषा सःपिनिगु ल्याः अप्वः दुगुलिं नेपालभाषा वा लिपि म्वाका तयेत उलि थाकु मजुइफु। तर बेलायत व मेमेगु देय् गन नेवाःतय्सं नेपालभाषा मल्हाःगु वा ल्हाये त्वःते धुंकूगु थासय् रञ्जना लिपि वा मेमेगु नेपाल लिपि म्वाका तयेगु छगू हाथ्या खः । न थन रञ्जना लिपियात स्कुलया कोर्स सफुलिइ तये जिल न नेपालभाषां ब्वंके जिल ।

“भाषा म्वाःसा जाति म्वाइ” थ्व धापू पाय्छि जू । तर भाय् जक मखु लिपि नं म्वाका तयेमा धयागु जिगु धारणा खः । नेवाःतय्गु इतिहास नापनापं ल्वय्या वासःया बारे तकं रञ्जना लिपिं च्वयातःगु दु । जिं लिपि सयेकागु इलय् गुम्हं पासापिंसं लिपि छाय् सयेके माःगु ? लिपि सयेका छु फाइदा ? धकाः न्यंगु नं दु। उगु इलय् जिं थुकीया फाइदा बांलाक मथू । थःगु नां लिपिं च्वयेगु व थीथी शिलालेख, सफूत ब्वने सइगु फाइदा बाहेक मेगु छुं नं फाइदा मखना । अथे जूगुलिं पासापिंत थुइकाबी मफुत। तर थःगु लिपि झी नेवाःतय्सं सयेकेमाः धकाः आः थुयाच्वंगु दु । थौंया दिनय् नेवाःतय्गु तजिलजि ल्यंका तयेत नेपालभाषा गुलि अनिवार्य उलि हे अनिवार्य लिपि नं जूगु थुइका ।

नेपालभाषा थू सा जकः लिपि सयेकागु सार्थक जुइ । थीथी सफू, मन्त्र, आदि (रञ्जना लिपि छ्यलाः च्वया तःगु) ब्वने सयां जक मजिल अर्थ थुइकेत नेपालभाषा नं माः । अले जक लिपि, नेपालभाषाया अर्थ दयाः नेवाः तजिलजि म्वाकाः ताः ई तकः नेवाः जाति म्वाका तयेफइ । दकलय् न्हापां लिपिया महत्व थुइकाः जक न्ह्यने वनेबलय् अप्व मनूतय्सं लिपि सयेकीगु जिं तायेका ।

जिं स्वये बलय् देवनागरी लिपिं जूसां नेपालभाषा स्यन धाःसा जक नेपालभाषा व लिपि सयेकागु आजु पूवनी । मखुसा रञ्जना लिपि छ्यलाः नेपालभाषां च्वयातःगु सफु, थ्यासफु, मन्त्र आदि ब्वने ला सइ तर अर्थ धाःसा थुइमखु । लिपि सयेकागु औचित्य दइमखु। अथे जूगुलिं नेपाल लिपि, रञ्जना लिपि सयेकीगु जक मखुसे नेपालभाषायात मतिना तयाः नेपालभाषा नं सयेकेमाःगु जिं खना च्वना ।

अवसर दुसा जक मनूतय्सं सयेका कायेगु, स्यनेगु कुतः याइ । सकारात्मक जुयाः स्वयेगु खःसा नेपालय् थें थन नं लिपियात प्रचार यायेत थःथःगु थासं थःपिंसं फूचागु ग्वाहालि सकलसिनं यानादिल धाःसा पक्का नं लिपि जक मखु नेपालभाषा नं ल्यंकाः, नेवाः तजिलजि ताः ईतक ल्यंका तयेत झीसं तिबः बीफइ । झीसं लिपा वइगु न्हूगु पुस्तायात झीके दुगु व झीसं सःगु लिपि, भाय् व तजिलजि लः ल्हाना बिफत धासा जक मेगु ५० दं तक नेवाः जाति म्वाका तयेफइ ।

च्वमि पासा पुचः गुथि युके लण्डन या मू छ्याञ्जे खः ।

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS