येँ महानगरया सौन्दर्यीकरणय् खने दुगु हाथ्या

येँया मुख्य सतकपेटीइ सुथ न्हापां हे खुद्रा व्यापारीतय् चहलपहल शुरु जुइ । लँय् जुइपिं, सवारी साधन गइपिं व कुहां वइपिं नं ध्वदुक्क नाप लाइगु नं सतकपेटीइ हे जुइ । थ्व हे झ्वलय् खुद्रा पसलय् सामग्री न्याइपिं भाः यानाच्वंगु दइ । व्यापारीत धाःसा गुगु इलय् येँ महानगरपालिकाया नगर प्रहरी थ्यंकः वइगु खः धकाः ग्याःग्याः बिसिउँ वनेत व सुलेगु निंतिं तयार जुजुं व्यापारय् ध्यान बियाच्वंगु खने दइ ।

थ्व छन्हुया जक मखसे येँया सतकपेटीइ न्हियान्हिथं खने दइगु दृश्य खः । सतकपेटीइ व्यापार यानाः न्हिथंया जीवन हनीपिं व्यापारीं ‘यानाः नके मबिउ’ धया वयाच्वंगु दुसा महानगरं ‘सतक कुरुप यायेगु नापं लँजुवाःतय्त वयेवने यायेत समस्या जूगु’ धासें कारवाही याना वयाच्वंगु दु ।

बसपार्कय् वंगु झिदँ न्ह्यवंनिसें सिसाबुसा मिया वयाच्वंम्ह हरि खड्कां धयादिल, ‘लिपांगु इलय् व्यापार यानाः नयेत तसकं हे समस्या दु, महानगरं पलख पसः तःगु खनकि यंका हे बी ।’ गोर्खाय् च्वंम्ह खड्कां धयादी, ‘ताःईतक थ्व हे व्यवसाय यानाः कायम्ह्याय्यात ब्वकाः, छेँ खर्च चले यानाः ।

आः महानगरं छगू हे थासय् तयेके नं बीमखु । इमिगु मिखा, न्हाय्पं छले यानाः व्यवसाय यायेमाःगु अवस्था दु । प्रतिस्पर्धी अप्वःगुलिं न्हापां थें आम्दानी नं मदु ।’सतक–पेटीइ व्यापार यायेगु गैर कानुनी ज्या जूगुलिं व्यापार याइपिं न्ह्याम्हेसित नं न्ह्यागु थासय् जूसां कारवाही प्रक्रियाय् हयेगु येँ मनपाया धापू दु ।

येँ मनपा नगर प्रहरी महाशाखा प्रमुख धनपति सापकोटाया कथं कलंकी, कालिमाति, रत्नपार्क, बसपार्क लगायतया थासं न्हिं स्वीम्हतक सतक पेटीया प्यापारी कारवाहीइ लानाच्वंगु दु । नगर प्रहरीं जफत याना हःगु सामग्रीया लिधंसाय् इमित जरिवाना असुल यानाः लित बियाछ्वयेगु यानाच्वंगु दु ।

येँ मनपाय् संख्यात्मक रुपय् गुलि सतक व्यापारी दु धइगु यकिन जानकारी मदुसां आपालं थासय् लँजुवाःतय्त वये वने यायेत हे समस्या जुइकथं व्यापार यानाच्वंगु दु । वातावरण निरीक्षक राजेश्वर पौड्यालं धाथें हे येँ देय्यात बांलाकेगु व सुन्दर खने दयेकेगु खःसा खाली थासय् वृक्षारोपण, पार्क निर्माण, आकाशे ताँ व मेमेगु थासय् अव्यवस्थित रुपय् तयातःगु सुचनापार्टी चिइकेगु, धःया उचित व्यवस्थापनय् ध्यान बीगु नापं सतक पेटीया पसःयात व्यवस्थित यायेमाःगु धयादी ।

न्हियान्हिथं अप्वया वनाच्वंगु उद्योगधन्दा निर्माणं नं सहरयात कुरुप यायेत थप तिबः जूवनाच्वंगु दु । थुकियात व्यवस्थापन यायेत वातावरण विभागं नियमित अनुगमन यानाच्वनागु विभागया सूचना अधिकारी सफला श्रेष्ठया धापू दु । महानगर प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यया चुनावी प्रतिवद्धता हे दुगु खः हरियाली व नापं सौन्दर्यीकरण यायेगु । स्थानीय तहया निर्वाचन जूगु दत्याया अवधिइ नं वय्कलं धयादीथ थें निगुलिं ज्या जूगु अवस्था खनेमदु ।

सिमा पीगु ज्या अन्योलय्
न्याला न्ह्यव येँ मनपाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्ं ३२ गुलिं वडाय् थ्व हे आर्थिक दँय सिधयेकेकथं झिद्वः सिमा पीगु धाःसां नं उगु ज्यां आतक नं गति काये फयाच्वंगु मदु । वंगु दँय् जनप्रतिनिधि वयेधुंकाः मुख्य ज्याया रुपय् दुगु येँ देय्या सुचुकुच व हरियाली दयेकेगु अभियान स्वरुप येँ मनपाया प्रमुख व उपप्रमुखं पदबहाली याःगु दिंकुन्हु येँ मनपाया ज्याकू परिसर लुँहितिइ सिमा पिनादीगु खः ।

वयां लिपाया इलय् छुं छुं थासय् म्हो हे ल्याखय् छुं सिमा पीगु ज्या जूसां नं उकिया संरक्षण जुइ मफुगुलिं हरियाली खने दयाच्वंगु मदु । बर्खाया ई शुरु जूगुया लिसें वृक्षारोपण यायेगु ज्या येँ मनपां फ्लोरिकल्चर एशोसियसन नेपालयात बिउगु खः । आः वइगु लछिया दुने येँ महानगर दुने सतक दथुइच्वंगु खालि थासय् स्वां–सिमा पीगु ज्या शुरु यायेगु एशोसियसनया अध्यक्ष कुमार कसजु श्रेष्ठं कनादिल ।

तारया कारणं कुरुप
येँ मनपां तार व्यवस्थापन यानाच्वनागु न्ह्यथंसां नं सहरया सौन्दर्यताय् खास हे हिउपाः वःगु खने मदु । महानगरं थगुने मंसिरनिसें हे तार व्यवस्थापन यायेगु ज्या याना वयाच्वंगु खः । आतकया दुने अव्यवस्थित रुपय् न्ह्यःने लाःथाय् वांछ्वयातःगु ५४ गः गाडी तार व्यवस्थापन यानागु येँ मनपाया दावी दु । लिपांगु इलय् केवल प्रदायक संस्थां न्ह्यःने लाःथाय् तार हिनाः तया बीगु सामान्य थें जुइधुंकूगु दु ।

तारया कारणं शहर कुरुप जुुजु वनाच्वंगु छखे दुसा मेखे मिं नइगु घटना नं अप्वया वनाच्वंगु दु । वंगु वालय् जक येँ मनपाय् हे मानवीय क्षति जुइकथं मिं नःगु घटना जूगु खः । न्हूसतक, कालिमाति चोक, माइतीघर, पुतलीसतक, बागबजाः, बानेश्वर लगायतया थासय् अव्यवस्थित तारया कारणं गुगुं नं इलय् मिं नइगु घटना जुइ फइगु खनेदु । राजधानीया हे गुलिखे थासय् नेपाल विद्युत प्राधिकरणं विद्युतया लाइनयात भूमिगत यायेगु ज्या शुरु याःसां नं थ्व ज्यां तीव्रता काये फयाच्वंगु मदु ।

सार्वजनिक चःबिया अभाव
येँ महानगर दुने मेगु तःधंगु समस्या खः सार्वजनिक चःबि । थगुने आर्थिक दँय् हे येँ मनपां थीथी ४१ गू थासय् लँजुवाःतय् निंतिं चःबि निर्माण यायेगु धाःसां नं उगु ज्या नं जुइ फुगु मदुनि । येँ मनपा सार्वजनिक–निजी साझेदारी एकाइया प्रमुख ध्रुव काफ्लेया कथं निर्माणया निंतिं छुं ई ज्या जूगु धयादी ।

येँ महानगर दुने २८४ गू सार्वजनिक चःबि संचालन याये फइगु प्रतिवेदन तयार यानातःगु दु । थौंकन्हय् येँ मनपाय् ५८ गू सार्वजनिक चःबि संचालनय् दु । उगु सार्वजनिक चःबि मध्ये २८ गू जक प्रयोग याये मिले जूगुु अवस्थाय् दु । ल्यं दुगु ३० गू मर्मत मयायेकं प्रयोग याये मिले मजूगु येँ मनपा स्वयमं स्वीकार याःगु दु ।

टेकु चोक, सानेपा ताँ, कालिमाति, कलंकी, सीतापाइला, ल्हुति, माछापोखरी, ग्वंगःबुँ प्रहरी चौकी, महाराजगंज, सुकेधारा, चाबही, मित्रपार्क, जयबागेश्वरीइ न्हापांगु चरणय् ज्या यायेमाःगु थाय्या रुपय् सिफारिस जूगु दु । थुकियालिसें गौशाला, तीनकुने, कोटेश्वर, न्हू बानेश्वर, बबरमहल, थापाथली, त्रिपुरेश्वर, लुँहिति, न्हूसतक जःखः, हनुमानध्वाखा, जमः, लैनचौर, सोह्रखुट्टे, बल्खु व कुलेश्वर नं न्हापांगु चरणय् सार्वजनिक चःबि निर्माण यायेमाःगु थाय्या रुपय् सिफारिस जूगु दु ।

थ्व बाहेकया थासय् निगूगु चरणय् ज्या याये फइगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । एकाइ प्रमुख काफ्लें आः संचालनय् दुगु गुलिखे चःबिइ लः, साब्वंया व्यवस्था मदुगु, अपांगमैत्री मजूगु, माक्व जःया व्यवस्था मजूगु, मिसातय्त स्यानेटरी प्याड हिलेगु व वांछ्वयेगु थासय् अभाव जुयाच्वंगु दु । आः दयेकीगु सार्वजनिक चःबिइ थ्व सकतां मापदण्ड पूवंकाः जक दयेकेगु येँ मनपाया धापू दु ।