स्वनिगलय् तनावंगु हरियाली

छगू इलय् स्वय्म्भूया डाँडां स्वनिगलय् स्वयेबलय् थाय्थासय् वाउँसे, दथुइ दथुइ मनूतय् बस्ती, भचा तापाक्क वनजंगल, थाय् थासय् सिमा, पंमा अले जवंखवंया पहाडया क्वय् काँठ काँठय् वाउँक हरियाली, प्रदूषण मजूगु कारणं सुपाँय् मदुगु इलय् हिमाल खने दयाच्वनीगु गुलि जक बांलाः । थज्याःगु लु आः स्वय्म्भूं खने मंत ।

स्वयम्भूं थौंकन्हय् खनेदइगु लु धइगु फाँट दक्वः कंक्रिटया कंक्रिटया छेँत, दथुइ वाउँसे गनं खनेमदु । सिमा धइगु ला पतिंचाय् ल्याः खाये फइगु अवस्था, स्वनिगः जायेक छेँ, व्यवस्थित प्लान एरिया स्वये हे थाकु । प्रदूषणं हिमाल मखु स्वनिगःया धिनाच्व, जामाच्व, पूmच्व तकं यच्चुक खने मदु । धुफ्वः दनाच्वंगु शहर थें मसां कुँ नवःगु शहरया रुपय् स्वनिगः हिले धुंकल ।

थुकिया कारण देय्न्यंकंया मनूत स्वनिगलय् च्वं वल धकाः जक धयां मजिउ । खास थन योजनावद्ध शहर विकासय् गुबलें हे ध्यान मतः । थन प्यतँन्यातँजाःगु जक छेँ, थन स्काइ राइज ततःजाःगु छेँ दयेके फइगु कमर्सियल व विजेनस एरिया, थन रेसिडेन्सियल एरिया, थन पार्क, थन ग्रीनरी, थन जंगल, थन वाउँसे च्वंगु मैदान धकाः थाय्त फ्यानाः शहरया विकास मजू ।

थौंकन्हय् काँठ लागाय् तकं डोजरं क्वात्तुक्वानाः पाःचाः जमिनय् नं प्लटिङ्ग यानाः नांगाथांग्रां जुयाच्वंगु जक खनेदु । अज्याःगु थासय् नं सु च्वं वइ धइ थें च्वं । अज्याःगु थासय् वसोवास गुलि तक याये जिउ धइगु आवास तथा भौतिक मन्त्रालयं मापदण्ड दयेकाः ज्या यात धइगु नं न्यने मदु ।छगू इलय् मू सतकय् दुगु सिमा तकं पालाः सतक विस्तारया नामय् नांगागु सतक दयेकाच्वंगु दु ।

रिंगरोडय् तकं सतक विस्तारया नामय् छमा सिमा तकं मदयेक रिंगरोडया विस्तार जुल । रिंगरोडया ग्रिन बेल्ट धइगु लिपांगु जेनरेशनया निंतिं किवंदन्ति जुइगु जुल । छगू इलय् ख्वप वनेगु लँपु, रिंगरोडया जवंखवं सिमा पिनातःगु ग्रिन बेल्ट दयाः गुलि जक बांलाः । ग्रिन बेल्टय् अतिक्रमण याःवल धकाः नगरपालिका, प्रहरी प्रशासनं हस्तक्षेप याःवने माल धइगु नं मंत ।

स्वनिगःया शहरत अशिक्षित राजनीतिक नेतृत्वं याःगु भद्रगोल विकासया रुपय् च्वनेत उपयुक्त मजुइगु वस्तीया रुपय् न्ह्यानाच्वंगु विकासयात संघया सरकार, प्रदेशया सरकार व स्थानीय तहया निर्वाचित निकायतसें नं ध्यान बी फयाच्वंगु खने मंत ।

अचम्म मखुला शहरीकरणया विस्तार नापनापं हरियालीयात नं उतिकं हे प्राथमिकता बियाः योजना हये माःथाय् दुगु सिमा छमा नं पालाः लँ तबाला यानाच्वन । थौंकन्हय्या शहरी विकासया सरकारी इन्जिनियरत, परामर्शदाता कम्पनीया इन्जिनियरत गुज्वःपिं ?छगू इलय् नेपाःया तराई लागाया पूर्व मेचीनिसें पश्चिम महाकालीतक चारकोशे जंगलं जायाच्वंगु दु ।

पहाड व भित्री तराईयात चारकोशे जंगलं ब्वथलातःगु खः । राणाकालय् तकं थुकथंया जंगल ख्वातुसे च्वनाः अन यक्व हे धुँ, जंगली किसि, गैंडाया निंतिं स्वर्ग हे जुयाच्वंगु खः । नेपालय् प्रजातन्त्र वयेधुंकाः चारकोशे जंगलय् पहाडया मनूत बसाइँ सराईया क्रम शुरु जुल । नेपाः सरकारं नं थुकथंया बसाइँ सराइया निंतिं प्रोत्साहित जुइगु लँपु ज्वंगु खः ।

पंचायतकालय् जुजु महेन्द्रं पहाडया मनूतय्त तराईया जंगल फ्याना तये यंकेगु अभियान हे न्ह्याकल । पूर्व पश्चिम राजमार्गया निर्माणया कारणं थुकथं जंगल फडानी यानाः वस्ती दयेकेत अः नं पुल । पहाडी लोकमार्ग व तराईया पुलांगु बजाः स्वाइगु पूर्व पश्चिम राजमार्गया दुवाःत थौंकन्हय् भित्री तराईया पुलांगु शहरया तुलनाय् चकमन्न व बजाः विस्तारं आकर्षक थाय्या रुपय् विकास जुल ।

पूर्व झापा, मोरङ्ग व सुनसरी स्वयेगु खःसा वंगु स्वीदँ पीदँया दुने बल्चा थें जाःगु छखा निखा जक छेँ दुगु पूर्व पश्चिम राजमार्गया दुवाःत थौं दकलय् व्यस्तगु आर्थिक केन्द्रया रुपय् खनेदत । काँकडभित्ता, धुलाबारी, विर्तामोड, दमक, पथरी, इटहरी जक मखुकि तराई लागाया हे लहान, बर्दिवास चितवन, कावासोती लगायत रुपन्देही जिल्लाय् लाःगु राजमार्गया दुवाःत, कपिलवस्तु, दांग, बाँके, बर्दियाया राजमार्गया दुवाःत आर्थिक केन्द्रया रुपय् तिब्र विकास जुयाच्वंगु दु ।

वंगु झिदँ झिंन्यादँया दथुइ नेपालगंजया कोहलपुरं पश्चिमय् पूर्व पश्चिम राजमार्ग महाकालीतक थ्यंगुलिं अन नं पूर्वय् थें हे बजाःया विकास तिब्र जुयाच्वंगु दु । थुकथंया बजार विस्तारया कारणं तराइ लागाया यक्व जंगलत वस्तीइ परिणत जुयावनाच्वंगु दु । तराईया जंगलं हे स्यंकाः नेपाःया तःधंगु अन्तर्राष्ट्रिय एयरपोर्ट दयेकेगु व एयरपोर्टया छचाःख्यरं जंगल स्यंकाः न्हूगु एयरपोर्ट सिटी दयेकेगु योजनाया बारे पक्ष व विपक्षय् तर्क वितर्क जुयाच्वंगु दु ।

उकथं हे छुं न्हि न्ह्यः जक कैलालीया गोदावरी धाःगु थासय् जंगल चीकाः प्रदेश नं. ७ या राजधानी दयेकेगु खँ प्रदेशसभां पारित यायेधुंकाः उकिया समर्थन व विरोधय् प्रदर्शनत जुयाच्वंगु दु । छखे तराई व चुरेया वनजंगलत धमाधम न्हना वनाच्वंगु अवस्थाय् पहाडी लागाय् धाःसा वनजंगलया क्षेत्रफल अप्वया वना संरक्षित जुजुं वनाच्वंगु दु ।

०४६ सालया राजनीतिक हिउपाः लिपा पहाडी लागाय् वःगु राजनीतिक चेतना व पहाडी लागाया जंगलत सामुदायिक जंगलया रुपय् हिलाः समुदायया स्वामित्वनाप स्वाना बीवं वनजंगलया क्षेत्रफल संरक्षित व अप्वयेगु क्रम शुरु जूगु खः । स्वनिगःया समथर जमिनय् वनजंगल हरियाली तना वंसां स्वनिगः दुने हे नं काँठ लागाया च्वसंया पहाडया जंगल नेपाः सरकारं आरक्षण क्षेत्रया घोषणा व सामुदायिक वनया रुपय् विकास याःगुलिं भचा स्वयेबह जुयावःगु खः ।

थथे खःसां स्वनिगःया शहरीकरण आधुनिक शहरया रुपय् विकास जुइगु मापदण्ड कथं योजनाविद्तसं विकास याये फुगु अवस्था मदु । स्वनिगःया शहरत अशिक्षित राजनीतिक नेतृत्वं याःगु भद्रगोल विकासया रुपय् च्वनेत उपयुक्त मजुइगु वस्तीया रुपय् न्ह्यानाच्वंगु विकासयात संघया सरकार, प्रदेशया सरकार व स्थानीय तहया निर्वाचित निकायतसें नं ध्यान बी फयाच्वंगु खने मंत । थ्व स्वनिगःया चिउताः काइपिनिगु नितिं दुःखया खँ जुल ।