जीव जगत

ब्यां ब्यांलखय् व जमीनय् निथासं हे च्वनाः म्वानाच्वने फुम्ह जीव खः । थ्वया नसा नयेगु तरिका साप हे अजू चायापु । थ्वयागु मिखा म्हुतुया दुने छखरे छगू साल्लुगु पिलिइ दिनाच्वंगु दइ । अथे जूगुलिं म्हुतुइ लाःम्ह शिकारयात घ्वानाः कथुं क्वफानाछ्वयेत थ्वया मिखा तिस्सिनाः दबाव बी माली ।

लापाचा व मतकी
लापाचा व मतकी काचाक्क स्वयेबलय् अथे अथे हे खनेदुसां थुपिं यक्व हे पाःपिं खः । दकलय् पाःगु छता ख“ ला थ्व खः कि लापाचा अप्वः थें न्हिनय् हे चाःहिलाच्वनीसा मतकी बहनी हे जक पिहां वइ ।
अथें नं लापाचातय्गु थ्यंमथ्यं १२,००० जाति दुसा मतकी १,२०,००० स्वयां अप्वः जातयापिं दु ।

च्वाम्वःसा
च्वाम्वःसायात अंग्रेजीं याक धाइ । थ्व चीन, नेपाः व भारतया हिमाली लागाय् दइम्ह म्ह छम्हं झ्यापाझ्यापा स“ दुम्ह दोहं थेंच्वंम्ह प्राणी खः । थ्व जनावरयागु छ्यं सायागु थें, स“ च्वलेचिगु थें, न्हिप्यं सलयागु थें अले कंलाय् बायसनयागु थें च्वनी अले थ्वं फां थें सः पिकयाः हाली ।

गिद्ध
गिद्धयात मसांझंगः नं धाः । गिद्धया छ्यनय् व गःपतय् स“ दइमखु । थथे जूगुलिं सीम्हेसिया म्हय् दुने दुने थ्यंक छ्यं दुतछ्वयाः चिरफार याइबलय् थ्व निगुलिं अंग हिं बांमलाक प्याइगुपाखें बचे जुइ ।