
नेवाःतय् थीथी खलः, पुचः अले उकिया कवःलिसें थीथी संघसंस्थानापं जातजातिया थीथी गुथि दुगुया ब्यागलं फाइदा मदुगु नं मखु । तर थथे यक्व संस्था दयां नं नेवाःतय् शक्ति धाःसा कुचाकुचा दलाः विभाजन जुयाच्वंगु व आपालं च्वापुकाःपिं नेतात पिदनाः छुं नं ज्या तिप्यंक मजुयाच्वंगु धाःसा छगू खायुगु यथार्थ जुयाच्वंगु दु ।
छखे छगू इलय् छुं उद्देश्यया निंतिं नीस्वनाः लिपा छुं याये मफयाः निष्क्रिय जुइधुंकाः नं नां वा पदया निंतिं जकसां संघसंस्था ल्यंकातयेमाःगु बाध्यता नेवाः ख्यलय् झीसं खनाच्वनासा मेखे नेवाः जातिया राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबूयात हे बल्लाका यंकेमाः धइगु हाथ्या नं झीगु न्ह्यःने दु धइगु तक नं थौंया इलय् आपासिनं वाःचायेका हयाच्वंगु मदु ।
नेवाःत स्वयां यक्व लिपा जातीय आन्दोलनय् कुहां वःपिं गुरुङ, लिम्बु, राई, मगः, शेर्पा, थारु, मधेसी आदिं थःथःपिनिगु जातिया छगू छगू जक धइथें संगठन दयेकाः सशक्त रुपं न्ह्यज्याः वनाच्वंगु थ्व इलय् नं नेवाःत धाःसा थवंथवय् विभाजित जुयाः छुं छुं हे याये मफयाच्वंगु अवस्थाय् थौं लानाच्वंगु दु । नेवाःतय् निंतिं थ्व तसकं हे दुःखया खँ खः ।
छुं नं संस्था न्ह्याबलें सक्रिय जुयाच्वनी वा सदासर्वदा म्वाना च्वनी वा म्वाका हे तयेमाः वा धाथें माःगु खँ नं मखु । थनथाय् दँबदँ न्ह्यः उज्यालो एफएमया लहना ज्याझ्वलय् नेपालभाषा मंकाः खलः यलया उगु ईया नायः किरण शाक्यनाप ज्याझ्वः न्ह्याकामि सिल्भिया मय्जुं कयादीगु खँल्हाबल्हा लुमंकेबहजू ।
उगु खँल्हाबल्हा ज्याझ्वलय् किरण शाक्यं नेपालभाषा मंकाः खलः, यलं वय्कःया कार्यकालय् छुं ज्या याये मफयाच्वंगु खँ मसुचुकुसे धयादीगु खः । म्हो जक नेवाः न्ह्यलुवापिंसं थथे थःपिनिगु कमजोरीयात कुलेगु वा ब्वयेगु साहस झी नेवाःतय् दथुइ च्वंगु खलः, पुचःया नेतृत्ववर्गं यानाच्वंगु खनेदु । थ्व ल्याखं किरणजुं यानादीगु आत्म स्वीकृतिया निंतिं वय्कःयात झीसं सुभाय् देछायेमाः ।
छगू इलय् येँ नेपालभाषा मंकाः खलःयात लिफ्यानाः यलय् मंकाः दबू छेँ तकं धस्वाकेत सफल नेपालभाषा मंकाः खलः, यल लिपा वनाः वय्कःया कार्यकालतक थ्यंबलय् छुं नं ज्या यानामच्वंगु वा याये फुगु अवस्था मदुगु खँ न्यनेमाःगु धइगु न्ह्यइपुगु खँ मखु । तर कालान्तरतक छुं नं संघसंस्था उलि हे सक्रिय जुयाच्वने मफइगु जक मखु, ल्यना हे नं मच्वनीगु वा म्वाना च्वने मफइगु धइगु नं धु्रवसत्य हे खः ।
मंकाः खलः येँ वा यल वा ख्वपया विराट नेपालभाषा साहित्य गुथि धाये वा मेमेगु नेवाः संघसंस्थात नं छगू इलय् न्ह्यागु हे उद्देश्यं नीस्वंगू खःसां छगू इलय् न्ह्याक्व हे सक्रिय जूगु खःसां लिपा वनाः यदि उगु संघसंस्थातय्सं छुं ज्या याये मफुगु वा औचित्य व सान्दर्भिकता मदया वन धइगु तथ्य नेतृत्वं वाःचायेकूगु खःसा अज्याःगु संस्थायात छाय् म्वाका तयेमाल ? धइगु न्ह्यसः दनीगु स्वाभाविक खः ।
उगु खँल्हाबल्हाय् किरण शाक्यं थुथाय् वयाः हरेक जातिया जातीय संस्थातय्सं हे जातीय हकहितया निंतिं माग यायेगु यायेमाः धयादीगु व यानानं वयाच्वंगु दु धयागु नं छगू सत्य खः । थ्व ल्याखं नं नेवाः जातिया हकअधिकारया निंतिं नेवाः जातिया राष्ट्रिय संगठनकथं ध्वस्वानाच्वंगु नेवाः देय् दबूयात हे बल्लाकोमाःगु झी सकल नेवाःतय् कर्तव्य खः ।
मंकाः खलः येँ वा यल वा मेमेगु थीथी जातजातिया खलः पुचः दयाः अनेक फाइदा मदुुगु नं मखु, दु । तर नेवाःतय्त थुकिं थवथवय् विभाजित यानाः शक्ति छ्यालब्याल यानाः छुं गतिलाक्क आन्दोलन यानाः नेवाः अधिकार कायेगु खँय् तालय् हंक याये मफयाच्वंगु नं थौंया खायुगु यथार्थ जुयाच्वंगु दु ।
नेपालभाषा मंकाः खलः, येँया जन्म अबलय् छगू ऐतिहासिक आवश्यकता कथं जूगु खः । वि.सं. २०३६ या जनमत संग्रहया घोषणा जूगु वातावरणय् छत्रपातिया चाकलाः दबूया न्ह्यःने च्वंगु मदुम्ह रामहरिकृष्ण मानन्धरया छेँय् उगु ईया नेपालभाषाया येँ लागाया दक्व धयाथें खलः, पुचः नापं थीथी पत्रपत्रिकाया सम्पदाकपिं सकलें मुनाः नेपालाभाषाया ख्यलय् आः छु याये माली धयागु सहलह ब्याकेगु झ्वलय् नेपालभाषा मंकाः खलः नीस्वनेगु ऐतिहासिक ज्या जूगु खः ।
उगु सहलहय् जि थम्हं नं ब्वति कयाः मंकाः खलः नीस्वनागु ल्याखं जि छम्ह नं संस्थापक । नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठनकथं थुकियात न्ह्यःने यंकेगु कुतः नं अबलय् जूगु खः । तर व कुतः धाःसा तालय् हने मफुत । लिपा मंकाः खलःया हे पहलय् नेवाः देय् दबू नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठनया रुपय् स्थापना जुयाः ब्यापक जूवन ।
अथे हे देय् दबू नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठनया रुपय् न्ह्यज्याये धुंकूसेंलि मंकाः खलः नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठनकथं न्ह्याज्याइगु वा न्ह्यज्याकेगु धइगु नं जुइ मखुत । वास्तवय् देय् दबूयात नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठनकथं प्रतिस्थापित याये धुसेंलि मंकाः खलकं थःगु ऐतिहासिक दायित्व पूवंकूगु धइगु झीसं भाःपीमाः ।
येँ जिल्लाया नेवाःतय् दकलय् तःजिगु संगठनया ल्याखं नापं बिस्कं इतिहास दुगु ल्याखं नं मंकाः खलःया तःजिगु महत्व दु । नेवाःतय् आन्दोलन अझनं पूमवंनिगु ल्याखं नं मंकाः खलकं न्हापाथें थःपिनिगु भूमिका म्हितूसा जिउ धयागु नं नेवाःतय् चाहना, इच्छा, आकांक्षा ल्यना मच्वंगु नं मखु ।
मंकाः खलकं थःपिनिगु शुरुया दिनय् थें ज्या यानाः नेवाःतय् आन्दोलनया नेतृत्व हाकनं याये फइगु अवस्था पिदंसा तसकं बांलाःगु ज्या जुइगु खँय् शंका मदु । तर न्ह्याक्व हे पवित्र चाहना, इच्छा, आकांक्षा झीसं याःसां नं नेपाल संवत् १११२ दँय् पुनर्गठन जुयाः थौं ११३९ दँतक थ्यनाच्वंगु इलय् तक नं न्हूधाः मजूगु संस्थां हाकनं नं मेगु नेवाः आन्दोलनया नेतृत्व याइगु भलसा कायेगु छुं आधार धाःसा ल्यनाच्वंगु मदु ।
नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठन देय् दबू थेंज्याःगु संस्था दयेकेगु आज्जु पूवंकेगु ज्याय् गहन ऐतिहासिक दायित्व पूवंकेधुंकूगु मंकाः खलःयात जबरजस्ती घितिघिति यानाः न्ह्याका च्वनेगुया महत्व गुलि दु धयागु न्ह्यसः दनीगु नं स्वाभाविक हे खः । नेवाःतय् आन्दोलन पूवंकेत आम नेवाःत सकसितं ‘जि नं थ्व आन्दोलनय् कुहां वयेमाः’ धइगु भावना थने फुगु व सकलें नेवाःतय्सं विश्वास याइगु संस्था झीसं दयेके फयेमाः । मंकाः खलःपाखें अज्याःगु थाय् काये फइकथंया छुं हे ज्या आः जुयाच्वंगु मदु ।
थज्याःगु अवस्थाय् मंकाः खलः दक्व फुक्क सम्पत्ति, जग्गा जमिन नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठन जुयाच्वंगु देय् दबूयात हे लःल्हायेमाः । मंकाः खलःया संस्थापक नायः हनेबहम्ह पद्मरत्न तुलाधरया जंक्व पुलेधुंकूगु अवस्थाय् आतक नं पूमवंगु म्हगसः नेवाःतय् मंकाः दबू छेँ दनेगु आज्जु पूवंकेत ग्वाहालि यायेगु अले मंकाः खलःयात विधिवत विघटन यायेगु साहस यायेगु ज्या मंकाः खलःया वर्तमान पदाधिकारीपिं विशेषतः सकसिया कुंखिना फयाः नं कुँमि घुतुका च्वनेत बाध्य मूछ्यांजे नरेशवीर शाक्यं हे याये फयेकेमाः ।
थुकी हे भाजु शाक्य व सकल पदाधिकारीपिनिगु तःधंगु इज्जत नं दइ । थथे यानाः नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठन जुयाच्वंगु देय् दबूयात बल्लाका यंकेगु कुतलं हे सकल नेवाःतय् हितया ज्या जुइ धइगु भलसा झीसं काये थाय् दइ । हाकनं सित ला, म्वात लाया अवस्थाय् मदयाच्वंगु मंकाः खलः येँ व मंकाः खलः यल वा ख्वपया छुं मेगु खलः पुचलं नेवाःजातिया राष्ट्रिय संगठनया रुप थथे काःगु धइगु नं सुनानं पत्या याइगु खँ मखु ।
नेवाः जातिया राष्ट्रिय संगठन धयागु छगू हे जक जुइ, निगू–प्यंगू दयेकेगु धइगु नं जुइ फइगु खँ मखु । थौंया अवस्थाय् देय् दबू धयागु नेपाः देय्न्यंकं कचामचा दुगु नेवाःतय् छगूयां छगू जक राष्ट्रिय संगठन खः । देय् दबू राजनीतिकरण जुया वन, एनजिओ जुल वा छम्ह निम्ह न्ह्यलुवातय् निजी सम्पत्ति थें यात धइगु खँय् असन्तुष्टि व आक्रोश नं मदुगु मखु ।
तर थुकथंया सकतां विकृति मदयेका छ्वयेगु व थ्व संस्थायात माःकथं भिंकेगु, बांलाकेगु, बल्लाकेगु अले थासय् हेगु ज्या झी सकल नेवाःतय्सं हे यायेमाः, मेपिंसं याः वइगु खँ मखु । देय् दबू स्यंसा थ स्यँ, खितुंगालय् थवँ धकाः हाकनं मंकाः खलःयात म्वाका हये फइगु वा देय् दबूया विकल्पय् मेगु छुं राष्ट्रिय संगठन दयेके धयां आःयात दयेके फइगु वा जुइ फइगु खँ नं मखु ।
झीसं सिउ नीदँ–नीन्यादँ बिकाः बल्लबल्ल देय् दबू थौं वयाः नेवाः जातिया राष्ट्रिय संगठन थें जुया वःगु दु । उकिं नेवाःतय् छगूयां छगू जकया राष्ट्रिय संगठन देय् दबूयात हे बल्लाकेगु, धिसिलाकेगु, भिंकेगु व खःगु थासय् हयेगु ज्याय् झी सकल नेवाःत छप्पँधी जुयाः जायेगु स्वयेमाः । मेगु विकल्प मालेगु धयागु नेवाःतय्त हाकनं नं कुचाकुचा थलाः कमजोरया कमजोर तुं याना तयेगु ज्या जक हे जुइ ।
गनतक राष्ट्रिय संगठन देय् दबू दयेधुंकूसेंलि मंकाः खलः भंग यानाछ्वःसां जिल धइगु खःसा मेमेगु खलः पुचःत नापं यल मंकाः खलः नं भंग यानाछ्वयेगु खःला धइगु न्ह्यसः दनी ।
देय् दबूयात नेवाः जातिया धाथेंयागु राष्ट्रिय संगठनकथं न्ह्यःने यंकेगु अले देय् दबूया नामं हे नेपाः देय्न्यंकं थुकिया कचामचा दयेकाः सकल नेवाःतय्त थुकी आवद्ध यानाः प्रत्येक नेवाःयात दुजः दयेकाः ‘मास बेस’ संगठन यानायंकेगु ज्या झीसं यानायंकेगु खः धइगु जूसा नेवाःतय् शक्ति छ्यालब्याल जुइक कुचाकुचा थला तइगु येँ, यलया मंकाः खलः जक मखु, मेमेगु खलः, पुचः वा उकिया कवः नं झीत माःगु मदु ।
थौं झीसं खनाच्वना । नेवाःत स्वयां गुलिखे लिपा संगठित जुया वःपिं थारु, गुरुङ, मगः, राई, लिम्बु, शेर्पा फुकसिया छगू छगू हे जक राष्ट्रिय संगठन दु । अथे जुयाः इपिं बल्लाना नं च्वंगु दु । अले व हे राष्ट्रिय संगठनया ब्यानरय् हे थःपिनिगु कचामचा दयेकाः क्वातूगु ‘मास बेस’ संगठन दयेकेफुगुलिं हे इमिसं राजधानी थेंज्याःगु थासय् तकं वयाः भब्य भब्य भवनत धस्वाकेत ताःलायेधुंकूगु दु ।
आन्दोलनया खँय् नं इपिं एकतावद्ध जुयाः कुहां वयेत न्ह्याबलें ताःलानाच्वंगु दु । तर राजधानीवासी जुयाच्वंगु नेवाःत मंकाः दबू छेँ छगू दयेकेगु धकाः हाहां ख्वख्वं थौं पद्म दाइया जंक्व पुले धुंकाः नं आतलें फासांफुसुं जुयाच्वंगु दु । आन्दोलनया खँय् नं नेवाःतय्सं क्वातुक छुं याये फयाच्वंगु खनेमदु ।
नेवाःतय् प्रत्येक छेँखां म्होतिं नं छम्ह दुजः जुइकथंया नेवाः संस्था नेवाःतय्सं दयेके फुगु खःसा म्हतिं सःबसः जक ल्हानाः नं दबू छेँ वा मेमेगु नं अनेक छेँ धस्वाकेगु तागत नेवाःतय्के दइगु खः । तर नेवाःत थौं खलः, पुचः, कवः, त्वाः–बहाः, थःने–क्वःने, यमि, यलय्, ख्वपय्, सक्वमि, किपूमि, धौख्यमि, गामा, भाय् वः, भाय् मवः आदि इत्यादि छु छु धयाः जिल दक्व फुक्क नामय् कुचाकुचा दलाः छ्यालब्याल जुयाच्वंगु अवस्थाय् दु ।
थ्व ग्यानापुगु अवस्थां पार यानाः न्ह्याज्याये फइगु नेतृत्व व नेवाः संगठन दयेकाः नेवाःत न्ह्याज्याये फत धाःसा हे जक नेवाःतय्सं आन्दोलन नं याये फइ, अधिकार नं काये फइ । मखुसा आः थें हे गतिपति मदुगु अवस्थाय् हे झी ताःईतक कय्कुना च्वनेमाली ।दकलय् महत्वया खँ ला नेवाःतय्सं थःपिनिगु जातिया राष्ट्रिय संगठनकथं दुगु देय् दबूयात हे धिसिलाका यंकेमाः धयागु खँय् सकसिनं वाःचायेके हथाय् जुइधुंकूगु दु ।
मू खँ ला सकल नेवाःतय् शक्ति छथाय् तयेमाः, नेवाःत छधीछप्पँ जुयाः व्यवहारय् ज्या नं यानाः क्यनेमाः धइगु थौंया ईया माग खः । थ्व नेवाःतय्सं छुं याये मफयाच्वंगु यथार्थयात मनन यानाः सकलें छथाय् च्वनाः थवंथवय् सहलह ब्याकाः सकल नेवाःया शक्ति छथाय् तयाः थःपिनिगु अधिकार प्राप्तिया निंतिं झी ल्वाये फयेकेमाःगु दु ।
थुकिया निंतिं नं प्रत्येक नेवालं देय् दबूया दुजः जुयाः देय् दबूयात नेवाः मात्रया मंकाः राष्ट्रिय संगठन यानाः झीगु अधिकार प्राप्तिया निंतिं झी सकलें नेवाःत जायेमाःगु थौंया माग खः
LEAVE YOUR COMMENTS