कोरोनां न्यंकूगु विपत्ति !

हलिंन्यंक न्यनाच्वंगु कोरोना भाइरस (कोभिड १९) झीगु देशय् नं महामारिं रूप काःगु दु । चीनया बुहान प्रान्तं पिलूवःगु थुगु भाइरसयात अमेरिकां चाइनिज भाइरस धकाः हल्का रूपं काःगु खः । तर थौं हलिमय् दकलय् अप्वः कोरोना भाइरसं प्रभाबित देय् हे अमेरिका जुयाच्वंगु दु । विश्व स्वास्थ्य संगठनं नेपालय् थ्व ल्वय् दुहां वलकि महामारि रूप काइ, उकिं थुकियात हल्काकथं मकासे सतर्कता नालेमाः धकाः सुरुइ हे धाःगु खः । तर झीगु देय्या प्रधानमन्त्री केपी ओली भाजुं नं थुकियात हल्का रूपं कयाबिल । प्रधानमन्त्रीं थ्व छुं हे मखु, छगू सेखं चाइगु ल्वय् जक खः धकाः याउँक हे धयाबिल । थ्व ल्वय् झीथाय् वये फइमखु, व हे वःसां हलू, चि, पालु, लखं क्वत्यलेफु, अथेहे छकः-निकः हाछ्युं-साछ्युं जक याःसां तापाक बिस्युं वनी धयागु अभिव्यक्ति बियाः प्रधानमन्त्री ओलीं थज्याःगु महामारी न्यंकीगु ल्वय्यात ख्यालिं त्वपुइगु कुतः यात । प्रधानमन्त्रीया थज्याःगु अभिव्यक्तिया हे मार हे झीगु देशं नं फयाच्वंगु दु। आःतकया दुने नेपालय् २ लाख २० हजारं मल्याक मनूतय्त थ्व भाइरसया संक्रमण जुइधुंकूगु दु। थ्व हे ल्वचं कयाः नेपालय् झिंस्वसलं मल्याक मनूतय् ज्यान वनेधुंकूगु दु ।

वंगु २०७६ चैत्र ११ गते न्हापांखुसी छवाःया निंतिं लकडाउन याःगु इलय् तक नेपालय् कोरोना ल्वगि छम्ह हे जक लूगु खः । व नं जःलाखःला देय् चीनं दुहांवःगु खः । थ्व छम्हजक ल्वगि दुगु इलय् सरकारं लकडाउन हे यानाः चिउताः ला प्वंकूगु खः । तर थ्व लकडाउन स्वला तक निरन्तरता बियां नं सरकारं कोरोना नियन्त्रण यायेमाःगु ज्याया छुं तयारी मयात । कन्ट्याक्ट ट्रेसिङय् बांलाक ध्यान मबिल, भारतीय नाका जुयाः दुहां वःपिं सकसितं क्वारेन्टाइनय् तयेगु ज्याय् वायेत्यःफ्वायेत्यः यात, शंकास्पद विरामीतय् तकं स्वाब परीक्षण ज्याय् बेवास्ता यात । थुकिया हे कारणं थौ ं नेपालं नं महामारीया पीडा फये मालाच्वंगु दु ।

लकडाउन चायेकेधुंकाः प्रधानमन्त्रीं हे कोरोना धयागु छुं तःधंगु ल्वय् मखु धयागु अभिव्यक्ति बियाः थुकियात बेवास्ता यानाबिल । स्वनिगलय् मनूत दुहां वइगु ज्याय् कडाइ याना मबिउबलय् थौं कन्हय् स्वनिगः कोरोनाया हब जुयाबिउगु दु। उलि जक मखु लकडाउन यानाच्वंगु इलय् तक नं जनताया नये–त्वनेगु, उपचारया खँय् ध्यान मबिल । गुलिखेसिया रोजगारी वन, सरकारं अर्थतन्त्र क्वातुकेगु ज्याय् सुपौ छपु नं चिइकेगु ज्या मयात । जनता कोरोनाया कारणं स्वयां नं नये मखनाः सीगु अवस्थाय् वयेकाबिल ।

उपचारया नामय् जुयाच्वंगु लुटतन्त्रं यानाः छखे जनमानसय् आतंक ब्वलंकाच्वंगु दुसा मेखे सामाजिक व आर्थिक विपत्ति नं तच्वयेका हःगु दु । तर सरकारया अझं न्ह्यलं चाःगु मदुनि । थज्याःगु हे अवस्था जुयाच्वन धाःसा छन्हु सरकारविरुद्ध जनतां विद्रोह याइमखु धकाः धायेफइमखु ।

थ्व हे कारणं थौं वयाः कोरोना संक्रमणं महामारीया रूप काःसां मनूत थःगु स्वास्थ्यया हे प्रवाह मयासे स्वतःस्फुर्त रूपं थःथःगु लजगाः व जीवन शैली न्ह्याः वनेत बाध्य जुयाच्वंगु दु। थ्व अवस्था गुकथं पिलू वल ? छु कारणं जुल धयागु खँय् सरकारं चाःसां मचाःपहः याना जुल । छवाःया निंतिं धकाः याःगु लकडाउन स्वलातक मदिक्क न्ह्याये धुंकाः छेँखापतिकं आर्थिक अवस्था स्यना वन । स्वनिगलय् अप्वः यानाः बालं तया नइपिं बाः काये मखनाः दिक्क, बालं च्वनाः नयेमाःपिं बाःपुले मफुगु व थःगु लजगाः मदुगुलिं नये मखनीगु च्यूतालं ग्रस्त जुल । अथेहे चिचिधंगु लजगाः याना जूपिं व्यवसायीतय्सं न्हापा थःपिंसं न्हिथं ब्यापार यानाः वःगु ध्यबा सहकारी मुंकातयेगु यानाच्वंपिंसं थःपिंसं मुंकातयागु ध्यबा तकं सहकारीपाखें काये मखनाः थप मारय् लाःगु दु ।

बिनापुर्वाधार छुं हे धरौटी तकं मकासे सरकारं स्वीकृति बियाः न्ह्याकातःगु सहकारी थन म्हुकंचा (च्याऊ) सः थें छ्यास्स छ्यास्सति दु । छखा हे छेँय् स्वंगू प्यंगू सहकारी संस्था चायेका तःगु दु। थौंया थ्व अवस्थाय् छखे सहकारीवालात ऋणीपाखें थःपिंसं बियातयागु त्यासा हे लित काये मखनाः सहकारी हे डुबे जुइगु अबस्था लानाच्वंगु दु गुगुं सहकारी धाःसा मौकाय् चौका ह्वाये थें बचतकर्तातय्गु ध्यबा नयाः बिसिउँ वनेगु ताख स्वयाच्वंगु दु । थज्याःगु अबस्थाय् तकं सरकारं माःगु पलाः ल्ह्वनाच्वंगु मदु, अःखबतं आपसी समझदारीं काल-बिल या धकाः सहकारीतय्त क्वातुकेगु व सहकारी बिसिउँ वनेगु अवस्था मवयेकेगु व बिसिउँ वनेत्यंपिंत कानुनी दायराय् हयेगु ज्या तकं यानाच्वंगु मदु ।

मेखे कोरोना महामारीया नाम उपचारय् ब्रम्हलुट जुयाच्वंगु दु । हलिमय् कोभिडया वासः पिहांमवःनि अय्सां उपचारया नामय् रिपोर्ट पोजिटिभ वयेवं क्वारेन्टनय् च्वनेत जक हे लखौंलख धरौटी तयेमाःगु ज्या जुयाच्वंगु दु। च्यान्हु-गुन्हु अस्पताय् च्वनेवं च्यागू गुंगु लख दां स्वाहायेकीगु उपचार जुयाच्वंगु दु । थ्व गज्याःगु उपचार खः ? थज्याःगु ज्यां जनमानसय् गज्याःगु प्रभाव लानाच्वंगु दु धयागु खँय् सरकारं छुं हे चिउताः काःगु खनेमदु। अखःबतं सरकारं निशुल्क पिसिआर चेक तकं याये मफु धकाः सरकारी निकाय पाखें हे जनता लुटे यायेगु नीति ज्वंगु दु। संचार मिडियाय् पि.सि.आर. चेक यायेगु मू द्वःछि कायेगु धाःसां टेकु स्वास्थ्य बिज्ञान प्रतिष्ठानय् हे निद्वः निद्वः कयाच्वंगु दु । निजी अस्पतालय् ला थःयत्थे भाः कायेगु यानाच्वंगु दु ।

छखे कोरोनाया भयं र्दिघ ल्वगित लिसें साधारण ल्वचं जक कःपिंत तकं अस्पतालय् भर्ना मकाःगुलिं विरामीयात उपचारया निंतिं उखे-थुखे अस्पतालय् ब्वाकुब्वाकुं हे लँय् हे सिनाच्वंगु बुखँ वयाच्वंगु दु । हाकनं छुं मजूम्ह मनू भचा ज्वर वंसां अस्पतालय् हे मदइगु जुयाच्वंगु दु । थथे सीपिनि सी उठे यायेत तकं बीसौं लाख ध्यबा अस्पतालय् पुलेमाःगु खबरत नं वयाच्वंगु दु । थ्व धयागु कोरोनाया नामं अनैतिक ज्या याइपिं लुटाहातय्गु गिरोह हे सक्रिया जुयाच्वंगु धाःसां ज्यू । उपचारया नामय् जुयाच्वंगु थज्याःगु लुटतन्त्रं यानाः छखे जनमानसय् आतंक ब्वलंकाच्वंगु दुसा मेखे सामाजिक व आर्थिक विपत्ति नं तच्वयेका हःगु दु। तर सरकारया अझं न्ह्यलं चाःगु मदुनि । सत्ताया निंतिं थःगु पार्टी दुने हे ल्वानाच्वंगु दु । थज्याःगु हे अवस्था जुयाच्वन धाःसा छन्हु सरकारविरुद्ध जनतां विद्रोह याइमखु धकाः धायेफइमखु ।