नेवाः राजनीतिइ आदर्शमान तुलाधरया चिउताः
आदर्शमान दाई म्हसिउगु पाय्छि स्वीदँ हे दत । संयोग हे धायेमाः सन् १९९० या जुलाईलय् जि स्वलाया लागिं लाइदेन विश्वविद्यालयय् भिजिटिंग स्कलर कथं नेदरलैन्द थ्यनाच्वंगु। लाइदेनं सतिक च्वंगु शहर द हेगया इन्टरनेशनल इन्ष्टिच्युट अफ सोसल स्टडिज (आईएसएस) य् नेपाःमित तःम्ह हे ब्वनेत वयाच्वंपिं दु धइगु सिल । उगु दँय् आदर्शमान दाई नं अन ‘पोलिटिक्स अफ अल्टरनेटिभ डेभलपमेन्ट स्ट्रेजिस’ विषयया कोर्स ब्वनेत झायादीगु जुयाच्वन । छन्हु आईएसएस नं सीकेगु व वय्कःयात नं नापलायेगु ताः तयाः आईएसएस थ्यंकः वना ।
अबले वय्कः नेपालय् डच कन्सुलेटय् डच विकास नियोगं न्ह्याकातःगु Stichting Nederlandse Vrijwilligers (एसएनभी) नांगु संस्थाय् विकास विज्ञकथं ज्या याना च्वनादीगु खः । लिपा १९९२-१९९४ ताकाय् डच एन्थ्रोपोलोजिष्ट पासा बेर्त भन देन हुकनाप येँ देय्या रीतिरिवाज धर्मकर्म बारे अनुसन्धान यानाजुयागु इलय् गबलें वय्कःया ज्याकू एसएनभी व गबलें असंया छेँय् नं वये-वनेगु जुल । असं तुलाधरपिंसं पिथनीगु कुम्हः (कुमार) प्याखंया अनुसन्धानया झ्वलय् नं वय्कःनाप स्वापू तयेगु जूवन । एसएनभीया ज्याझ्वलय् नं वय्कलं जिमित सःतेगु यानादिल । लिपा १९९४ स वय्कः एसएनभी त्वःताः युएनय् वनाः कम्बोडिया झासेंलि नापलायेगु क्रम नं तःदँ हे त्वाःदल ।
पेशां इंजिनियर अले विकास विज्ञ जुयाः नं नेवाः भाषा नेवाः संस्कृतिप्रति मन क्वसाःम्ह खः वय्कः । थ्वहे हुनिं धायेमाः वय्कः नेपालय् डच कन्सुलेटय् ज्या याना च्वनादीबलय् डच कन्सुलरया निवासय् तकं नेवाः गुरुजु भुवन वज्राचार्ययात ब्वनाः नेवाः बौद्ध विधिकथं छेँपुजा याके बिउगु लुमंकेबहजू ।
जि बेलायतया अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयय् ज्या याना च्वनाबलय् सन् २०११ या छन्हु वय्कःया ईमेल पौ वल । थुपालय् वय्कः लिहां मवनेगुकथं नेपाः लिथ्यने धुनागु व ज्याय् तक्यने म्वाःगुलिं नेवाःतय् उदाय समाज दुनेया थीथी जातपिनि बारे अध्ययन यानाच्वनागु अले खास उदाय समाज दुनेया छेँजः व थःथितिपिनि दथुइ जुइगु परिवारिक ल्वापुख्यापु व उकिं पिदनीगु जटिलतायात कयाः पिएचडी यायेगु मनसुवा तयाच्वनागु व अक्सफोर्ड
विश्वविद्यालयं पिएचडी यायेगु सम्भावना दु-मदु सीकेत न्यनादीगु खः । थुकथं वय्कःलिसे हाकनं स्वापू दया वनसा वय्कःया जीवनया अन्तय् तक नं न्ह्याना हे च्वन धायेमाः ।
सन् २०११ धयागु जिपिं हलिं नेवाः दबूया न्हापांगु अधिवेशन लण्डनय् यायेगु ग्वसालय् तक्यनाच्वनागु ई जुल । हलिं नेवाः दबू नीस्वनेगु खँ वय्कःलिसे नं ब्याका । वय्कः तसकं उत्साहित जुयाः जिमित हःपाः बीगु यानादिल । लण्डनय् जुइगु अधिवेशनय् ब्वति काः वये फइगु जूसां येँय् च्वनाः फुकथं वय्कलं ग्वाहालि यानादिल ।
छगू सुख मदुगु खँ धाये, लण्डनय् हलिं नेवाः दबूया न्हापांगु अधिवेशन क्वचायाः छवाः हे मपूनि न्हापा गबलें मन्यनागु पुण्यरत्न शाक्यया नक्कली नामं ईमेल दयेकाः हलिं नेवाः दबूयात वामपन्थी पुचलं अपहरण यानाः माओवादी पार्टीया न्हिप्यं दयेकल धकाः छपौ च्वया हल । नकतिनि नीस्वनागु नेवाःतय् न्हापांगु विश्व संगठनयात बदनाम यायेगु मनसायं अज्याःगु ईमेल च्वयाहःगु खनाः जिपिं अजू चायेमाल । उगु ईमेल पौ वयेवं
नेवाःतय् न्हापांगु विश्व संगठनयात बेक्वः मिखां स्वयाच्वंपिंत छझाः कुंखिनेगु थाय् नं दत । ग्रुप ईमेलय् दुपिं छम्ह निम्ह पासापिंसं लाय्बुइ थें म्वाःमदु न्ह्यसः छुना हयेगु नं यात । न्हापांगु अधिवेशनं न्हापांम्ह नायः कथं ल्यःम्ह जि थः हे ।
ग्रुप ईमेलय् दीम्ह आदर्शमानजुयात नं फुक्क ईमेल ला थ्यनाच्वंगु हे जुल । वय्कलं अथे म्वाःमदु न्ह्यसः तःपिंत म्हुतुप्वाः तिक्क लिसः बीगु यानादिल । विश्व नेवाः संगठन धयागु हलिंन्यंकया सकल नेवाःतय्गु संस्था खः, थ्व गुगुं राजनैतिक पार्टीया कचा मखु, नेवाः स्वायत्त राज्यया माग धयागु नेवाः मात्रया हक हित संरक्षणया निंतिं मदयेकं मगाःगु खँ खः, हलिं नेवाः दबूयात अथे शंका उपशंकां स्वयेगु पाय्छि मजू धयागु खँ वय्कलं ध्वाथुइकेगु यानादिल । लिपा अथे म्वाःमदु न्ह्यसः छुना हःपिं पासापिनिगु सः फासांफसुं जुया वन ।
अबलय् नेपालय् न्हापांगु संविधानसभां संविधान दयेकेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु जूगुलिं नं वय्कलं नेवाः राज्यया पक्षय् क्वातूगु सः तयादीगु खनेदु। थुकी नेवाःतय् दथुइ विभाजित सः पिदने मजिउ धयागु खँय् वय्कः सचेत । नेवाःत खय् ब्रम्हूतय् भोट बैंक जक जुया जुल, गुलिं नेपाली कांग्रेस, गुलिं एमाले, गुलिं माओवादी, गुलिं राजावादी जुया जुल, म्हो जक नेवाःत नेवाःतय् पार्टी धयाच्वंगु नेपाः राष्ट्रिय पार्टीयात समर्थन याइपिं जुयाच्वन धयागु खँय् नं वय्कः तसकं दुःखित ।
थथे जुयाच्वंत्तले मूलधारया पार्टीया खय ब्रम्हूतय्सं झीगु प्रतिनिधित्व यानाः झीत समाप्त याइ धयागु वय्कःया चिन्ता । नेवाःत राजनैतिक रूपं छथाय् च्वने मफुगुलिं थौं नेवाः भूमिं थःत नेवाःतय् प्रतिनिधित्व याना धाइपिं छम्ह नेवाःयात हे सभासद याये मफुत धयागु खँय् नं वय्कःया असन्तोष । नेवाःतय् राजनैतिक प्रतिनिधित्व बल्लाये मफुत धाःसा केवल पुलांगु सांस्कृतिक धरोहरय् गौरव तायेकेगुली हे जक नेवाःत लिकुनीगु
खनेदु, अथे जुइ मजिउ धयागु वय्कःया मत ।
वय्कःयात दकलय् लिपा प्रत्यक्ष नापलानागु धयागु सन् २०१८ य् हलिं नेवाः दबूया येँय् जूगु विश्व नेवाः सम्मेलनय् खः । सम्मेलनया सतिकुन्हु बहनी ब्यलि न्ह्यः नेवाः राजनीति बारे छझाः छलफल यायेगु धकाः सांसद राजेन्द्र श्रेष्ठलिसें छपुच अलग्ग च्वनाः भचा खँ जुल । वय्कःया जोड धयागु राजेन्द्र श्रेष्ठ थुज्वःपिं नेवाः नेतातय्सं नेवाःतय् थःगु हे ब्यागलं राजनैतिक पार्टीया नेतृत्व यायेमाः, नेपाः राष्ट्रिय पार्टीयात हे बल्लाकेमाः वा मेगु न्हूगु पार्टी हे दयेकाः जूसां नेवाःतय् निंतिं राजनीति यायेमाः धयागु अडान तयादिल । राजेन्द्र श्रेष्ठ थुज्वःपिं नेवाः नेतातय्सं समाजवादी पार्टी वा मेमेगु गैर नेवाः पार्टीइ च्वनाः ई सितिं छ्वये मजिउ, थुकिं नेवाःत न्ह्याबलें द्याका हे जक च्वनेमाली धयागु खँय् नं वय्कलं बः बियादिल । राजेन्द्र श्रेष्ठजुं धाःसा नेवाःत जक ब्यागलं च्वनां छुं सशक्त ज्या याये फइ मखु नेवाः, जनजाति, मधेशी सकलें छथाय् च्वनाः जक नेवाःतय्सं थःगु अधिकार काये फइ धयादिल । वय्कः धाःसा थज्याःगु खँय् ‘कन्भिन्स’ जुयामदी ।
वय्कलं जितः ४ जुन २०१८ छकः थथे नं च्वया हयादिल – ‘आः वयाः राजेन्द्रजु ला जिं स्वयेबलय् नेवाःतय्गु बाँकी साख नं सिधयेकीम्ह जुयाः पिहां वइम्ह जकं खःला धकाः ग्यासे वः । पद्मरत्न दाई धयाम्ह ‘तःधंगु अवसर तंकूम्ह’ मनू खः धकाः जिं धायेगु याना । भ्यालु बेस्ड पोलिटिक्स धइगु गबलें सफल जुइमखु। झी नेवाः राजनीतिज्ञत मध्ये छम्ह आशा यायेबहम्ह व्यक्तित्व केशवमान शाक्य खः तर वय्कः भचा अप्वः हे महत्वाकांक्षी जुल थें च्वन । आः वयाः उखे नं मलाः थुखे नं मलाः जुइकाच्वने माल ।’
लिपांगु इलय् स्वनिगलय् सुकुम्बासीतय्त ६ आना जग्गा सितिकं इनेगु धकाः याःगु निर्णयया विरोधय् वय्कलं ‘स्वनिगःया मूलवासीत न्ह्यलं चायेकां जक मगात, फुसा व जिउसा भारतया विहार राज्यय् सन् १९६०-७० पाखे रणबीर सेना दयेकाः भौतिक कारवाही न्ह्याकू थें नेवाःतय्सं नं अथेहे सेना दयेकाः ल्वायेमाः’ धकाः नं च्वया हयादिल ।
समग्रय् धायेगु खःसा नेवाः समाजयात गुकथं राजनैतिक, आर्थिक, सामाजिकरुपं सबल व सक्षम याना यंकेगु धयागु खँय् वय्कः सचेत व्यक्ति खः । नेपालभाषा मचा सिरपाःया छम्ह संस्थापक दुजः नं जुयादीम्ह वय्कः छुं दँ न्ह्यवंनिसें उदाय समाजया मूछ्यांज्येकथं नं सक्रिय जुयादीगु खः । नेवाः जाति व नेपालभाषायात थुभनं मतिना यानादीम्ह आदर्शमान तुलाधरजुं मनय् मतया थें ६७ दँया क्यातूगु वैशय् वंगु सन् २०२० जुन १९ कुन्हु झीत त्वःता झाल । तसकं नुगः मछिं ।
LEAVE YOUR COMMENTS