विश्वकपय् नेपाःया यात्रा

प्रजित शाक्य

विश्वकप फुटबल लोकंह्वाःगु व स्वकुमितय् दृष्टिकोणं हलिंया दकलय् तःधंगु खेल मेला धाःसां पाइमखु । फुटबलयात कासाया जुजु नं धाइ । उकिं विश्वकप फुटबल जुइगु इलय् विश्वया हे ध्यान थुकी केन्द्रित जुइ । नेपाः नं बिस्कं गथे जुइ फइ ? छाय्धाःसा फुटबल नेपाःया नं नम्बर १ कासा खः । उकिं विश्वकप जुइबलय् नेपाः नं फुटबलमय जुइ ।

विश्वकप फुटबलया नीछगू संस्करण रुसय् वइगु जेठ ३१निसें न्ह्यायेत्यंगु दु । हलिया ३२ गू देशं फुटबलया महामेलाय् च्याम्पियन जुइत म्हिती । करीब स्वदँतक थाकुगु क्वालिफाइङ राउन्ड लिपा तिनि विश्वकपया अन्तिम चरणय् म्हितीपिं भाग्यमानी पुचःत क्वःछी ।

विश्वकप २०१८ या यात्रा यायेत २०० गू देय् पिहां वःगु खः । थुपिं मध्ये च्वन्ह्याःगु ३२ गू देय् जक अन्तिम चरण म्हितेत ताःलाइ । विश्वकप २०१८ या यात्राय्नेपाः नं सामेल जूगु खः । तर थ्व यात्राय् नेपाःया आज्जु रुस थ्यंकेगु मखु । नेपाःया फुटबलया स्तर विश्वकप अन्तिम चरण म्हितेगुतक मथ्यंनि ।

नेपालं न्ह्याबलें अनुभव मुंकेगु आज्जुं जक विश्वकप छनोटय् ब्वति काइगु खः। थ्व च्वसुइ नेपाःया आतकया विश्वकप फुटबल छनोट यात्राया लेखाजोखा यायेगु जुइ ।थ्व पालय् रुस विश्वकप छनोटया निंतिं न्हापांगु चरणय् हे नेपालं पुलांम्ह प्रतिद्वन्द्वी भारतया सामना यायेमाल । विश्वकपया निगूगु चरणय् थ्यंकेत होम एन्ड अवे कासाय् भारतयात बुके हे माःगु स्थिति जुल ।

न्हापान्हापा नेपाः व भारतया फुटबल स्तर मपाः । आः धाःसा भारतया फुटबल स्तर यक्व हे थहां वनेधुंकल । उकिं भारतयात बुकाः मेगु चरणय् दुहां वनेत नेपालं थःगु सर्वश्रेष्ठ प्रदर्शन यायेमाः ।न्हापांगु लेग भारतया गुवाहाटी जुल । व कासाय् नेपाः २–० गोलं बुत । थ्व लिच्वलं भारतयात लिपा लाकेत नेपालं थःगु मैदानय् स्वंगू गोल अन्तरं त्याकेमाःगु समीकरण खनेदत ।

दशरथ रंगशालाय् जूगु कासाय् नेपाः मबू तर भारतयात त्याकेनं मफुत । निगूगु लेग ०–०या ज्वलिंज्वः जुल । अले नेपाःया विश्वकप २०१८ यात्रानं क्वचाल । सन् २०१४ य् ब्राजिलय् जूगु विश्वकप छनोटय् ब्वतिकाःबलय् धाःसा नेपाःया फुटबलं कीर्तिमान हे तःगु खः । बेलायती प्रशिक्षक ग्राहक रोबर्ट्सया प्रशिक्षणय् विश्वकप छनोटय् सहभागी जूगु नेपालं न्हापांगु चरण पार यात, पूर्वी टिमोरयात बुकाः ।

विवाद दथुइ सन् २००२ या विश्वकप छनोट थेंज्याःगु तःधंगु धेंधेंबल्लाः म्हितेत पिहां वंगु नेपाली टिमपाखें समर्थकतय्सं खास हे आश यानातःगु मखु, अथे खःसां नेपाःया कासामितय्सं थ्व ह्वःताःयात ऐतिहासिक दयेकाबिल ।

विश्वकप छनोटय् न्ह्याबलें चुनौती मबिसे हे पिहांवइगु नेपाः न्हापांखुसी निगूगु चरणय् थ्यन । इतिहास दयेकेत नेपालं पूर्वी टिमोरयात समग्रय् ७–१ गोलं बुकूगु खः । न्हापांगु कासाय् २–१ व लिपांगु कासाय् ५–० गोलं नेपाः त्याःगु खः । थ्व ५–० अन्तरया लिच्वः विश्वकप छनोटय् नेपाःया दकलय् तःधंगु अन्तरया विजय खः ।

न्हापांगु लेगय् अनिल गुरुङ व जुमानु राईं (पेनाल्टी) गोल याःगु खः । नेपाःया स्ट्राइकरत जुमानु व अनिल निगूगु लेगय् नं गोल यायेत ताःलात । मेगु गोल भोला सिलवाल, जगजीत श्रेष्ठ व सुजल श्रेष्ठपाखें जूगु खः ।पूर्वी टिमोरया चुनौती पार यायेधुंकाः नेपालं निगूगु चरणय् जोर्डनया सामना यायेमाल ।

व इलय् जोर्डन एसिया छनोटपाखें विश्वकप म्हितीगु दावेदार पुचः खः धाःसां पाइमखु । होम एन्ड अवेया आधारय् न्हापांगु कासा जोर्डनय् जुल । उगु कासाय् ९–० गोलं बूगुलिं नेपाःया न्हाय् ध्यंगु थें जुल । थपाय्सकं बांमलाक बूगुलिंं नेपालं होम म्याचय् न्हापांगु लेगया लिच्वः उल्टेयायेगु सम्भावना दहे मंत ।

अथेखःसांदशरथ रंगशालाय् जूगु निगूगु लेगय् जोर्डनया वहे पुचःयात १–१ गोलं पनाः नेपाःया फुटबल टिमं सकसिगुं नुगः त्याकल । नेपाःया निंतिं भरत खवासं ऐतिहासिक गोल याःगु खः ।सन् २०१० य् नेपाः विश्वकपय् लिहांवल । लिहांवल छाय् धायेमाःगु धाःसां नेपालं सन् २००६ या विश्वकप छनोटय् ब्वति मकाः ।

नेपाःया फुटबलया दकलय् तःधंगु संस्था एन्फां कमजोर आर्थिक स्थिति व नेपाःया फुटबल टिमं मदिक्क कमजोर प्रदर्शन यानाच्वंगु हुनि क्यनाः छनोटय् ब्वति मकायेगु क्वःछित । एन्फाया थ्व निर्णयया तसकं हे विरोध जुल । छाय्धाःसा विश्वकप छनोटयात नेपाःमितय्सं सफलता स्वयां तःधंगु एक्सपोजरया रुपय् कयातःगु खः ।

अझ वयां न्ह्यः सन् २००२ विश्वकप छनोटय् नेपालं अविस्मरणीय प्रदर्शन याःगु धाःसां पाइमखु ।दक्षिण अफ्रिकाय् न्हापांखुसी जूगु विश्वकप २०१०य् नेपालं न्हापांगु चरणय् तसकं बल्लाःगु फुटबल टिम ओमाननाप म्हितेमाल । उकिं नेपाः निगूगु चरणय् थ्यनी धकाः सुनानं मती नं मतः ।सकसिनं मती तःथें नेपाः निगूगु लेगय् समान २–० गोल अन्तरं बुनाः विश्वकप छनोटया न्हापांगु चरणं हे बिदा जुल ।

सन् २००२ या विश्वकप छनोट नेपाःया प्रदर्शनया ल्याखं गर्वलायक जुल । अझ व ई नेपाःया फुटबल संक्रमणकालय् लानाच्वंगु जूगुलिं नेपाःया प्रदर्शनयात अझ विशेष कथं कायेमाः । छाय्धाःसा व इलय् एन्फाय् जुयाच्वंगु फोहरी राजनीतिं यानाः विश्व फुटबलय् नेपाःया बेइज्जत जुयाच्वंगु खः ।

एसियाय् न्हापांखुशी जुइत्यंगु विश्वकपया निंतिं एसियाली छनोट चरणया समूह ६ या धेंधेंबल्ला ग्वसाः ग्वयेगु अधिकार नेपाःयात वःगु खः । धेंधेंबल्लाः जुइन्ह्यः एन्फाय् विवाद जुल । अले दकलय् तःधंगु अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल धेंधेंबल्ला ग्वसाः ग्वयेगु ह्वःताः चूमलात । राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्ं एन्फायात दशरथ रंगशालाय् म्हितके बीमखु धासेलिं नेपालं इराक, काजकिस्तान व मकाउनाप थःगु हे ख्यलय् म्हिते मखन ।

फुटबलय् होम म्याचया तःधंगु अर्थ दु । थःगु हे कासाख्यः अले दर्शकया उर्जां कमजोर पुचलं नं तःधंगु पुचःयात स्तब्ध याःगु दसु अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलय् यक्व हे दु ।व इलय् निगू एन्फा सक्रिय जूगुलिं समस्या वःगु ख । गीता राणा नायः जूगु एन्फायात सरकार अले गणेश थापाया नेतृत्व दुगु एन्फायात फिफा व एएफसीया मान्यता दुगुलिं एन्फाय् तःधंगु हे विवाद वःगु खः ।

नेपालं अन्तिम इलय् जक विश्वकप २००२ लय ब्वति काल । विवाद दथुइ विश्वकप छनोट थेंज्याःगु तःधंगु धेंधेंबल्लाः म्हितेत पिहां वंगु फुटबल टिमपाखें समर्थकतय्सं खास हे आश नं मयाः । अथे खःसां नेपाःया कासामितय्सं थ्व ह्वःताःयात ऐतिहासिक दयेकाबिल । इराकया बगदादस्थित अल साअव रंगशालाय् जूगु न्हापांगु कासाय् नेपालं ६–० गोलया भारी क्वबियाः म्हाइपुकेमाल ।

कमजोर तयारीं यानाः इराक वंगु नेपाः मेगु कासाय् अझ बांमलाक बुत । घरेलु पुचः इराकं नेपाःयात ९–१ गोलं आसां द्याकल । व कासाय् निराजन रायमाझीया छगू गोल जक न्हयथनेबह जुल । निराजनया उगु गोल छगू सान्त्वना गोल जक मखु नेपाःया पुचलय् जोशया सञ्चार यायेगु वासः जुयाबिल । वहे गोलया प्रेरणां नेपालं मकाउयात अनपेक्षित कथं ४–१ गोलं बुकल ।

निराजनपाखें निगू गोल वल । हरि खड्का व बसन्त थापां नं गोल यात । विश्वकप छनोटय् नेपाःया थ्व न्हापांगु विजय खः । व ऐतिहासिक जीत नं प्यंगूमछि गोल यानाः वःगुलिं अझ विशेष जुल ।इराकय् जूगु न्हापांगु लेगया दकलय् लिपांगु कासा त्याःगु उत्साहयात नेपालं कजाकिस्तानय् जूगु निगूगु लेगय् नं निरन्तरता बिल ।

कजाकिस्तानय् नेपालं अझ स्येल्लाःगु क्यनेज्या यात । अथेला काजकिस्ताननाप जूगु न्हापांगु कासा नेपाः ४–० गोलं बूगु खः । अथेखःसां व कासाय् नेपाः दबय् जुयाः मम्हितू । नेपालं नं गोल यायेगु यक्व हे कुतः याःगु खः । वयां लिपाया कासाय् इराकविरुद्ध निगू गोल यानाः नेपालं सकसितं अजू चायेकाबिल । खय्तला व कासा नेपाः ४–२ गोलंं बुत ।

अथेखःसां नेपालं इराकथेंज्याःगु पुचःयात दबाबय् लाकल । इराकनापया कासाय् हरि खड्का व निराजन रायमाझीं गोल याःगु खः । नेपालं दकलय् लिपांगु कासाय् मकाउयात ६–१ या गोल अन्तरं बुकल । निराजन रायमाझीं ला ह्याट्रिक यानाः नेपाली फुटबलय् थःगु नां लुँया आखलं च्वकल । मकाउनापया कासाय् बालगोपाल महर्जन, दीपक लामा व बसन्त थापांनं गोल यात ।

थथे सन् २००२ या विश्वकप यात्रायात नेपालं स्वर्णिम दयेकूगु खः ।सन् १९९८ या विश्वकप यात्रानं बांमलाः धायेमजिउ । ओमानय् जूगु छनोटय् नेपालं न्हापांगु कासाय् मकाउयात १–१ गोलं पन । विश्वकप छनोटय् तापालय् जूगु कासाय् नेपाः मबूगु थ्व न्हापांखुसी खः । मकाउया गोलपोस्टय् बल दुछ्वयाः हरि खड्का विश्वकप छनोटय् नेपाःया न्हापांम्ह गोलकर्ता जुइत ताःलात ।

वहे छनोटअन्तर्गत जापानय् मकाउनाप जूगु कासाय् दीपक अमात्यं गोल याःगु खः । अथेखःसां व कासा नेपाः २–१ गोलं बुत । मकाउनाप छगू कासा ज्वलिंज्वः म्हितूगु खःसां नेपाः ओमान व जापान नापया कासाय् धाःसा कमजोर हे सावित जुल । नेपाः निगू लेगयानाः ओमाननाप १–० व ६–० अले जापान नाप ६–० व ३–० गोलं बुत ।

सन् १९९४ विश्वकपया निंति जूगु छनोटय् नेपालं ब्वति मकाः । विश्वकप १९९० या छनोटय् नेपाःया समूहलय् मलेसिया, दक्षिण कोरिया व सिंगापुर लाःगु खः । इटालिइ जूगु ९० या नितिं म्हितूगु कासाय् नेपाःया प्रदर्शन आतकया दकलय् कमजोर खः । स्वंगू पुचः नापं निगू लेगय् नेपालं छगू नं गोल यायेमफुत । बरु नेपाःयात विपक्षी पुचःतय्सं दक्वं यानाः २८ गोल नकल ।

मलेसियां २–०, ३–०, दक्षिण कोरियां ९–०, ४–० व सिंगापुरं ३–०, ७–० गोलं यानाः नेपाःयात म्हाइपुकाबिल ।सन् १९८६ विश्वकप छनोटय् नेपालं न्हापांखुसी ब्वति काःगु खः । दशरथ रंगशालाय् जूगु नेपाःया न्हापागुं कासाय् दक्षिण कोरिया २–० गोलं त्यात । मेगु कासाय् नेपालं मलेसियायात थःगु हे ख्यलय् ०–० गोलं पन ।

थःगु छेँपिने वनाः म्हितबलय् धाःसा नेपाः कमजोर खनेदत मलेसियाय् जूगु कासाय् नेपाः ५–० अले दक्षिण कोरियाय् ४–० गोलं बुत ।थथे यानाः नेपालं विश्वकप फुटबल छनोटय् आतक न्हय्क्वः म्हितूगु दु ।