ने. सं. ११४४ कौलाथ्व चौथी -

समुद्र क्वय् तःधिकःम्ह बिलि

इन्डोनेसियाया वैज्ञानिकतय्सं समुद्र क्वय् च्वनीम्ह दकलय् तःधिकःम्ह क्रस्टेसियन्स (कडा खोल दुम्ह जीव) लुइकागु घोषणा याःगु खः । थ्व जीव तःधिकःम्ह बिलि थें च्वं धाःगु दु। थ्व जीव ‘जीनस बैथिनोमस प्रजातिया खः, गुपिं समुद्रया क्वय् च्वनीपिं खः । थ्व छुं सिँ कुचा थें मजबूत जुइ ।

बैथिनोमस राकसा (इन्डोनेसियाया भासं ‘विशाल’) नां बियातःम्ह थ्वयात सुन्डाया खाडीइ लुइकूगु खः, गुगु इन्डोनसियाइ द्वीप जावा व सुमात्राया दथुइ ला । थ्व हिन्द महासागरया समुद्र क्वय् ९५७ निसें १२५९ मिटर दथुइ लूगु खः । अप्वः थें ३३ सेन्टिमिटर तकया थ्व जीवयात सुपरजायन्ट नं धाः । छुं जीव ५० सेन्टिमिटर तकयापिं नं लुइकूगु दु ।

इन्डोनेसयाया इन्ष्टिच्यूट अफ साइन्सेजया प्रमुख शोकर्ता कोनी मारग्रेटा सिदबालोकया कथं थुकिया आकार वास्तवय् धाथें तःधं व जीनस बोथिनोमस प्रजातिया थ्व निम्हम्ह दकलय् तःधिकःम्ह जीव खः । विश्वय् सुपरजाइन्ट आइसोपोड्सया मुक्कं न्हय्गू प्रजाति जक लुइकेधुंकूगु दु। इन्डोनेसियाया समुद्रय् क्वय् न्हापांखुसी थ्व प्रजातिया जीव लुइकूगु खः । जीव सम्बन्धी अध्ययता काहियो रहमादीया कथं थ्व खोजं इन्डोनेसियाया जैविक विविधता बारे यक्व खँ झीसं मसिउनि धयागु क्यंगु खँ धयादीगु दु ।

लन्दनया नेचुरल हिस्ट्री म्यूजियमया कथं आइसोपड तःधिकः जुइगुया तःगु सिद्धान्त दु। थ्व मध्ये छगू सिद्धान्त थज्याःपिं जीवतय्सं थःगु म्ह दुने यक्व अक्सिजन जायेकी, गुकिं यानाः थुमिगु शरीर व तुति तःधं जुया वइ । अथेहे मेगु सिद्धान्त कथं थ्व समुद्रया तसकं क्वय् च्वनी, उकिं छुं खतरा मदयेक हे तःधिकः जुयावयेफइ । थुकिया लिसें थुमिगु शरीरय् ला तसकं म्हो जक जुइ, गुकिं थुमिगु शिकारया खतरा नं तसकं म्हो जक दइ ।

बैथिनोमसयाके तःधंगु एन्टिना व तग्वःगु मिखा नं दइ, गुकिं यानाः वं चान्हय् बांलाक स्वयेफइ । स्वयेबलय् थ्व गुलि खतरनाक खनेदु, वास्तवय्थ्व उलि ग्यानापु जुइमखु। थ्वया नसा समुद्रया क्वय् दइपिं सीपिं जीव हे जुइ ।

इन्डोनेसयाया सरकारी संस्था लिपी, नेशनल युनिभर्सिटी अफ सिंगापुर व ली कोंग चियान प्राकृतिक इतिहास संग्रहालय जानाः थुकिया खोज याःगु खः । सन् २०१८ य् निवाःतक न्ह्यागु अभियानया झ्वलय् थ्व टिमं ६३ गू अलगअलग थासय् शोध यानास्वःगु खः, थुबलय् छगू दर्जनं मल्याक न्हूगु प्रजाति नं लुइकूगु खः । टिमया कथं उमित छम्ह मिजंम्ह व छम्ह मिसाम्ह बैथिनोमस लूगु खः गुकिया लम्बाई ३६.३ सेन्टिमिटर व २९.८ सेन्टिमिटर दुगु खः । थुकिया लिसें सुन्डाया खाडी व दक्षिणी जावाया लखय् ल्यायम्हपिं बाथिनोमसया प्यमह मचा नं लुइकूगु खः ।